سرویس تاریخ جوان آنلاین: کتاب حاضر سیری در زندگی، تبار، موقعیت و کارنامه امیرعباس هویدا در تاریخ معاصر (۱۳۲۰- ۱۳۵۷) میباشد.
نویسنده در طرح اول براساس اسناد، خاطرات، مطالعات کتابخانه طرح چهار جلد کتاب را پیشبینی نمود، اما متأسفانه طی بیش از ۱۰ سال فقط همین جلد در دسترس اهل تحقیق و مطالعه قرار گرفت. موضوعات عمده کتاب تبارشناسی، دوران تحصیل، مشاغل، قاچاق پاریس، هویدا در اشتوتگارت، در امورخارجه، هویدا و اسرائیل، هویدا در ترکیه، در شرکت نفت، همراه با حسنعلی منصور، کانون شرقی، حزب ایران نوین، وزارت دارایی، هویدا و مائیت، هویدا و فراماسونری، دولت محلل، هویدا و امریکا، هویدا و انگلیس، ازدواج، خصلتها و سرانجام.
محقق محترم میان هویدا در مطبوعات که از وی فردی خاص، مؤدب، خوشقلب، متواضع، دموکرات، صمیمی، منطبق با شاهزاده، با هویدایی که در پس اسناد، لابهلای خاطرات همراهان و کارنامهاش ترسیم میشود، نهتنها دو هویدا که چند هویدا و چند چهره وجود دارد.
پدربزرگش میرزا رضا قناد از بهائیان مجذوب عباس افندی بود که حتی در عکا زیستگاه بهائیان زندگی میکرد. مادربزرگش نیز در دمشق با عینالملک پدر هویدا زندگی میکرد. عینالملک پدر هویدا ۱۲۵۰ شمسی در عکا مرکز بهائیان متولد شد. او در مدرسه امریکایی بیرگ تحصیل کرد و در پاریس مدتی با جعفرقلی خان سردار اسعد و دستگاه وی در ارتباط بود. او حدود ۲۰ سال در خدمت رهبر بهائیان فعال بود. او با حبیبالله رشیدیان از عناصر وابسته به سیاست انگلیس نیز ارتباط داشت و به نوعی رشیدیان رابط عینالملک با سفارت بود. در این خانه اردشیر جی مأمور ویژه انگلیس در ایران رفت و آمد داشت. او پس از کودتا مسئول کنسولگری ایران در دمشق بود. از این روی صدیقه دولتآبادی کنسولگری ایران را مرکز تبلیغات بهائیان در شامات معرفی میکند. او سفیر ایران در عربستان سعودی هم بوده است. در سال ۱۳۰۸ به تهران میآید، ولی بهعنوان دیپلمات ایرانی بین حکومت سعودی و رضاخان بود. وقتی سردار اسعد دستگیر و راهی زندان میشود، عینالملک به بیروت میرود و در سن ۶۴ سالگی در بیروت درمیگذرد. درحالیکه دو فرزندش امیرعباس و فریدون مشغول تحصیل بودند. تبار مادری او خاندان سرداری بودند. پدربزرگش مشهور به کفری بود. عبدالحسین خان مدتی که در پاریس اقامت داشت مشهور به فردی متقلب و لامذهب و کثیف بود که در حال بامداد پیرامونش آمده است. مادرش افسرالملوک به نواختن گیتار علاقهمند و این ازدواج به توصیه دیفوس از فعالان تشکیلات بهائیت در پاریس بود.
هویدا تحصیلات را در مردسه آلیانس جهانی اسرائیل گذراند و سپس به عضو شورای امریکایی صهیونیسم موسوم به AZL درآمد، لذا در دوران نخستوزیریاش روابط ایران و اسرائیل و فروش نفت به اسرائیل آغاز شد. به همین خاطر دولت اسرائیل ۱۴۰ هزار مترمربع از فلسطین اشغالی را به هویدا هدیه داد! او رابط تشکیلات بهائیت در ایران و اسرائیل، خاصه بیتالعدل در عکا بود. روابط نزدیک سفیر اسرائیل با شخص هویدا، تا آنجا بود که گویی هویدا خود از شهروندان اسرائیل است. البته اسناد ساواک خود مؤید این مسئله است.
عموزادگان هویدا علاوه بر اینکه متولد عکا بودند در اسرائیل نیز زندگی میکردند. در تشکیلات هویدا بهائیان نسبت به دیگران برتری داشتند. حتی با مرگ حسنعلی منصور در کابینه او وزرای بهایی جایگزین بعضی دیگر از وزرا شدند یا مثلاً آموزشوپرورش در اختیار فرخ رو پارسا قرار گرفت. دورانی هم که در شرکت نفت بود، در محیط اداری هویدا را بهایی میشناختند. حمایت هویدا از بهائیان در دولتش بهگونهای بود که سناتور جلالالدین تهرانی در یک مورد به افشاگری پرداخت که هویدا از پرداخت مالیات ۲ میلیون تومانی ثابت پاسال صاحب پپسی کولا جلوگیری کرده است. روابط دکتر فرهنگ مهر از زرتشتیان بهایی شده در هنگامی که هویدا وزیر دارایی بود نیز ماجرایی دارد در این پیام که قاسم اشرافی برای فرهنگ مهر میدهد. با عنوان تأسف اینجانب و برادرانم و عموهایم مستطابان بهخصوص جناب ثابت پاسال مدیر محترم تلویزیون ایران که از بزرگترین خوشگذرانان فرقه ما هستند، ابلاغ فرمایید. بهرام شاهرخ نیز در یک افشاگری در مورد بهایی بودن هویدا و پدرش که منشی شوقی افندی بود طبق اسناد مطالبی اعلام میکند. در میان اسناد پرونده هویدا از این دست اسناد که ساواک جمعآوری کرده است، کم نیست. (هویدا به روایت اسناد ساواک دو جلد) طی یک گزارشی مفصل که به ساواک میرسد (۱۸ /۱۱ /۴۳) به بهایی بودن هویدا و اینکه جزو عمال اصلی صهیونیست در ایران است و حساسیت روحانیون نسبت به بهایی بودن وی اشاره شده است. اگرچه اسداله علم در خاطراتش مینویسد: «من نمیدانم هویدا از کجا تقویت میشود که اعلیحضرت به او این همه اهمیت میدهد.» در تاریخ (۱۲ /۱۱ /۴۳) در یک سند دیگر ساواک از آموزش و پرورش آمده است: «آقای امیرعباس هویدا، نخستوزیر پیرو مسلک بهایی است و انتخاب نامبرده بهعنوان نخستوزیر مصلحت نبوده است.» در اسناد ساواک از این دست گزارشها بسیار است. البته ساواک از همان سال ۱۳۴۳ تا سال ۱۳۵۶ مرتب به هویدا تذکر میداد به شهرهای مذهبی سفر و در مساجد و مراسم اسلامی حضور داشتند باشد تا حساسیت روحانیت و مذهبیها کاسته شود. امیرعباس هویدا به روایت اسناد ساواک
در گزارشات از محافل بهائیان در مورد تأیید نخستوزیری که نخستوزیر اصلاً بهایی است آمده که به اتفاق مادرش قبل از نخستوزیری در محافل بهائیان شرکت میکرد. در محافل درباریان نیز عموماً بر بهایی بودن هویدا تأکید میشد و در نهایت محقق محترم در پنج محور بهایی بودن و حضور هویدا و مادرش در محافل بهائیان قبل از نخستوزیری را مستند بیان میکند. در مورد فراماسون بودن و عضویت هویدا در لژماسونی نیز نویسنده یک بحث مختصر و مستند ارائه میدهد که نهتنها خود که بستگانش نیز عضو ماسونی بودند. وی و دکتر سعید مالک حتی از او بهعنوان یکی از استادان لژ فرماسونری وابسته به لژ اعظم اسکاتلند نام میبرند. در کتاب «اسناد فراماسونری» که مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی منتشر کرده است، اسامی وزرای ماسون دوره پهلوی ذکر شدهاند، اما در کتاب اسناد فراماسونری با توجه به تغییر وزرا... اسامی دیگر هم وجود دارد. اما آنچه بهعنوان فصل پایان کتاب با عنوان سرانجام آمده سیری در دولت کانون مترقی و خاصه هویدا وضعیت و کارنامه او تا پایان نخستوزیری دستگیریهای دولت هویدا و شخص هویدا، افشاگریهایی که خاصه عملکرد منفی در ۱۶ محور اتهامات وارده بر هویداست.