گزارش - سعید عرفان منش
تحقیق حاضر، بررسي علل شکل گيري حاشيه نشيني و بازتاب هاي اجتماعي است وقطعاً شهرداران منطقه و جامعه شناسان ومتخصصین متعهد ،این حوزه رامرتب رصد می کنند وشاید یکی از دغد دغه های مهم فکری آنان است که برای کاهش این معضل اجتماعی به دنبال راه حل جدی برسند..
با توجه به تفاوت ضريب پراکندگي کاربريها و خدمات شهري که در محلات حاشيه نشين، چنين استنباط مي شود که شاخصهاي مذکور به عنوان يکي از عوامل تاثير گذار بر اساس مدلهاي رتبه بندي سکونتگاهها، درجه توسعه يافتگي رشد چشمگيري را نشان داده است. همچنين ميزان اعتبارات در اختیار شهرداران همبستگي بين عدم توسعه يافتگي و حاشيه نشيني بر اساس رگرسيون خطي )به حداقل رساندن اختلاف( بین مناطق است حاشيه نشيني وشهر نشینی و توزيع ناعادلانه خدمات و عدم توسعه يافتگي وجود دارد. علاوه بر اين، نتايج مدل خوشه اي، حاکي از اين است که براي حاشيه نشين بودن يک محله، غير از کمبود خدمات و کاربريها، فاکتورهاي ديگري نيز مطرح می باشد.
يکي ديگر از يافته هاي اين تحقيق در رابطه با بازتابهاي اجتماعي حاشيه نشيني است. کليه خانوارهاي حاشيه نشين شهراصفهان شهری که آوازه پر طمطراق گوش جهان را پر کرده ودر هر کجای دنیا نام اصفهان را به زبان بیاوری از وصف زیبایی آن لب به سخن باز می کنند تشکيل داده ، ساکنين مناطق حاشيه اي که افراد بيکار و با درآمد پايين نسبتا بيشتر مرتکب جرائم اجتماعي شده اند. همچنين نتايج تحقيق نشان می دهد که بين مهاجرت و ارتکاب جرائم اجتماعي رابطه معني داري وجود دارد.
این گزارش عینی به بررسی حاشیه نشینی در محله حصه اصفهان می پردازد. باتوجه به تبعات سوء ناشی از حاشیه نشینی به عنوان یکی از معضلات بزرگ اجتماعی که امروزه عاملی در جهت سقوط افراد به ورطه انحراف و بزهکاری است، یادآوری این بحث برای مسئولین الزامی است.
حاشیه نشینی چیست وچه کسانی در آن سکونت می کنند؟
خانوارها و مهاجران منطقه محروم حصه اصفهان که بیداد فقر و آسیب های اجتماعی در آن شعلور شده مردم در ساختمان های کهنه و شلوغ زندگی می کنند که فاقد سرویس های شهری و یا دارای سرویس های شهری بسیار فقیرانه است. آنها معمولا یا اتاقی را اجاره می کنند یا به طور مشترک در آپارتمان های کوچک و فقیرانه زندگی می کنند. یک ساختمان چهار اتاقه تبدیل به چهار خانه شده و در هر اطاق یک خانوار یا بیشتر زندگی می کنند. معمولا با تفکیک محیط و تقسیم یک واحد مسکونی به چند واحد مسکونی خدمات و امکانات تغییری نکرده و ساکنان واحدهای مسکونی جدید از آشپزخانه، حمام و سایر سرویس ها به طور مشترک استفاده می کنند.
با افزایش تعداد ساکنان از ارزش استیجاری این واحدهای مسکونی کاسته شده و مبلغ اجاره بها برای تعمیرات و ترمیم منازل کافی نخواهد بود؛ بنابراین رسیدگی به ساختمان ها به دست فراموشی سپرده شده و منازل کم کم فرسوده می شوند. سرویس های شهری در این مناطق رو به زوال و نابودی است و آنها به بهبود اساسی نیاز دارند. اما نزدیک بودن به محل کار و فرصت های اشتغال کوتاه مدت در این مناطق باعث گردیده که هزینه مسکن علیرغم شرایط بد آن نسبتا بالا باشد. در این مناطق توسعه تسهیلات زیربنایی در حد استاندارد و فراهم نمودن سرویس های اساسی شهری موضوع مهمی است که باید به آن توجه گردد.
منطقه حصه اصفهان در چند کیلو متری اصفهانقراردارد و چند سالی است که به مناطق 10 و14شهری شهرداری اصفهان پیوسته است ،قبل از آن که به معضلات و مشکلات آن اشلره شود به تاریخچه این منقطه که زمانی به روستای حصه معروف بود می پردازم.
طبق روایات و مدارک موجود در دو قرن ونیم پیش ( 250 ) سال قبل «حاج میرزای حصه ای» زمین های این منطقه را وقف پسرخود کرد که با درآمد آن خرج مراسم امام حسین (ع) داده شود. در زمان پهلوی برای این منطقه از طرف اوقاف سندی شش دانگ صادر شد بود، پس از چندی از صدور سند در اصلاحات عرضی که در استان اصفهان انجام شد این منطقه از اوقاف خریداری شد و جزء املاک استان محسوب گردید ، این موضوع باعث شد تا حضرت امام خمینی (ره) در سال 1363 دریکی از فتوی های خود فروش موقوفات را منتفی و اعلام نمود: که این موقوفات باید به اداره اوقاف بازگردد. پس از چندی بررسی و رفع مشکل اوقاف، این زمین ها به شش نفر فروخته شد که آنها با تقسیم اراضی به پلاک های متعدد اقدام به فروش زمین ها موقوفه خلاف شرع است وباید تحت نظارت اداره اوقاف باشد اما زمانی این حکم صادر شده بود که بسیاری از زمینها قطعه بندی به صورت قولنامه ای و مادر سند بفروش رسیده بودکه هم اکنون شاهد ساخت و سازهای آن هنوزهستیم.
وقتی وارد منطقه حصه می شوی معبری تنگ و تاریک و زیرگذری که این منطقه به دو قسمت تقسیم می کند، حصه جنوبی و حصه شمالی جدا می کند و آنها را جزء دو منطقه 14 و 10 اصفهان قرار می دهد، هرچه به سمت شمال پیش می رفتیم جاده های خاکی به پایان نمی رسید. فقر اینجا نشانگر وضع عمومی مردم بود.
دریچه دروبین را به هرسمتی که می چرخانم فقر دیگری نظاره می کرم. از بعضی ازکسبه محل وضع مردم را جویا شدم که در پاسخ می گفتند: مردم این منطقه زیر- خط فقر به سر می برند به نوعی که محتاج نان شب خود هستند وافرادی که در شهر نذری داشته باشند شبانه می آورند ودر این منظقه بین مردم توضیع می کنند، با یکی از نانوایان آن منطقه گپ کوتاهی داشتم وی می گفت: هرگاه من اقدام به دادن نان نذری می کنم مردم چند برابر به این نانوایی می آیند، واقعا چرا باید مردم این محل حتی قدرت خرید یک قرص نان هم نداشته باشند؟
آهسته آهسته به گوچه های خاکی پیچ در پیچ وارد شدم سراغ بچه های محل که در کوچه با توپهای پلاستکی فرسوده ویابازیهای دیگر ... به بازی مشغول بودند رفتم. از هرکدام از آنان که در رابطه با محل بازی آنها سوال می کردم اظهار می کردند چاره ایی نداریم فقط روزهای هفته که تیممان کامل باشد می رویم در کنار مدرسه که زمین آسفالتی است بازی تیمی انجام می دهیم.
اینجا از لباسها نو و تیشرتهای مارک بر تن بچه ها خبری نیست لباس ها کودکان اینجا روشور رفته ومندرس بود،اینجا بوی از وضعیت فقر مالی می داد ومعلوم است والدین پولی برای ثبت نام کودکان خود در کلاس های تابستانه وخرید لباسهای نو ویا... ندارند گرچه که در اینجا کلاسی هم برای گذراندن اوقات فراغت نیست ولی مگر نه اینکه این مردم هم قشری از جامعه ماهستند و جزء شهروندان اصفهان محسوب می شوند ،از خانمی سئوال کردم خانم نام این محله چیه گفت: حصه گفتم شما کجایی هستید گفت: اصفهانی لحظه ایی به خود لرزیدم که این خانم خود را اصفهانی معرفی می کند ولیوقتی چند کیلومتر به سمت مرکز شهر می آیی می بینی بعضی اززنان بالباسهای فاخر سوار بر خودرو شاسی بلندسطح شهردور دور می کننند وخود را اصفهانی خطاب می کنند شگاف طبغاتی بیسیلر فاحش است و رویت سطح فقر وغنی به عینه دیده می شود وآن را می توان لمس کنیی؛ در گوچه های حصه که به دنبال سوژه بودم که دیدم همه دردیوار، بچه ها ، خانه ها همه سوژه هستند وآنگاه محله های دور افتاده سیستان و بلوچستان ومحله های شهر زاهدان و... برایم تداعی می شد.
از جوانی در حال عبورازاو راجع وضع موجود، اعتیاد سئوال کردم خیلی رک و راست گفت چی می خواهی ؛ گفتم هیچی فقط سئول کردم گفت:( مریضی) اشگم در آمد که فقر و نداری وبی توجهی در بین این مردم چگونه ریشه دارشده و بسیاری از افراد را دیدم که دراین منطقه صورتهای سوخته شده چگونه گرفتاربلای خانمان سوزشده اند.
جمعیت حصه حدود 25 هزار نفر است که در بخشی از سال با مهاجرت مردم به 27 هزار نفر نیز می رسد. در این منطقه20 درصد از این تعداد را اتباع بیگانه افغانی و5 تیره از جمله افغانی ،فارس، ترک، گروی، علی گودرزی وشاید اندگی از تیره های دیگر زندگی می کنند که تنها 200 خانوار از ساکنین آن بومی محل باشند.
شینده بودم محله خاک سفید تهران محل جیب برها ، معتادین ، زنان تن فروش وبسیاری از معضلات وناهنجاریهای اجتماعی دیگردر آن منطقه بسیار رواج دارد ومردم از فقر ونداری به هر کاری روی می آورند امادیگر لازم نیست به خاک سفید بروی گشتی به حصه اصفهان که بزنی همچی را متوجه خواهی شد .
مسئولان خسته شدند و رسیدگی نمی کنند؟!!!
به آقایی که ظاهری خوبی د اشت رسیدم واز او در باره وضعیت حصه سئوال کرد م ازاودرباره اقدامات مسئولان می پرسیدم اوگفت: از زمانی که به یاد دارم و از بدو انقلاب مسئولان بسیاری از جمله شهرداران، استانداران و مدیران ادارات به این منطقه آمدند و هرکدام قولی دادند تا مشکلات کاهش پیدا کند ولی الحمدلله شهرداری منطقه 10 که این قسمت (حصه جنوبی ) در اختیار او است توانسته است در این اوضاع اقتصادی فرهنگسرایی احداث کند وهمچنین پیاده روها وبعضی از خیابانهای اصلی وفرعی رااسفالت کند یکی از کارهای مهم که وجود آن به شدت نیاز میشداحداث بوستان کوثروایجاد پایه های روشنایی تا میدان شش را ه وبرای زدودن چهره فقر وزیبا سازی محله دیوار نگاری اقدام کرده اما هنوز شاهد بی نظمی ها و هرج و مرج ها در این محل هستیم وامید واریم شهرداری با ایجاد سالن ورزشی و شهرک بازی کودکان حداقل دل کودکان وجوانان این منطقه را شاد کند تا انگیزه ایی شود کمتردنبال کارهای خلاف بروند.
مصطفی حیدری مدیر روابط عمومی شهرداری منطقه 10در پاسخ به خبر نگار ما گفت: آقای شهبازی شهردار وقت درمنطقه حصه قدم های مثبتی را برای رفاه وزدودن چهره فقربرداشته و گام هایی درتوان وبضاعت بودجه تخصیصیدر نظرگرفته است؛ اما چند معضل بزرگ بر سر راه این منطقه وجود دارد که باید استانداری ،اداره اوقاف و امور خیریه ، خیرین ونیروی انتظامی و آموزش وپرورش به میدان بیایند تابتوان راه چاره اساسی برای این منطقه ایجاد کنیم.
وی بیان کرد: یکی از مشکلات اصولی« حصه» وجود اراضی متعدد وقفی است و لازم است تا اداره اوقاف و امورخیریه با همکاری اداره کل ثبت اسناد نسبت به قانون مند کردن اراضی وقفی اقدام کند، همچنین سازماندهی به وضعیت خیابان ها و بهداشت این منطقه که البته شهرداری منطقه 10 آهسته وپیوسته وبااندک بودجه در اختیار در حال انجام وظیفه است اما اگر بوجه خاص اختصاص یابد قطعا در روند ایجاد نیازهای دیگر سرعت دهی بیشتر خواهد شد ؛ برای جلوگیری ازبی عدالتی وهمسان سازی این منطقه به لحاظ مجاورت با شهرایجاد کلاس های آموزشی واستعداد یابی برای آگاه ساختن هرچه بیشتر کودکان و نوجوانان و والدین آنها و رسیدگی به وضعیت تحصیلی ،کمک آموزش وپرورش را بطور جدی می طلبد؛ همچنین ایجاد پاسگاه و ایجاد نظم عمومی و نظارت بر رفت و آمدهامی تواند در جلوگیر از بی نظمی وبزهکاری را به حد اقل برساند.
