سرویس اقتصادی جوان آنلاین: بازار جهانی طلا رشد کرد، طلای سیاه افت کرد، در بازار داخلی نیز به‌رغم تعطیلات، ارز، سکه و طلا در کانال‌های خبری ریزش کرد، در حالی که نرخ جهانی طلا به دلیل آنچه افزایش ریسک‌ها در پی حواشی انتخابات ریاست جمهوری امریکا تحلیل می‌شود با رشد قابل ملاحظه‌ای مواجه شد، اما نرخ ارز، طلا و سکه در بازار داخلی با افت قابل ملاحظه‌ای روبه‌رو شد. با این حال کارشناسان در برابر این پرسش که آیا افت نرخ ارز به کاهش قیمت کالا‌ها منتج خواهد شد بر این باورند که بازار نقدی ارز، بازاری کم‌عمق است و آنچه در حوزه نرخ کالا‌های وارداتی مؤثر است، نرخ حواله ارز است که به دلیل تحریم‌های ظالمانه امریکا و هزینه بالای نقل و انتقال ارز و همچنین ضعف عرضه ارز در حوزه حواله همچنان با مخاطرات جدی مواجه است.
اگرچه نرخ جهانی طلا به دلیل ریسک‌های ناشی از انتخابات امریکا با رشد مواجه و به محدوده ۱۹۶۰ دلار در هر انس نزدیک شد، اما قیمت نفت امریکا به زیر ۴۰ دلار در هر بشکه نزول کرد. در بازار مالی داخلی نیز شاهد افت نرخ‌ها در بازار ارز، طلا و سکه بودیم.
حباب دمیده شده پس گرفته شد
اگرچه برخی از کارشناسان اقتصادی معتقد بودند نرخ دلار در محدوده ۲۵ هزار تومان و سکه طلا نیز در محدوده ۱۳ میلیون تومان قابل توجیه است، اما چندی پیش نرخ دلار تا محدوده ۳۳ هزار تومان و نرخ سکه طلای بهار آزادی تا محدوده ۱۶ میلیون تومان جهش کرد و حالا که هیجان ناشی از انتخابات امریکا تا حدودی تخلیه شده است؛ ارز، طلا و سکه به نظر کارشناسان تخلیه حباب کرده و به نظر می‌رسد بازارساز به شکلی بازار را بازارگردانی کرده که در جریان هیجانات ناشی از انتخابات امریکا نرخ دلار در اثر تورم‌های انتظاری ارقامی، چون ۵۰ هزار تومان و نرخ سکه نیز ۲۵ میلیون تومان را اصلا نبیند.
به این ترتیب می‌توان گفت طی ماه‌های اخیر حبابی به بازار ارز، طلا و سکه دمیده شد که هم‌اکنون حباب‌گیری شده است، اما این وضعیت صرفاً به بازار داخلی و نقدی کم‌عمق منتج می‌شود و همچون گذشته این ریزش‌ها در بازار نقدی به کاهش نرخ کالا‌های وارداتی منتج نمی‌شود، چراکه تجارت کالا با نرخ حواله ارز سروکار دارد که به دلیل تحریم‌های ظالمانه دولت امریکا که در وضع این تحریم‌ها هم دموکرات‌ها و هم جمهوریخواه‌ها مشارکت داشتند، هزینه نقل و انتقال ارز بین کشور‌ها همچنان بالاست.
ایران ستیزی ۲ حزب
در حوزه سیاست خارجه امریکا در قبال ایران مواضع هر دو حزب جمهوریخواه و دموکرات جهت فشار بر ایران تا زمان حضور ایران پای میز مذاکره و پذیرش خواسته‌های امریکا گویا هیچ اختلافی وجود ندارد، اما بر سر روش این کار اختلاف وجود دارد. به عنوان نمونه با نگاهی به مواضع جو بایدن به این موضوع برخورد می‌کنیم که وی می‌گوید به برجام بازخواهد گشت، اما با این قید که قصد دارد برجام را به حوزه‌های هسته‌ای جدید، موشکی، رفتار ایران در منطقه و حقوق بشر بسط دهد. در حقیقت مذاکرات برجام با دموکرات‌هایی انجام و تصویب شد که آن‌ها هم‌اکنون می‌گویند اگر بر سر کار بیاییم، قصد بسط برجام را داریم.
سراب بسط برجام
با توجه به توضیح فوق برخی از تحلیلگران می‌گویند واردات زودهنگام میلیون‌ها تن کالا و دپوی آن در گمرکات و بنادر و انبار‌ها شاید سیاستی هوشمندانه بوده است، زیرا اگر ترامپ ریاست جمهوری را ببازد امکان دارد در ماه‌های پیش‌رو کینه‌توزی کرده و فشار‌ها بر ایران را تشدید کند. از سوی دیگر بعد از آن نیز اگر دموکرات‌ها روی کار بیایند سودای بسط برجام را به حوزه‌هایی دارند که هیچ ارتباطی با برجام ندارد. از این‌رو امکان دارد فشار دموکرات‌ها با توجه به قدرت اجماع‌سازی آن‌ها در دنیا بر ایران تشدید شود.
در هر صورت تحلیلگران بر این باورند که کلید حل مشکلات اقتصادی ایران در داخل کشور است و با سیاست‌های اقتصادی صحیح باید کلیه ظرفیت‌های داخلی را برای فعال شدن تولید کالا، خدمات و افزایش مبادلات اقتصادی فعال کنیم، کمااینکه هم‌اکنون به دلیل گران شدن قیمت کالا‌های وارداتی به کشور، برخی از حوزه‌های دارای مزیت تولید فعال شده‌اند و از دیگر سو با کاهش نرخ برابری ریال در برابر سایر ارز‌ها صادرات غیرنفتی که پشتوانه پوشش هزینه‌های ضروری واردات کالاست، انتظار می‌رود عقب‌ماندگی صادرات در ماه‌های ابتدایی سال که دلیلش شیوع کرونا و موانع تجاری در دنیا بود، در ماه‌های پایانی سال جبران شود.
البته به اعتقاد بسیاری از اساتید اقتصاد از دولت و مجلس کنونی انتظار می‌رود از تمامی ظرفیت‌های نظری و عملی اقتصاد برای اصلاح بودجه بیش از ۲ هزارهزار میلیارد تومانی سنواتی کشور و همچنین بخش بانک، سرمایه و بیمه کمک گرفته شود.
همچنین قوانین، دستورالعمل‌ها، رانت‌ها و انحصار‌هایی که جلوی فعالیت‌های اقتصادی عامه مردم و مردمی شدن اقتصاد را گرفته است باید برداشته شود که این نیز با کمک متخصصان و اشخاص باتجربه در حوزه حقوق و اقتصاد و فرهنگ و رسانه انجام می‌گیرد.
باید پذیرفت وقتی به گفته رئیس‌جمهور در اثر تحریم‌های نفتی، ۵۰ میلیارد دلار در اقتصاد غیب شده است باید اصلاحات عمیق و همه‌جانبه‌ای در اقتصاد رقم بخورد تا هم بودجه دولت در بخش‌های مؤثر برای کشور تأمین شود و هم اینکه بسیاری از شرکت‌ها، بنگاه‌ها و مؤسسات فاقد کارایی که از بودجه عمومی و یارانه‌های انرژی و استقراض داخلی و خارجی تغذیه می‌کنند اصلاح، انحلال و ادغام شوند تا تخریب‌گری بودجه در سایر بخش‌های اقتصاد از بین برود و کلیه امکانات در اختیار بخش‌های مولد اقتصادی جهت پیشرفت قرار گیرد.
دلال‌بازی در کانال‌های ارز و طلا
متأسفانه از سال ۹۲ تاکنون حجم نقدینگی از محدوده ۵۰۰ هزار میلیارد تومان به محدوده ۳ هزارهزار میلیارد تومان رسیده است و اقتصاد ایران در این مدت به دلیل رشد منفی کوچک شده، تا جایی که سرمایه‌گذاری برای حفظ وضعیت موجود نیز انجام نمی‌گیرد. از این گذشته رشد حجم پول طی دو سال اخیر از محدوده ۲۰۰ هزار میلیارد تومان به محدوده ۶۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده که متور محرک تشدید تورم، سفته‌بازی و دلال‌بازی در اقتصاد شده است. کمااینکه هم‌اکنون با کاهش نرخ ارز، طلا و سکه عده‌ای در کانال‌ها و گروه‌ها در حال جمع‌آوری این کالا‌ها در نرخ‌های پایین هستند. در حقیقت این بازار‌ها دارای بازار‌های ثانویه غیرمتشکل هستند.
