سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: امروزه با گسترش وسایل ارتباط جمعی و رسانه‌های دیداری و شنیداری علاوه بر مزایا و فوایدی که این ابزار با خود به همراه دارند شاهد معایب و مشکلاتی نیز هستیم. با به وجود آمدن سبک جدیدی از زندگی که سبب شده حجم زیادی از وقت انسان‌ها به استفاده از ابزار‌های ارتباطی اختصاص یابد و دنیایی جدید و وسیع را برای آن‌ها خلق کند، دور از انتظار نیست که در دنیایی از انسان‌های متفاوت از نظر عقاید و گفتار و رفتار و سبک‌های زندگی متنوع و گوناگون شاهد خطرات و آسیب‌هایی در این فضا باشیم. ارتباط با افراد غریبه و با فاصله‌های مکانی دور و نزدیک در اکثر موارد که با اعتماد نوجوانان و جوانان به این افراد همراه است سبب کلاهبرداری‌های اینترنتی و مزاحمت‌هایی با شیوه‌های مختلف شده است.
اگر در فضای مجازی شخصی برای شما مزاحمتی ایجاد کند چه می‌کنید؟ اولین و سریع‌ترین گزینه‌ای که به ذهن می‌رسد قرار دادن اکانت شخص مزاحم در بلک‌لیست مخاطبان است تا از شر مزاحمت‌هایش در امان باشیم، اما آیا با بلاک کردن شخص مزاحم واقعاً از دست او خلاص می‌شویم؟! با توجه به امکان ایجاد اکانت به میزان نامحدود در فضا‌های مجازی به ویژه اینستاگرام که نیازی هم به ثبت شماره تماس ندارد و به راحتی با یک ایمیل می‌توان اکانت ایجاد کرد مسلماً بلاک کردن فرد مزاحم راهکار مؤثری در این زمینه نیست.
خیلی از رفتار‌هایی که ما روزانه انجام می‌دهیم یا در دیگران مشاهده می‌کنیم اگر بر پایه اخلاق باشد هیچ‌گاه مشکلی به وجود نمی‌آید، اما بسیاری از ضربه‌هایی که بشر در طول تاریخ و امروزه از رفتار و کردار آدمی خورده است از عدم رعایت اخلاق و نادیده گرفتن وجدان می‌باشد.
رعایت اخلاق در رسانه‌ها و دنیای بی‌انت‌های مجازی چه برای تولید‌کنندگان محتوای رسانه‌ای و چه برای مصرف‌کنندگان آن امروزه بسیار مهم بوده و هر کس که کارش به رسانه‌ها می‌افتد باید به صورت داوطلبانه و با توجه به ندای درونی و وجدان خویش در انجام امور رعایت کند، بدون آنکه الزامی بیرونی داشته باشد یا در صورت تخلف دچار مجازات‌های قانونی شود.
برای تولید‌کنندگان محتوا در رسانه‌های جمعی و خبرنگاران و گزارشگران فضای مجازی سه مورد وجود دارد که باید به آن توجه ویژه کنند:
۱- درستی و صحت اطلاعات در تهیه گزارش و نشر آن.
۲- رفتار خبرنگاران و گزارشگران مخصوصاً در ارتباط با منابع خبری.
۳- خودداری از تعصب و گرایش به احزاب و گروه‌های مختلف.
آنچه ما از مدینه فاضله برای رسیدن به آرامش و سعادت نیازمندیم همان چیزی است که اول در درون خودمان باید نهادینه کنیم، برای ساختن مدینه فاضله در دنیای پیرامون خود قدم نخست این است که در وجود خود یک مدینه فاضله بسازیم و باور کنیم که راه رسیدن به همه خوبی‌ها در درجه اول رعایت اخلاق است.
یکی از اصول رسانه‌ای برای هر کسی که در هر سطحی فعالیت رسانه‌ای انجام می‌دهد این است که توجه و اعتماد مخاطب را جلب و افکار عمومی پیام‌های رسانه‌ای آن‌ها را باور کنند. اگر اطلاعات، نظرات و برنامه‌هایی که آن‌ها به مردم ارائه می‌دهند، اعتماد و اطمینان آن‌ها را جلب نکند خیلی زود از رونق و اعتبار می‌افتند و مخاطبان خود را از دست می‌دهند، اما برای رسیدن به حقیقت و مطالب درست بهترین کار این است که به منابع معتبر خبری رجوع کنیم، منابعی که شناخته شده هستند و بدون غرض و جانبداری‌های حزبی و گروهی به نشر اخبار و اطلاعات می‌پردازند.
کسانی که در مطبوعات و دیگر رسانه‌ها به کار اطلاع‌رسانی و گزارش‌دهی مشغول هستند باید جهت اطمینان از صحت اطلاعاتی که به مخاطبان می‌دهند هر کاری در توان آنهاست انجام دهند.
آن‌ها باید اطلاعات و داده‌های خود را بازبینی کنند تا هیچ حقیقتی عالماً و عامداً تحریف نشود و حقایق ضروری پنهان نماند تا حقوق مخاطبان رسانه نیز حفظ شود.
کسانی که کار رسانه‌ای انجام می‌دهند باید از یک سری قواعد و ضوابط برخوردار باشند تا ناخواسته حقوق، آبرو و حیثیت دیگران پایمال نگردد و حقی هر چند ناچیز از کسی تضییع نشود. همچنین حریم خصوصی افراد در رسانه‌ها باید حفظ شود، زیرا رسانه‌ها نمی‌توانند وارد حریم خصوصی افراد شوند، مگر با رعایت یک‌سری از نکات مانند نام نبردن از شخص و نشان ندادن چهره او و...
ورود به حریم خصوصی افراد غالباً در رسانه‌های رسمی و معتبر رخ نمی‌دهد، بیشتر رسانه‌های غیررسمی و بعضاً نامعتبر که فضای رسانه‌ای کشور را احاطه کرده‌اند، عامل این اتفاق هستند.
قانون بخشی از این نیاز را تأمین می‌کند که بسنده کردن به آن اشتباه است. درست است که قانون و رعایت قوانین، لازمه تداوم زندگی اجتماعی بشر است، اما نمی‌تواند به تنهایی چاره مشکلات عدیده جوامع انسانی و دنیای وسیع رسانه باشد، به همین خاطر همیشه خلأ‌هایی در این زمینه مشاهده می‌شود و می‌توان گفت گسترش شیوه‌های نوین ارتباطی و همه‌گیر شدن آن در میان مردم و همچنین عدم آگاهی از نحوه استفاده از این ابزار و نداشتن تحلیل و درک درست از محتوا‌های رسانه‌ای سبب شده خیلی از افراد در این فضا دچار مشکلات و آسیب‌هایی جدی شوند که نمونه‌هایی از آن را می‌توان در گسترش شایعات دروغین، تشویش اذهان عمومی، کلاهبرداری‌های اینترنتی، مزاحمت نوامیس و خیلی موارد دیگر مشاهده کرد وگاهی اختلافات خانوادگی را نیز به همراه دارد.
عدم نظارت مؤثر در فضای مجازی و برخی شبکه‌های اجتماعی خارجی که در کشور ما سرور این شبکه‌ها نیز وجود ندارد و دسترسی به آن‌ها گاهی دشوار می‌باشد سبب شده تا افراد با اکانت‌های جعلی و ساختگی به راحتی به فعالیت‌های غیرقانونی و خارج از چارچوب قوانین و مقررات ادامه دهند بدون آنکه ردی از خود بر جا بگذارند.
به طور کلی اگر آموزش لازم در جامعه برای افراد چه عاملان رسانه و چه مخاطبان آن ارائه شود و هر کس با رجوع به وجدان خود اخلاق را در فعالیت‌هایش مد نظر قرار دهد و رعایت حقوق افراد در فضای مجازی به عنوان یک موضوع مهم تلقی شود و همچنین نقض‌کنندگان آن کیفر ببینند، می‌توانیم شاهد امن بودن فضای رسانه‌ای باشیم و بدون ترس و دلهره در دنیای وسیع رسانه‌ها قدم بگذاریم.
*پژوهشگر و مدرس سواد رسانه
