سرویس جامعه جوان آنلاین: عاشورا از غدیر آغاز شد؛ از نافهمی در غدیر و نفهمیدن عمق غدیر. امسال در عید غدیر هم غم برپایی محرم در دلها نهفته بود. درست مثل همین الان که پیش پیش غم اربعین و پیادهرویاش در ضمیر شیعهها غلیان دارد؛ کسی نمیداند اربعین موکبهای نجف تا کربلا برقرار است یا نه. اما محرم امسال فراتر از تصورها برپا شد، با نهایت نظم و اوج شکوهی. ضمن رعایت همه الزامات بهداشتی، حماسه حسینی امسال هم خلق شد. «نهضت حسینی عامل شخصیت جامعه اسلامی» است؛ این یعنی برپایی محرم، باعث قوام شخصیت اسلامی است؛ ایرانیان این مهم را با جان خودشان فهمیدهاند. محرم امسال هم مهر تأیید دیگری بود بر همین فهم از عمق جان. همین شش روز گذشته از محرم مهر ابطالی هم زد بر همه این دوگانههای ساختگی: هیئتی یعنی بینظمی، هیئتی بیخیال بهداشت است، هر که به هیئت میرود از سور شور بدون شعور است و قس علی هذا.
هزار و سیصد و اندی سال است که غم حسین (ع) داغی است بر دلهای آزادگان جهان. شیعه میداندار این غم مقدس است. ایران مظهر عشق به حسین (ع) بوده و هست. اقامه محرم و صفر در ایران همیشه در جهان زبانزد بوده است. امسال به طور خاص محرم ایران زبانزد شده است. صحنههای امسالی از محرم، بدیع است و بی بدیل. نظم هیئات ایرانی در برپایی عزای حسین (ع)، به نظم منظمترین ارتشهای جهان شانه میزند، بدون تمرین قبلی و فقط به عشق حسین (ع). این را صدها عکس هوایی و زمینی از مراسمهای عزاداری ایرانیان اثبات میکند. چیز پوشیدهای هم نیست، اذعان همگان است. حالا دیگر جلوههای پرشکوه فلسفه عاشورا هم بیشتر از هر زمان دیگری قابل ستایش است.
جلوههای با شکوه فلسفه عاشورا
«چون نهضت او یک حماسه بزرگ الهی و اسلامی بود، حیات تازهای در عالم اسلام دمید. پس از شهادت ایشان رونقی در اسلام پیدا شد. امام حسین با حرکت بزرگ خود، روح مسلمانان را زنده کرد. ترس را ریخت و احساس بردگی و اسارتی را که اواخر زمان عثمان و تمام دوره معاویه بر روح جامعه حکمفرما بود، تضعیف کرد. به عبارت دیگر به جامعه اسلامی شخصیت داد. احساس شخصیت مسئله بسیار مهمی است که سرمایهای بالاتر از آن برای اجتماع وجود ندارد. آنچه پیغمبر اسلام به مردم عرب داد و آنان را از حضیض پستی به اوج عزت رساند، ایمانی بود که به آن مردم شخصیت داد. امویین کاری کردند که شخصیت اسلامی را از میان مسلمین میراندند و امام حسین علیهالسلام آن شخصیت را احیا کرد. شخصیت دادن به یک ملت به این است که به آنها عشق و ایده آل داده شود، یا گرد و غبار از روی آن عشقها پاک کند. او حس استغنا و بینیازی به مردم داد، درس غیرت، بردباری و تحمل شداید و سختیها را به مردم داد. پس اینکه میگویند حسین بن علی چه کرد که دین اسلام زنده شد، جوابش همین است که روح تازهای دمید، خونها را به جوش آورد، ترس مردم را ریخت و همان مردم ترسو، تبدیل به یک عده مردم دلاور شدند».
این فراز از کتاب حماسه حسینی شهید مطهری، فلسفه محرم و عاشورا را موجز و مفید بازمیگوید: «محرم به جامعه اسلامی شخصیت داد». این شخصیت حالا و پس از ۱۴ قرن بیشتر از هر زمان دیگری ملموس و متعین است. زمانشناسی هیئتیها و بها دادنشان به دستورات علمی، نمودی با شکوه از همین شخصیت والای جامعه اسلامی است.
نظم و بهداشت، به عشق حسین (ع)
شور حسینی هم کارساز است، اما عزادار حسین (ع) شور متعقلانه دارد؛ عاقلانه اقامه عزا میکند، چون نهضت حسین (ع) فلسفهای دارد که سرتاسر منطق است، منطق لفاف شده به احساس ناب، احساس برخاسته از فطرت همه پاکان و آزادگان. چنین دستگاهی زمانشناس است. شخص هیئتی با چنین منطقی فرزند زمانه خودش است. عزای حسین (ع) با همین مقدمات و مؤخرات است که قرنها مانا شده و سینه به سینه بسط پیدا میکند.
حالا دیگر ایران فقط عزادار حسین (ع) نیست. عزای اباعبدالله از ایران اسلامی به همه جای عالم گسترانده شده است. امسال هم دوباره ایران اسلامی الگو شد؛ الگوی اقامه عزا در اوج کرونا با رعایت همه الزامات بهداشتی. بزرگان منبر و هیئت با بصیرت بالا دریافتند که شیوههای عزاداری گذشته را نمیتوان و نباید در ایام کرونایی استمرار داد. تغییر شیوه دادند و صحنههایی با اخلاصتر و پرشکوهتر خلق کردند. هیئتهای چند ده هزار نفری تعطیل شد و مداحان بزرگ به خیابانها رفتند و با رعایت فاصله مدیحهسرایی کردند. یک مداح دیگر با تعطیلی مراسم چند هزار نفریاش سرزده به خانه شهیدان رفت و مقابل منازلشان نشست و برای یک جمع چند نفره که با فاصله از هم نشسته بودند، نوحهخوانی کرد. تصاویر و فیلمهایی هم منتشر شد که در آن حسینیههای مسقف با جمعیت مملو، جای خودش را به پارکها و زمینهای چمن و میدانگاههای پادگانها با جمعیتهای نشسته به فاصله دو سه متر داد. همه اینها محرم امسال را در اذهان همگان ماندگارتر کرد. این خاصیت محرم حسین (ع) است؛ جریان عاشورا خورشیدی است که خاموشی ندارد.