سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: طرح «گرنت» یا طرح «حمایت از ترجمه و انتشار کتاب ایران در بازار‌های جهانی» یکی از اقدامات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که با رویکرد توسعه فرهنگ و ادبیات ایران در جهان در معاونت امور فرهنگی پیگیری می‌شود. از اهداف اصلی اجرای این طرح، ایجاد بازار برای کتاب ایرانی یا تقویت آن در کشور‌هایی است که پیش‌تر آثار نویسندگان ایرانی جایگاهی پیدا کرده بودند. در این راستا دبیرخانه گرنت در سال گذشته ۴۳ هزار و ۳۰۰ یورو برای حمایت از ترجمه و نشر پدید‌آورندگان ایران در کشور‌های مختلف بودجه اختصاص داده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد از ابتدای تشکیل دبیرخانه طرح گرنت در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۹۴، در حوزه ادبیات دفاع‌مقدس هفت عنوان کتاب به زبان‌های مختلف ترجمه و منتشر شده است.
کتاب‌های «برف سرخ» نوشته سید‌حسین مرتضوی کیاسری، «یادت باشد» به قلم محمد‌رسول ملاحسنی، «پشت سنگر موج» نوشته قاسم یا‌حسینی به زبان عربی در کشور لبنان ترجمه شده‌اند. این کتاب‌ها در مجموع، مشمول ۲ هزار و ۴۰۰ یورو حمایت شده‌اند.
سه ناشر خارجی دیگر این فهرست از کشور ترکیه هستند که کتاب‌های «هرس» نوشته نسیم مرعشی، «دختر شینا» به قلم بهناز ضرابی‌زاده و «ترکش لغزنده» اثر آیت دولت‌شاه را پسندیده‌اند. ناشران ترکیه‌ای برای ترجمه و انتشار این کتاب‌ها در مجموع مشمول حمایت ۳ هزار و ۷۰۰ یورویی طرح گرنت شده‌اند. آخرین کتاب این فهرست هم به کتاب «ناهید» نوشته شهریار زمانی اختصاص یافت که با حمایت هزار یورویی در روسیه منتشر شده است.
به‌نظر می‌رسد با وجود اهمیت موضوع دفاع‌مقدس و انتشار آثار دفاع‌مقدسی در جهان، تخصیص حمایت گرنت از تنها هفت عنوان کتاب دفاع مقدسی طی پنج سال، رقم پایینی باشد. البته در این زمینه، انتقاد اصلی متوجه دبیرخانه گرنت نیست؛ چراکه مسئولان این دبیرخانه، تنها به درخواست‌های ثبت شده از سوی ناشران خارجی که متقاضی ترجمه و انتشار آثار ایرانی هستند، رسیدگی می‌کنند و پایین بودن حجم درخواست‌ها، مسئله‌ای است که سایر نهاد‌های مرتبط در حوزه فرهنگ در قبال آن مسئولیت دارند. علاوه بر این آمار‌های دبیرخانه گرنت، نشان می‌دهد فقط سه کشور طی این سال‌ها مشتری کتاب‌های ادبیات دفاع‌مقدس بوده‌اند که این محدودیت نیز قابل بررسی است.
جمهوری اسلامی ایران در بیش از ۶۳ کشور خارجی رایزن فرهنگی دارد که به‌معنای وجود ظرفیت قابل‌توجه برای معرفی ادبیات دفاع‌مقدس است. تقویت تعامل بین رایزن‌های فرهنگی با دبیرخانه گرنت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی براساس یک برنامه‌ریزی طولانی‌مدت می‌تواند زمینه‌ساز آشنایی ناشران خارجی با جریان نشر دفاع‌مقدس در کشور باشد.
به‌نظر می‌رسد تعامل مستمر بین رایزن‌های فرهنگی کشور با ناشران خارجی علاقه‌مند به ادبیات دفاع‌مقدس می‌تواند زمینه‌های تجدید چاپ آثار پدید‌آورندگان ایرانی را ایجاد کند. علاوه بر این؛ رایزن‌ها به‌دلیل حضور طولانی‌مدت در دیگر کشور‌ها درک بهتری نسبت به وضعیت بازار کتاب و سلیقه و ذائقه مخاطب آن‌ها کشور دارند. آشنایی با بازار کشور‌های دیگر امکان قابل‌توجهی را در اختیار مسئولان دبیرخانه طرح گرنت قرار می‌دهد تا براساس چشم‌انداز دقیق‌تر حمایت‌های هدفمند‌تری داشته باشند.
مسئله بعدی، حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب است. ایران هر ساله در برخی نمایشگاه‌های بین‌المللی از‌جمله پکن، فرانکفورت، مسکو، افغانستان و دیگر کشور‌ها شرکت می‌کند. ایجاد میز گرنت در این رویداد‌ها، ظرفیت قابل‌توجهی را برای تعامل بین ناشران خارجی و ایرانی ایجاد کرده است. از سوی دیگر، ناشران و تشکل‌های مربوط به نشر آثار دفاع‌مقدس نیز در این رویداد‌ها حضور قابل‌توجهی داشته‌اند. با این اوصاف، به نظر می‌رسد با تقویت حضور و مشارکت با جهان نشر و فراتر رفتن از برخی رویه‌های معمول و شاید حداقلی، می‌تواند نتایج بهتری را به همراه داشته باشد.
مسئله دیگر، افزایش تعداد و مبلغ حمایت‌ها در طرح گرنت است. به هر حال افزایش مبالغ اگرچه ملاحظاتی را می‌طلبد، اما می‌تواند در تشویق ناشران خارجی به ترجمه و انتشار آثار ایرانی مؤثر باشد. لازم به یادآوری است که ایوب دهقانکار، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران اخیراً در گفتگو با ایبنا، نسبت به این نکته اعلام آمادگی کرد و گفت: «آمادگی داریم به‌عنوان یک بسته حمایتی، یک گرنت ویژه به تمام ناشران، مترجمان و نویسندگانی که در حوزه دفاع‌مقدس قلم می‌زنند و فعالیت دارند، اختصاص دهیم.»
جمیع این موارد می‌تواند شرایط ترجمه و انتشار آثار ایرانی را در سایر کشور‌های جهان ارتقا دهد. البته نباید از ذکر این نکته نیز غافل ماند که مطابق با اطلاعات خانه کتاب و ادبیات ایران، از سال ۱۳۶۸ تا‌کنون، ۵۱ عنوان کتاب دفاع‌مقدسی به زبان‌های خارجی ترجمه و منتشر شده است.
