سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: رشد فکری کودکان باعث کسب مهارت‌هایی می‌شود که در آینده آن‌ها بسیار تأثیرگذار خواهد بود و والدین در این مسیر می‌توانند نقش بسزایی را ایفا کنند. پیمودن این مسیر به تنهایی برای والدین بسیار دشوار خواهد بود، لذا فیلم‌های آموزشی، کتاب، متخصصان حوزه کودکان و بسیاری دیگر می‌توانند نقش یک راهنما را برای والدین داشته باشند، اما در این میان به نظر می‌رسد رادیو به عنوان در دسترس‌ترین و ارزان‌ترین رسانه، می‌تواند بسیار اثرگذار باشد، بنابراین ساخت برنامه‌هایی در خصوص پرورش فکر کودکان به شیوه‌های متفاوت و تأثیرگذار مانند برنامه «فکرانه» کاری از شبکه رادیو فرهنگ می‌تواند آینده سرمایه‌های این سرزمین را پربارتر کند.
بازی و سرگرمی برای افزایش خلاقیت
رکسانا حمیدی تهیه‌کننده برنامه فکرانه نویسنده و منتقد ادبی و تحصیلکرده رشته ادبیات فارسی است، «فکرانه» اولین تجربه او در ساخت برنامه رادیویی در حوزه کودک بود که می‌توان از آن به عنوان یک برنامه مثمر ثمر برای این گروه سنی یاد کرد. حمیدی به «جوان» می‌گوید: فکرانه اولین برنامه تخصصی من در حوزه کودک و در گروه سنی دبستان است و هدف آن پرورش تفکر انتقادی و توانایی در تحلیل مسائل روزمره و قدرت ارزیابی و آشنایی او با فرهنگ، هنر و ادبیات در قالب بازی و سرگرمی است.
این تهیه‌کننده می‌افزاید: پس از مطالعات فراوان در این حوزه، تصمیم گرفتم برنامه‌ای بسازم که هدف آن ایجاد فضایی گفت‌وگومحور برای بچه‌ها در قالب بازی، سرگرمی و تعامل بود. غیر از اینکه با متخصصان این حوزه در بحث خلاقیت در کودکان مشاوره گرفتم، برای اینکه بتوانم بحث هنر و فلسفه را به طور صحیح وارد برنامه کنم، از استادان فلسفه و هنر مشورت گرفتم و به مطالعه سایت‌های مختلف در حوزه فلسفه و هنر بر کودکان پرداختم.
وی با بیان اینکه کودکان باید با فلسفه پرسشگری آشنا شوند، عنوان می‌کند: کودکان باید بیاموزند که وقتی وارد گفت‌وگویی می‌شوند بتوانند فکر و راه‌های شدنی و نگاه‌های مختلف را بررسی کنند و هراسی از فکری که به ذهن آن‌ها خطور می‌کند، نداشته باشند. با خلق موقعیت‌های مختلف در قالب داستان، هنر، تمرین و نمایش کودکان را در این شرایط قرار می‌دهیم تا بدون هیچ ترسی بتوانند فکر کنند و از فکر خود به واسطه تجربیاتی که در اجتماع داشته‌اند، در این راستا کمک بگیرند و این توانایی در آن‌ها به وجود آید که به مسائل دیگری هم فکر کنند و نگاهی یک‌سویه نداشته باشند. می‌توان گفت که در اصل موضوع برنامه فکرانه ایجاد فرصتی برای تفکر و پرورش خلاقیت و آموزش است که در قالب داستان و بازی ارائه می‌شود که جنبه آموزشی آن زیر بستر بازی، پنهان است.
پرورش تفکر از طریق داستان‌گویی
حمیدی درباره روند برنامه توضیح می‌دهد: با خواندن داستان برای بچه‌ها که در آن با چالشی روبه‌رو می‌شوند، به کمک کارشناس در آن چالش قرار می‌گیرند و می‌توانند راجع به داستان نظر دهند، هر اتفاقی که در داستان رخ می‌دهد مورد پرسش قرار می‌گیرد و نظر بچه‌ها به این واسطه خواسته می‌شود و کودکان از تجربیات خود در این رابطه مثال می‌آورند و این در واقع کمک می‌کند که کودک بتواند مسائل خود را بازنگری کند.
وی بیان می‌کند: پرورش ذهن پرسشگر و چالشی در کنار تقویت قوه تفکر، انتقادی و تحلیلی یکی از ویژگی‌هایی بود که در این برنامه به آن توجه بسیار شد. در این راستا تمرین‌هایی به کودکان ارائه می‌شود تا به این واسطه به شناخت درستی از حواس خود برسند، به طور مثال برای تقویت حواس دیداری بچه‌ها گاهی از یک عکاس یا نقاش در برنامه دعوت می‌کردیم و از آن‌ها در رابطه با یک تصویر غیرمتعارف سؤال می‌شد و از بچه‌ها خواسته می‌شد درباره آن صحبت کنند.
حمیدی با اشاره به اینکه تا به حال برنامه رادیویی‌ای نداشته‌ایم که به این شکل مختص کودکان باشد، افزود: این برنامه نشان داد بسیاری از والدین و مربیان آنطور که باید و شاید نتوانستند شناخت مناسبی از بچه‌ها داشته باشند. بسیاری از بچه‌ها وقتی به این برنامه می‌آمدند، نمی‌توانستند خوب حرف بزنند و این فرصت برای آن‌ها به وجود نیامده بود که بدون ترس و دلهره افکار خود را عرضه و در جمع بتوانند نظر خود را بازگو کنند و والدین پس از اتمام برنامه به من می‌گفتند که ما امروز پس از شنیدن صحبت‌های فرزندمان احساس کردیم که انگار این بچه را نمی‌شناسیم و به نظر من تهیه‌کننده، این اتفاق خیلی خوبی است که به هر طریقی بتواند رخ دهد و باعث شود والدین فرزندان خود را بیشتر و بهتر بشناسند.
این تهیه‌کننده از دغدغه‌های خود نسبت به برنامه می‌گوید: دغدغه من در این برنامه پرورش بچه‌هایی است که بتوانند بهتر از نسل‌های گذشته فکر کنند و در بحران زندگی‌های امروزه، در مسائل روزمره تصمیم مناسبی بگیرند و ارتباط بهتری با جهان کنونی برقرار کنند و بتوانند در این جهان آشفته و پر از زرق و برق مسیر خود را گم نکنند و نسبت به زیبایی‌شناسی جهان اطراف خود، تفکری عمیق داشته باشند و درگیر جهان مادی نشوند.
حمیدی می‌گوید: دنیای کودکی با دنیای بزرگسالان متفاوت نیست، من سعی کردم در این برنامه بر وجوه انسانی تمرکز کنم و به این موضوع بپردازم که همان طور که در دنیای بزرگسالی حس رقابت، حسادت، خشم، خشونت، عشق، زیبایی، آرامش و انواع حس‌های دیگر وجود دارد، در دنیای کودکی تمام این احساس با درصد کمتر یا گاهی بیشتر از همان بدو تولد به همراه داریم.
وی در پایان گفت‌وگوی خود درباره رادیو اظهار می‌کند: رادیو رسانه مهمی است و در دنیا از اهمیت این رسانه هنوز کاسته نشده است، اما در کشور ما بسیاری به دلیل اینکه علاقه‌مند به رسانه‌های دیداری هستند، کمتر با رادیو ارتباط برقرار می‌کنند و مسلماً تصویر بیشتر کمک می‌کند تا دنیا را ببینیم و بی‌شک برخی از تجربیات ما با تماشا به دست می‌آید، اما رسانه‌های شنیداری مانند رادیو به قوه تخیل و تمرکز ما کمک می‌کند و بدون تردید در جهان مدرن و در بسیاری از کشور‌های دنیا همچنان رادیو جایگاه و هویت خود را دارد و هنوز رسانه‌ای تأثیرگذار است و برخی مواقع هیچ رسانه‌ای نمی‌تواند جای آن را بگیرد.
