یلدای دور از هم، اما به یاد هم

وقتی با اکثر مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها صحبت می‌کنیم یا مروری به نوشته‌های مستند داریم، شادمانی مردم و فراهم‌کردن سوروسات برای مناسبت‌ها به دور از دغدغه و همنوا با آنچه برای همه به شکل غالب مقدور بوده، سپری می‌شده است. متأسفانه شاید تفاوتی که در این ایام می‌بینیم، گاه به شکل هزینه‌های بالا و چشم و هم‌چشمی همراه می‌شود و باز با تأسف گاهی اوقات شیرینی این سنت‌ها به وسیله این نوع رفتار‌ها کمرنگ می‌شود و باری سنگین روی شانه‌های نان‌آور خانواده!

شاید چنانچه بخواهیم به لحاظ روانشناسی و از بعد آنچه در ذهن بشر می‌گذرد به این سنت‌ها نگاه کنیم، یکی از زیباترین برداشت‌ها از رسم و رسوم مختلف این است: فارغ‌شدن روان انسان‌ها از مشغولیات روزانه، ساعاتی فاصله‌گرفتن از دغدغه‌ها و خوش بودن در زمان حال. مردم از اوضاع یکدیگر باخبر شده و با توجه به شیوه زندگی حس هم سانی داشتند. هر آنچه که به شکل عام همگی از آن برخوردار بودند، به واسطه شیوه‌های یکسان زندگی که در غالب مناطق به شکل کشاورزی و دامداری بود با هم سهیم می‌شدند. در واقع می‌توان گفت به این ترتیب، مردم احساس امنیت خاطر را تجربه می‌کردند و این احساس‌ها برای سلامت روان بشر مهم هستند، چیزی که در پس پرده هر سنتی دارای اهمیت است.

سؤالی که اینجا می‌تواند مطرح باشد، این است که با توجه به بیماری کرونا و شرایطی که اوضاع کسب‌و‌کار بسیاری از مشاغل را تحت تأثیر قرار داده چگونه در کنار این سنت زیبا، حال خوبی را تجربه کنیم؟

قطعاً در این شرایط و برای ما که دور هم بودن‌ها و صله‌رحم در مراسم مختلف، هم ریشه در فرهنگمان دارد و هم در توصیه‌های دینی ماست، تغییر دادن این سبک شاید خوشایندمان نباشد، اما واقعیت این است که در حال حاضر چاره‌ای نیست. دنیا با پدیده‌ای روبه‌روست که برای شناخت کامل آن نیاز به زمان دارد. پس صبور باید باشیم. مهمانی‌ها را کنسل کرده، اما از حال هم غافل نباشیم! با بسیاری از عزیزان می‌توان تماس تصویری برقرار کرد. به پدر و مادر‌های عزیز که حتماً در این مدت فشار هیجانی بالایی به دلیل شنیدن خبر‌ها داشتند، بیش‌تر توجه کنیم. با هم صحبت کنیم و حس خوب «به یادت هستم» را در خاطره‌ها زنده نگه داریم. هر چند که همگی می‌دانیم هیچ تکنولوژی صمیمیت کنار هم بودن را فراهم نمی‌کند، اما حالا با هم بودن می‌تواند منجر به تلخی‌های غیرقابل جبران باشد، پس انتخاب کنیم که چه رفتاری را برگزینیم. اگر بپذیریم یکی از حالت‌های ایجادشده در این مراسم، تولید شادی بوده و هست. بیندیشیم آیا در این شرایط می‌توان شادمانی را به شکلی متفاوت، اما زیباتر بسط داد؟!

در جریانیم که شرایط فعلی، مانعی بزرگ مثل رکود یا صدمه جدی برای بسیاری از مشاغل شده، مثل شغل عده زیادی از عزیزان روزمزد. مناسب است در این اوضاع دستگیر هم باشیم و کمک کنیم هر کسی در این شب، آبرومندانه در کنار اعضای خانواده شاد باشد. این نوع شادی بخشیدن قابل وصف نیست. یکی از وظایف مهم انسان بودن پرکردن فضا از نشاط است. خوب است بدانیم طعم شیرین بسیاری از نعمت‌ها با سهیم کردنشان، با افرادی که نیاز دارند چند برابر می‌شود.

در این دوران، شاید محدودیت‌ها برای برخی مثل عزیزان در خانه سالمندان، یا کودکان نازنینی که در بهزیستی هستند، بیشتر شده باشد. با هماهنگی بنا به آنچه نیاز دارند، دل شادشان کنیم. چه حسی بهتر از اینکه این عزیزان درک کنند هر چند شرایط متفاوتی دارند، اما جدا از جامعه نیستند و بسیاری همچنان با محبت و به دور از ترحم به یادشان هستند. کودکان عزیزی که در بسیاری از این مراکز هستند، متأسفانه در مقاطع مختلف مراحل رشد، گرمای محبت را دریافت نکرده‌اند، اما آیا می‌توان با توجه به ناگزیربودن از حذف برخی هزینه‌ها به دلیل لزوم عدم مهمانی، مخارجی برای خوشحالی این فرزندان هزینه کرد؟ قطعاً این کار شدنی است.

به یاد داشته باشیم در ماه‌های گذشته، عده زیادی عزیزانشان را بر اثر این بیماری غافلگیرانه از دست داده‌اند. با فرستادن پیام، با تماس‌گرفتن با آن‌ها دلجویی کنیم. در این شرایط بیش از هر زمان دیگر انسان‌ها نیاز به همراهی و همیاری دارند. دلگرمشان کنیم، البته که هیچ‌چیز جای عزیز از دست رفته را پر نمی‌کند، اما ما به یادتان هستیم، پیام بسیار مهمی که لازم است این عزیزان دریافت کنند. در فقدان و از دست دادن، داشتن حس تنهایی کاملاً طبیعی است. پس این، یکی از زیباترین کار‌هایی است که می‌توانیم برای آن‌ها انجام دهیم. کم نیستند کسانی که این روز‌ها درگیر بستری شدن در بیمارستان‌ها هستند. با اطرافیان‌شان تماس داشته باشیم، چنانچه کاری برای بهبودی شرایط از دستمان بر می‌آید کوتاهی نکنیم.

با پدربزرگ و مادربزرگ‌ها در مورد بازی‌های سرگرم‌کننده‌ای که در دوران خود داشتند و متأسفانه حالا در حال فراموشی است، صحبت کرده و با اعضای خانواده در این شب، آن‌ها را دوباره برای فرزندان‌مان زنده کنیم. مثل اسم و فامیل! که نیازی به فاصله خیلی نزدیک و کنار هم نشستن نیز ندارند. یا تماشای فیلم و گپ‌زدن با اعضای خانواده. مهم این است که ما خوش باشیم و خوشی را انتقال دهیم. به این اصل مهم توجه کنیم که برای اعضای خانواده، چیدمان زیبایی با هر آنچه برایمان مقدور است، مهیا کنیم. زیبایی باید جزو جدا نشدنی از زندگی باشد، اما لزومی ندارد عکس سفره‌های زیبای یلدا، محل جولان و تاخت‌و‌تاز و به رخ‌کشیدن‌ها در شبکه‌های اجتماعی باشد. اتفاق‌های منزل، مخصوص حصارخانه است. همین! هر چند این روز‌ها خبر‌های امید وار کننده‌ای در مورد واکسن شنیده ایم، اما مهم است در نظر داشته باشیم، ابتدای راهیم و مشخص نیست تا چه زمانی بشر با این مسئله دست به گریبان است. پس به شکل منطقی بپذیریم که مدتی ضروریست سبک‌ها را تغییر دهیم و صبورانه پیرو توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی و وزارت بهداشت کشور باشیم.

در نهایت آگاه باشیم تک تک مان نسبت به کادر زحمتکش درمان مسئولیم. بنا نیست بعد هر تعطیلی و مناسبت شوکی به لحاظ بار کاری به این عزیزان وارد کنیم. یکی از تفاوت‌های پررنگ ما با این عزیزان در این مدت این است که ما خبر‌ها را می‌شنویم و آن‌ها این اخبار را روزانه لمس می‌کنند. ما فقط باید مراقب خودمان باشیم حال آن که آن‌ها در کنار ریسک بالای ابتلا به دلیل تماس دائم، ضمن مراقبت از خود، وظیفه محافظت از دیگران را نیز دارند. خانواده و نزدیکان‌شان بی‌صبرانه‌تر از ما منتظر روزنه‌های امید برای فروکشی این اپیدمی هستند. بنابراین با رفتار درست باری از دوش شان برداریم. این کار در حال حاضر مهم‌ترین وظیفه اخلاقی ماست. خوب است ضمن حفظ سنت‌ها، که هر کدام فلسفه جالبی دارند، همسو با وقایع روزمره، دست به بهترین انتخاب‌ها بزنیم. اگر یکی از پیامد‌های خوب این رسم برای اجداد ما، سپری کردن اوقات خوش بود، ماهم اوقات را با خوشی، اما به شیوه‌ای که برای خود و اطرافیان‌مان صدمه زننده نباشد، سپری کنیم.