کشتی رکود در ساحل مسکن لنگر انداخت

سرویس اقتصادی جوان آنلاین: اشاره اخیر رئیس سازمان برنامه و بودجه به کاهش مصرف بخش خصوصی انعکاس‌دهنده چالش فروش و نقدشوندگی محصولات تولیدی بنگاه‌ها و واحد‌های اقتصادی است؛ کاهش قدرت خرید خانوار از یکسو و عدم تمایل صاحبان سرمایه نسبت به حضور در بازار مسکن کار را به جایی کشیده که حجم مبادلات خرید و فروش مسکن در شهر تهران به محدود ٢ هزار معامله در آذرماه سقوط آزاد داشته‌است. این حجم از مبادلات در شهری که تنها خانه‌های خالی آن حدود٨٠٠ هزار واحد مسکونی تخمین زده می‌شود از فرود رکود بر بام بازار مسکن پایتخت حکایت دارد.

تعداد بنگاه‌های مشاوران املاک مجاز تهران حدود ١٢ هزار بنگاه تخمین زده می‌شود، وقتی میانگین معاملات ماهانه خرید و فروش ملک زیر ١٠ هزار معامله باشد در واقع آژیر قرمز رکود در بازار مسکن روشن می‌شود، اما از آنجایی که متقاضیان مصرفی مسکن به دلیل نرخ‌های نجومی قدرت مالی کافی و لازم برای حضور در بازار را ندارند و متقاضیان سرمایه‌ای نیز مسکن را فعلاً بازار مناسبی برای سرمایه‌گذاری نمی‌بینند چنان بازار از معامله‌گر خالی می‌شود که رکود بازیگر اصلی بازار شده‌است. چندی پیش در راستای تأیید گزارش‌های اقتصادی مؤید کاهش قدرت خرید عمده خانوارها، محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه به کاهش مصرف بخش خصوصی اشاره کرد؛ کاهش قدرت خرید خانوار موجب شده تا بنگاه‌های تولیدی برای فروش و نقدشوندگی محصول با مشکل مواجه شوند، به‌طور نمونه در بخش مسکن تهران به‌رغم وجود تعداد زیادی فایل فروش در بنگاه‌های املاک و سایت‌های مبادله مسکن در فضای مجازی شاهد تعداد بسیار کمی معامله در آذر ماه سال جاری بوده‌ایم.

در یک هفته اخیر، داده‌های آماری مربوط به بازار مسکن در آذرماه امسال منتشر شد و بسیاری را شگفت‌زده کرد. بررسی این داده‌ها نشان می‌دهد که بازار مسکن در تهران در آذرماه امسال تنها شاهد حدود ۲ هزار مورد معامله مسکن بوده و از این نظر، به غیر از فروردین ماه ۱۳۹۹ که درگیر قرنطینه و تعطیلات کرونایی بود، کمترین میزان معاملات ماهانه مسکن در هفت سال اخیر را به ثبت رسانده‌است. از آن سو، اما همزمان با این کاهش قیمتی، تورم نرخ میانگین هر مترمربع ملک مسکونی در تهران در آذرماه جاری، حدود ۵ درصد بوده‌است. به عبارت ساده، با وجود کاهش تقاضا، قیمت‌ها صعودی بوده و این وضعیت عجیبی در بازار ایجاد کرده‌است.

بازار مسکن در آذرماه امسال، کم‌رمق‌ترین ماه خود را طی دست‌کم هفت سال اخیر از سر گذراند و چنانکه پیش‌بینی می‌شد، علائم بروز رکود در این بازار، اکنون بیش از پیش هویدا شده‌است. براساس اطلاعات کارنامه آماری املاک تهران، فروش املاک مسکونی در آذرماه امسال به حدود ۲ هزار واحد رسیده که این میزان به جز در فروردین ماه امسال که مشمول تعطیلی‌های گسترده ناشی از کرونا هم بود، در هفت سال اخیر بی‌سابقه بوده‌است.

از آن سو، میزان معاملات ملک در تهران در آذرماه سال جاری، در مقایسه با آذرماه ۱۳۹۸ نیز حدود ۷۷ درصد افت پیدا کرده‌است. این در حالی است که هر چند این داده‌ها مربوط به تهران هستند، اما با توجه به رصد بازار مسکن در دیگر شهر‌های کشور، می‌توان آن‌ها را قابل تعمیم در نظر گرفت.

با این همه، بازار مسکن در پایتخت در آذرماه وضعیت عجیب دیگری را نیز تجربه کرده که به نظر می‌رسد باید به شکل مفصل مورد تحلیل قرار بگیرد. بر این اساس، در حالی که تورم قیمت مسکن در پایتخت در آبان ماه امسال حدود ۸/ ۱ درصد بود، نرخ تورم قیمتی مسکن در تهران در پایان آذرماه در شرایطی به ۵ درصد رسید که میزان معاملات به شکلی بی‌سابقه کاهش پیدا کرده‌است.

به عبارت ساده‌تر، همزمان با کاهش تقاضا، قیمت‌ها افزایش پیدا کرده‌اند و این در حالی است که ارزش پول ملی در ایران در این مدت، ثابت بوده‌است. به این ترتیب، به نظر می‌رسد تداوم سیر روند کنونی، تعمیق بیشتر رکود در بازار مسکن در ماه‌های آینده باشد.

رخداد دیگری که همزمان با این تغییرات عجیب در بازار مسکن رخ داده، از بین رفتن «معیار مقایسه قیمتی» در بازار است. بر این اساس، آنچنان که بررسی‌های میدانی نشان می‌دهند، با توجه به کاهش شدید تقاضا برای خرید واحد‌های مسکونی در تهران و سکته همزمان در بخش عرضه، تعداد فایل‌ها در بنگاه‌های معاملات ملکی نیز به طور قابل‌توجهی کاهش یافته و به این ترتیب، امکان مقایسه قیمتی میان قیمت‌های پیشنهادی نیز کاهش پیدا کرده‌است.