سرویس ایران جوان آنلاین: سالهاست زبالهها بلای جان انسانها شدهاند و با افزایش روزافزون آنها عرصه زندگی برای انسانها تنگتر و تنگتر میشود. با اینکه نبود برنامهای جامع برای از بین بردن یا بازیافت زبالهها تمام شهرها و روستاهای ایران را به چالش کشیده است، اما این موضوع استانهای شمالی و سرسبز ایران را بیش از نقاط دیگر کشورتحت فشار قرار داده است. گیلان از جمله استانهایی است که با تولید روزانه بیش از ۳ هزار تن زباله، یکی از آلودهترین مناطق ایران به شمار میآید که در حالت عادی فقط زبالههای سراوان میتوانند در هر ثانیه چهار لیتر شیرابه به سمت رودخانهها و تالاب و دریا روانه کنند. اما وجود مشکل در ۲۲ مرکز دفن زباله گیلان و دستور ویژه رئیسجمهور در اواسط سال ۱۳۹۷ برای رسیدگی به معضل پسماندهای شمال کشور که هیچ وقت عملی نشد، مهر تأییدی بر وجود سوءمدیریت در ردههای مختلف است. حالا رشتیها به فکر سامان دادن به وضع و اوضاع خود هستند و کار را از سطحی پایین و روستایی آغاز کردهاند. فرماندار رشت اعلام کرده با اجرای طرح تفکیک زباله از مبدأ و ترویج طرح روستای بدون زباله در روستاها، به دنبال کاهش میزان زباله تولیدی این شهر هستیم.
بر اساس آمارهای موجود، ۱۴ درصد زباله ایران، در کنار دریا و در شهرهای شمالی تولید میشود که سهم گیلان روزانه ۳ هزار تن است. منطقه زیبا و جنگلی سراوان که از دهه ۶۰ تاکنون به عنوان محل دفن زباله چند شهر در نظر گرفته شده، هماکنون ارتفاع زبالههایش ۱۰۰ متر شده و به این توانایی رسیده که در حالت عادی در هر ثانیه چهار لیتر شیرابه و در پاییز و زمستان که بارشهای زیادی صورت میگیرد نزدیک به ۱۸ لیتر شیرابه به حلق محیط زیست و دریا وارد کند.
هر چند گیلان ۲۲ مرکز دفن زباله دارد، اما وجود مشکل در این مراکز که تمام کارهایشان غیراصولی است بیانگر سوءمدیریت و بیبرنامگی در آنهاست. ناگفته نماند در اواسط سال ۹۷ رئیسجمهور درباره پسماندهای شمال کشور دستور داد به صورت ویژه پیگیری شود و در همین رابطه کارگروهی تشکیل شد. در آن زمان وزارت کشور نیز برنامههای خود را ارائه داد، اما مثل اکثر طرحها و پروژههای دیگر یا عملی نبود یا آنقدر مشکل داشت که هزینه اجرایش اقتصادی نبود.
حالا مرکز گیلان با تولید روزانه بیش از ۷۰۰ هزار کیلو زباله به فکر ساماندهی اوضاع افتاده و قصد دارد این کار را از روستاها شروع کند. در همین راستا فرماندار رشت با بیان اینکه روزانه بالغ بر ۷۰۰ تن زباله در سطح شهرستان تولید میشود، گفته: «با اجرای طرح تفکیک زباله از مبدأ و ترویج طرح روستای بدون زباله در روستاها، به دنبال کاهش میزان زباله شهرستان هستیم.» علی فتحاللهی که در جلسه کارگروه پسماند شهرستان رشت سخن میگفت، با اشاره به اینکه خروجی جلسات باید به تناسب گزارشها، نتیجه اقدامات و شناسایی آسیبها، منجر به کسب یک نتیجه موفق شود، ادامه داد: «اتخاذ برخی تصمیمها برای یک مسئله خاص به صورت مقطعی و کوتاهمدت و برخی نیز برای کسب اهدافی در آینده است که ما در این زمان مشغول پایهگذاری برای تصمیمهای بلندمدت هستیم.»، اما این مسئول هم گویی هنوز در اول راه قرار دارد و در شرایطی که جنگل و سواحل استان مملو از زباله شده، معتقد است: «با توجه به تولید روزانه بالغ بر ۷۰۰ تن زباله در شهرستان، نخست باید دلیل میزان بالای تولید زباله را در خانوارها بررسی کنیم و سپس باید با روشهای برنامهمحور، راهکارهایی برای کاهش آن از مبدأ بیابیم.»
وی در خصوص مشکلات موجود در خصوص دفن و انتقال زباله، با بیان اینکه تأمین ماشینآلات، یافتن مکان فیزیکی برای دفن زباله و فرهنگسازی و آگاهیبخشی به مردم از مهمترین مشکلات در این حوزه هستند، بر لزوم استفاده از ظرفیتهای مردمی در رفع مشکلات جامعه، تأکید و تصریح کرد: «هر کاری که با حمایت و همکاری مردم همراه بوده، با موفقیت به سرانجام رسیده و استفاده از تلاش و ظرفیت سمنها برای حفظ محیط زیست که میراثی برای آیندگان ماست، ضروری مینماید. میتوانیم با الگوسازی و فرهنگسازی بسیاری از امور را مدیریت کنیم و در این خصوص یکی از گزینهها، استفاده از کیسههای قابل برگشت به محیط زیست به جای کیسههای پلاستیکی است.» فرماندار رشت با اشاره به اجرای طرح روستای بدون زباله در برخی روستاها خاطرنشان کرد: «با توجه به بازخورد خوب اجرای این طرح، میتوانیم هر چند ماه تعداد روستاهایی که این طرح در آنجا قابلیت اجرایی شدن دارند را افزایش دهیم.» نباید فراموش کرد بزرگترین مشکل در شمال کشور این است که نمیتوان پسماندها را دفن کرد و حتماً باید سوزانده شوند، اما برای سوزاندن نیز سرمایهگذار باید مطمئن باشد برق تولید شده از سوخت پسماند اقتصادی است. با توجه به قیمت پایین انرژی در ایران، کمتر سرمایهگذاری حاضر است در این زمینه ورود کند. به هر حال و به گفته سیروس وطنخواه، دبیر ستاد توسعه انرژی معاونت علمی و فناوری، وضعیت استانهای گیلان و مازندران فوقبحرانی است و آمار شیوع بیماریهای مختلف رابطه معناداری با میزان زبالهها دارد و باید این موضوع را هشدار خطرناکی در نظر گرفته و اقدامات جامع و ضربالاجلی برای رفع این مشکل در دستور کار قرار بگیرد.