سرویس بین الملل جوان آنلاین: با بررسی برنامه‌های فضایی کشور‌های مختلف، می‌توان دریافت اگرچه روسیه و امریکا بر فعالیت‌های فضایی اولیه تسلط داشته‌اند، اما طی شش دهه گذشته با کاهش موانع فناوری و پیشرفت ابزارها، ظرفیت‌های فضایی گسترش بسیار زیادی یافته است. امروزه بسیاری از تعاملات و فعل و انفعالات سطح جهان بر بستر فضا صورت می‌پذیرد. فناوری‌های ماهواره‌ای به اساسی‌ترین زیرساخت اینترنت و مخابرات تبدیل شده‌اند. پیش‌بینی آب و هوا، مدیریت بحران، موقعیت‌یابی، ناوبری دریایی، هوانوردی و نقشه‌برداری‌های جغرافیایی بخشی از کاربرد‌های توسعه یافته در فضاست. تا سال ۲۰۱۸، بیش از هزار و ۸۰۰ ماهواره سنگین در مدار زمین قرار گرفته است. این ماهواره‌ها عموماً با همکاری بیش از ۵۰ کشور و سازمان‌های چند ملیتی به نتیجه رسیده‌اند. در این میان تنها هشت کشور و یک سازمان بین‌المللی می‌توانند به طور مستقل سفینه فضایی تولید و پرتاب کنند: چین، هند، ژاپن، روسیه، کره‌شمالی، کره‌جنوبی، امریکا، آژانس فضایی اروپا و کشورمان ایران. رژیم‌صهیونیستی نیز در سال‌های اخیر با همکاری امریکا و کشور‌های اروپایی، صنعت فضایی خود را سر و سامانی داده است.
بیشتر شدن وابستگی ما به فضا به این معنی است که یک آسیب‌پذیری جدی در حال رشد است. به ویژه زمانی که پای این فناوری به عرصه فعالیت‌های نظامی باز می‌شود. آنچه بیش از همه نگرانی‌ها را افزایش می‌دهد، مسئله نظامی‌سازی فضا از طرف کشور‌های غربی از جمله امریکاست. امریکا در دسامبر ۲۰۱۹ با اعلام تأسیس ششمین شاخه نظامی خود تحت‌عنوان «نیروی فضایی» و اختصاص سالانه بیش از ۱۵ میلیارد دلار به آن، قصد دارد عرصه عملیات‌های نظامی را به سطح فضا گسترش دهد. در این رابطه رئیس‌جمهور امریکا اعلام کرده است: «فضا صحنه جنگ‌های آینده است و تهدید‌هایی که از فضا به امنیت امریکا وارد می‌شود، بسیار خطیر است؛ بنابراین به‌دست آوردن و حفظ برتری ایالات متحده در این خصوص امری حیاتی است». در همین راستا، بسیاری از عملیات‌های نظامی از جمله تصویربرداری و جمع‌آوری اطلاعات، نظارت بر پرتاب موشک‌های بالستیک در سراسر جهان، پدافند موشکی، موقعیت‌یابی جغرافیایی و ناوبری، شناسایی و ایجاد اختلال در فعالیت‌های فضایی دیگر کشور‌ها و انهدام ماهواره‌ها در دستور کار این سازمان قرار گرفته است.
صف جدید فضایی‌ها
با توجه به وجود این حجم از تهدیدات گسترده و پیچیده در عرصه فضایی، در کشور ما اگرچه پیگیری برنامه‌های فضایی پس از انقلاب، مخصوصاً در دهه‌های اخیر رشد چشم‌گیری داشته، اما متأسفانه روند رو‌به‌رشد دستاورد‌های جدید فضایی کشورمان و اقدامات عملی برای توسعه این فناوری استراتژیک و بحرانی در دولت‌های مختلف رو به افول بوده است. این در حالی است که کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس، خاورمیانه و آسیای شرقی با سرعت و توان بسیار بالایی حجم زیادی از بودجه و منابع دفاعی خود را به گسترش فعالیت‌های فضایی اختصاص داده‌اند.
در این میان کشور‌هایی همچون قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی و همچنین ترکیه و قزاقستان و ازبکستان با اختصاص بودجه‌های سنگین و جذب متخصصان کشور‌های مختلف از جمله ایران، اهداف مختلف دفاعی، امنیتی و تجاری را در فضا دنبال میکنند. به‌عنوان نمونه، عربستان سعودی از جمله کشور‌هایی است که با خریداری و پرتاب ماهواره‌های مختلف مخابراتی و تصویربرداری، خود را در میان کشور‌های دارنده این فناوری جا کرده است. در سال‌های اخیر نیز با ایجاد مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی متعددی در حوزه فضایی، رو به طراحی و ساخت بومی ماهواره آورده و هزینه‌های سنگینی نیز در این بخش در نظر گرفته است. همچنین در بین کشور‌های عربی، می‌توان از امارات متحده عربی به‌عنوان هدفمندترین کشور در حوزه تربیت متخصص و توسعه زیرساخت‌های فضایی نام برد. یکی از جدیدترین عملیات‌های فضایی این کشور که در همین هفته‌های اخیر انجام شد، پرتاب کاوشگر Hope با موشک H۲- A از فرودگاه فضایی تانگاشیما ژاپن بود و اکنون برای بررسی شرایط جوی و آب‌وهوایی سیاره مریخ، در مسیری ۵۰۰ میلیون کیلومتری قرار دارد. همچنین به نظر می‌رسد ترکیه بازیگر جدید منطقه در عرصه فضایی است. این کشور بنا دارد زیرساخت‌های لازم برای پرتاب ماهواره‌های با وزن ۱۰۰ کیلوگرم را تا ارتفاع ۴۰۰ کیلومتری از سطح زمین فراهم کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد کشور‌های قزاقستان و ازبکستان نیز با سرعت زیادی به دنبال توسعه همکاری با صاحبان فناوری در عرصه فضایی هستند.
انسانی که همچنان روی زمین مانده
این تحولات گسترده در عرصه فضایی به چه معناست؟ چرا ناگهان فضا در خط مقدم مباحث امنیت ملی و بین‌المللی جهان قرار گرفته است؟ آیا ما نباید نسبت به این حجم از تحولات نگران باشیم؟
یادمان نرود تمامی دستاورد‌های فضایی در سال‌های گذشته و همچنین ماهواره نور که سپاه پاسداران در ماه‌های اخیر به فضا فرستاده، در شرایط تحریم محقق شده است، لذا نمی‌توان انفعال و کوتاهی مهلک دولت و دستگاه‌های مربوطه در حوزه فضایی را ناشی از تحریم‌ها دانست. همچنین با توجه به تأکیدات مقام‌معظم رهبری و آنچه در اسناد بالادستی ذکر شده، کشورمان باید بتواند به جایگاه اول علوم فضایی در منطقه دست پیدا کند، اما با عملکردی که در دستگاه‌های مربوطه و دانشگاه‌ها شاهد هستیم، نمی‌توان تحقق چنین هدفی را در آینده متصور بود. با وجود اینکه در هشت سال گذشته بنا بوده چندین ماهواره با مأموریت‌های مختلف به فضا پرتاب شود، اما تاکنون هیچ کدام از این پروژه‌ها به موفقیت نرسیده است. در سال‌های اخیر نیز پرتاب ماهواره‌هایی که متولی آن دولت بوده، یا متوقف شده یا پرتاب آن با شکست روبه‌رو شده است. از سوی دیگر پروژه فرستادن انسان به فضا که قرار بود سال ۱۴۰۰ محقق شود، همچنان روی زمین مانده است! «شورای عالی فضایی» نیز به‌عنوان اصلی‌ترین مرجع پیگیری برنامه‌های فضایی سال‌هاست که در بلاتکلیفی به سر می‌برد و اخباری از آن به گوش نمی‌رسد. با وجودی که طبق مصوبه هیئت وزیران در سال ۸۳ مقرر شده است که این شورا با هدف سیاستگذاری و ایجاد هماهنگی‌های لازم میان تمامی دستگاه‌های ذیربط، به ریاست رئیس‌جمهور حداقل دو بار در سال تشکیل جلسه دهد، اما متأسفانه این شورای راهبردی طی این سال‌ها تنها سه بار تشکیل شده است. در هر صورت با توجه به فوق‌پیشرفته بودن صنعت فضایی، هرگونه کوتاهی و بی‌توجهی نسبت به توسعه این فناوری، کشور را در آینده‌ای نزدیک دچار چالش‌های جدی و جبران‌ناپذیری خواهد کرد. جدی نگرفتن این هشدار‌ها دورنمای حوادثی که در آینده گریبان‌گیر کشور خواهد شد را غیرقابل پیش‌بینی می‌کند. بنابراین حیاتی است که هرچه سریع‌تر اقدامات پیشگیرانه و جبرانی با عزم و اراده‌ای جهادی صورت پذیرد.
با سلام ، به راستی ماهواره نور امیدی به دل دوستاران پیشرفتهای علمی کشور تابند و آن عزم و اراده ناشی ازعملیاتی کردن و باور شعار «ما میتوانیم» که از سوی رهبر عزیزمان بعنوان نقشه راه هدف گذاری شده بود ، باز می گردد،اما از سوی دیگر دوستان در بخش دولت با کمال تآسف این باور در آنان عمیق نیست و دولت وقت خود را همواره صرف مسائل سیاسی پوچ بدرد نخور و گاهآ مضر می کند و قافل است از این دست مسائل ، مادامی که به خط مقدس ولایت باز نگردیم پیشرفت و افتخاری در کار نخواهد بود . والسلام 
