سرویس اقتصاد جوان آنلاین: امیرمحمد پرهامفر، مدیرکل پیشگیری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در گفتگو با تسنیم با اشاره به سامانههای مورد استفاده ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: «ما اطلاعات برنامهریزی را از سامانه جامع تجارت و از سامانههای گمرگ دریافت میکنیم، یعنی میزان واردات و صادرات کالا، میزان ثبت سفارش، انبارش و نگهداری کالا، حملونقل، بحث سطح عرضه و سامانه جامع گارانتی تماماً سامانههایی هستند که ما از اطلاعات آنها استفاده میکنیم.» وی افزود: «سامانه ارزی نیز در بحث تبادل اطلاعات در مورد تأمین ارز کالا و همچنین تبادل اطلاعات راجع به ساماندهی بازار ارز و خرید و فروش ارز در بازار مانند سامانه ثنا که مربوط به صرافیها است از سامانه جامع ارزی استفاده میشود. سامانه جامع ارزی خود شامل سامانههای زیادی که زیرمجموعه آن قرار دارند، میشود.»
چالش در رهگیری کالاهای صنفی
مدیرکل پیشگیری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با تأکید بر ابعاد مختلف عملیاتیشدن کد رهگیری برای تمام کالاها گفت: «چالش نیز از همین نقطه آغاز میشود، چراکه یک کار بزرگی در حال شکلگیری است و طبیعتاً با سختیهایی همراه است. تمام ابعاد صنعت ما مکانیزه نیست و ما در رهگیری برخی از کالاها در این زمینه با مشکلاتی مواجه هستیم، برای نمونه نساجی بیش از آنکه صنعتی باشد، صنفی است و تولید در واحدهای کوچک جریان دارد.» وی افزود: «ما برای اختصاص شناسه در چنین مواردی دچار مشکل هستیم، اما کار را آغاز کردیم و طبیعتاً این کار با سرعت متناسب به خود در حال انجام است، این کار در برخی موارد آسانتر است. بهطور مثال در مورد لوازم خانگی تولید داخل میتوانم بگویم که تقریباً صددرصد این کار انجام شده است، چراکه کارخانه مشخص و خود دارای اتوماسیون تولید و میزان تولید مشخص است، بنابراین بهسادگی میتواند برای محصولات شناسه صادر کند و کالا با آن مورد پیگیری قرار گیرد.»
کدرهگیری مکانیسمی برای شناسایی احتکار و گرانفروشی
پرهامفر با تأکید بر کاربردهای مختلف شناسه رهگیری گفت: «درست است که ما در ستاد مبارزه با قاچاق هستیم و باید بهدنبال پیگیری موضوعات مربوط به این حوزه باشیم، اما مسئله دیگری که حائز اهمیت است این است که ما در همین مقطع با همین ابزار و مکانیسم قانونی میتوانیم جلوی بسیاری از تخلفات دیگر را نیز بگیریم.»
وی در ادامه گفت: «از جمله تخلفاتی که در بازار رخ میدهد و با این ابزار قابل شناسایی است شامل احتکار، گرانفروشی و عرضه کالا بدون خدمات پس از فروش یا خدمات پس از فروش نامعتبر میشود. برخورد با این موارد مکانیسمی را لازم دارد که زمینه آن شناسایی کالا ست. باید مشخص باشد که خدمات پس از فروش به چه کالایی تعلق میگیرد تا بتوان آن را پیگیری کرد. در بحث لوازم خانگی سالهای سال خود تولیدکننده یا کس دیگری خدمات پس از فروش را ارائه میدادند، گاهی پیش میآمد که کالای قاچاق وارد میشد و کسی آن را بیمه میکرد.» پرهامفر گفت: «در بحث کالاهای وارداتی مثل لاستیک ماشینآلات سنگین که مصرفکننده آن اتوبوسها و کامیونها هستند، اگر این کالا شناسه رهگیری داشته باشد، شما میدانید از زمانی که این لاستیک از گمرک خارج شده است چه سناریویی دارد و مشخص است که چند لاستیک به کدام انبار رفته و توسط چهکسی حمل شده است.» وی ادامه داد: «دولت که ارز آن را تأمین کرده است، میتواند بداند که ارز کجا رفته و تبدیل به چه کالایی شده است و کنار آن اگر بهطور مثال برآورد نیاز کشور در سال ۱۰۰ هزار حلقه لاستیک است، به این شکل نشود که ۲۲۰ هزار حلقه وارد شود و همچنان کمبود وجود داشته باشد.»
چرا خودرو گم میشود؟
پرهامفر با تأکید به «هدف ما در استفاده از سامانهها رصدپذیری، شفافیت و هوشمندسازی شبکه توزیع است»، گفت: «همه مسئله نیز به قاچاق مربوط نیست و گاهی اوقات ما باید بهدنبال یک کالا بگردیم. سیستمهای کنترل بهروی همه کالاها قابل اعمال است، چگونه است که خودرو در کشور گم میشود؟ همه این مسائل ناشی از ضعف ما در رصد موقعیت کالاست. زمانی که در شرایط بحران اقتصادی کالاها رصد نشوند شما میبینید که اگر پوشک و شیرخشک هم احتکار شود، سودآور خواهد بود.»
ثبت اطلاعات خودرو در سامانه وزارت صمت راهکار مقابله با احتکار
مدیرکل پیشگیری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در پاسخ به سؤالی در خصوص احتکار خودرو و روند اجرای کد رهگیری آن گفت: «خودرو، شناسه کالا و شناسه رهگیری دارد، ولی بهدلیل اینکه خودرو کالای خاصی است و اطلاعات آن در سامانه ناجا ثبت میشود، کنترل این مسائل در مکانیسم این سامانه قرار میگیرد.» وی درباره اقدامات انجامشده برای جلوگیری از احتکار خودرو گفت: «یکی از ابزارهای پیشگیری از احتکار خودرو نیز همین بود که گفتند فروش خودرو بدون پلاک ممنوع است، یعنی خودرو زمانی که از کارخانه خارج میشود باید حتماً دارای پلاک باشد، این موضوع بهتازگی بخشنامه شده و ممکن است خودروهایی از پیش و بدون پلاک در انبارهای برخی افراد وجود داشته باشد.» در زمان حاضر اطلاعات مربوط به خودرو مانند سامانه ناجا، در سامانه وزارت صمت قرار نمیگیرد. اگر وزارت صمت بخواهد موضوع احتکار خودرو را دنبال کند، این اطلاعات باید در سامانه حمل و نقل و انبار وزارت صمت نیز نگهداری شود، در غیر این صورت اطلاعات شناسه تنها در اختیار ناجا قرار دارد و ناجا نیز برای کاربری خود و جهت رهگیری و اختصاص کد انتظامی از آن استفاده میکند. پرهامفر در خصوص مسئولیت پیگیری احتکار در در حوزه خودرو گفت: «مسئول این موضوع وزارت صمت است، اما با چنین وضعیتی که در سامانهها شاهد آن بودیم، به نظر میرسد چرخش اطلاعات و ثبت اطلاعات در سامانهها به طور کامل صورت نمیگیرد.» وی افزود: «در زمان حاضر قاچاقی در این حوزه وجود ندارد، به همین دلیل ما نمیتوانیم در این مورد به شکل جدی ورود کنیم. ما در تمامی کالاهایی که دارای کد رهگیری هستند توانمندی شناسایی احتکار را نیز داریم، اما در موضوع خودرو به این دلیل که اطلاعات اصلاً به سمت ما نیامده نمیتوانیم ورود کنیم.»