سرویس تاریخ جوان آنلاین: اسناد و شواهد حاکی از آن هستند که تنی چند از چهرههای مؤثری که جمعیتهای مؤتلفه اسلامی را تشکیل دادند، از تعلیمات دینی و انقلابی شهیدحاجصادق امانی بهره گرفتهاند. هم از این روی، ضرورت انجام پژوهشهایی، از جنس اثری که هم اینک به حضورتان معرفی میشود، بیشتر میشود. «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهیدصادق امانی» به همت امین عزیزی و مجتبی سلطانی احمدی گرد آمده و مرکز اسناد انقلاب اسلامی آن را منتشر ساخته است. ناشر در دیباچه خویش بر این تحقیق، نکات ذیل را خاطر نشان ساخته است: «با توجه به اهمیت و نقش شهیدصادق امانی در تربیت کادرهای مبارز و متدین و بهکارگیری آنان در روند نهضت اسلامی و پیروزی انقلاب و با عنایت به فقدان یک پژوهش مستقل و کامل در این زمینه این پژوهش درصدد است، در راستای تبیین نقش شخصیتها در تاریخ انقلاب با رهیافتی جدید به بررسی محیط و زمانه صادق امانی، پایگاه اجتماعی و فعالیتهای تشکیلاتی وی در پیوند با انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره) بپردازد. این اثر در پنج فصل تنظیم شده است:
در فصل اول به پیشینه خانوادگی و اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دوران تولد و پرورش امانی و همچنین پایگاه و خاستگاه اجتماعی و اقتصادی وی پرداخته شده است. در این فصل بهطور کلی اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران از میانه دهه ۱۳۲۰ تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بررسی شده و تشکیل جامعه تعلیمات اسلامی و نقش و اقدامات امانی در این جامعه بررسی شده است.
در فصل دوم فعالیتها و عملکرد صادق امانی از تشکیل فداییان اسلام تا آغاز نهضت امام خمینی (ره) بررسی شده است. بهعلاوه به چگونگی تشکیل جمعیت فداییان اسلام و نحوه همکاری امانی با این جمعیت، چگونگی تشکیل گروه سیاسی مذهبی شیعیان توسط امانی و دیگر همرزمانش نیز پرداخته شده است. در این فصل شرح داده میشود که امانی ضمن همکاری با فداییان اسلام دست به تشکیل گروه مستقل دیگری به نام شیعیان زد، لذا اقدامات و عملکرد شهیدصادق امانی در گروه شیعیان و چگونگی انشعاب وی و عدهای دوستانش از این گروه نیز بررسی میشود. اوضاع سیاسی - اجتماعی ایران بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و فعالیتهای مذهبی و فرهنگی صادق امانی در طی سالهای ۱۳۳۱ تا ۱۳۴۰ از مباحث دیگر این فصل است. در این فصل از فعالیتهای فرهنگی و مذهبی امانی در هیئت مسجد شیخ علی و تربیت و آموزش جوانان مذهبی توسط وی بحث میشود.
فصل سوم به اوضاع سیاسی ایران در سالهای اولیه دهه ۱۳۴۰ و آغاز نهضت امام خمینی (ره) و پذیرش امام خمینی (ره) و پذیرش مرجعیت ایشان توسط امانی و پیوستن او به نهضت امام، سفر زیارتی صادق امانی به حج و عتبات عالیات و در همین برهه زمانی به نقش امانی و هیئت مسجد شیخ علی در مخالفت با تصویبنامه انجمنهای ایالتی و ولایتی و انقلاب سفید شاه، حمله رژیم به مدرسه فیضیه و حضور امانی در آن واقعه میپردازد. همچنین تشکیلات و سازمان هیئتهای مؤتلفه و نقش امانی در تظاهرات عاشورای ۱۳۴۲، قیام ۱۵ خرداد و پخش اعلامیه کاپیتولاسیون، تبعید امام به ترکیه و تشکیل شاخه نظامی هیئتهای مؤتلفه از دیگر مباحث این فصل است.
فصل چهارم این پژوهش به زمینههای ترور منصور و تلاشهای امانی برای اخذ فتوای شرعی ترور منصور، انجام عملیات بدر و ترور منصور و نقش صادق امانی در این زمینه، دیدگاه امام خمینی (ره) در باره ترور، دستگیری، بازجویی و محاکمه امانی و دیگر همرزمانش و در نهایت شهادت آنان میپردازد.
در فصل پنجم و پایانی به آثار و تألیفات امانی و همچنین برخی از ویژگیهای رفتاری و شخصیتی وی پرداخته شده که در پایان هم نتیجه این پژوهش آمده است. برای تدوین این پژوهش سعی شد غیر از منابع کتابخانهای از منابع آرشیوی و اسنادی هم استفاده شود. از برخی اسناد و خاطراتی که در آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی موجود بود به تناسب برای بخشهایی از پژوهش بهره گرفته شده است.»