سرویس بین الملل جوان آنلاین: ۱۴ ماه قبل، آذرماه ۱۳۹۸ محمدجواد ظریف در وزارت خارجه میزبان ملا برادر آخوند، معاون طالبان و رئیس دفتر سیاسی این گروه شد. از ملاقات ظریف با ملا برادر، البته خبر زیادی به بیرون درز نکرد و وزارت امور خارجه در توضیحی کوتاه اعلام کرد که «این دیدار در ادامه تلاشهای ایران برای بازگشت صلح به افغانستان و با هدف ترغیب طرفهای افغان به گفتگوهای بینالافغانی، تشویق به یافتن راهحل مسائل از طریق گفتگو، حمایت از تمام نیروهای افغان برای یافتن فصل مشترک همکاری در بیرون رفتن نیروهای خارجی و امنیت افغانستان پس از خروج نیروهای خارجی انجام شده است.» خبر ملاقات آذر ۹۸ با طالبان را، البته وزارت خارجه منتشر نکرده بود و دلیل منتشر شدنش، انتشار خبر آن از طرف سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر بود. از همان موقع حدس و گمانهایی طرح میشد در این باره که تیم دیپلماسی، مایل به علنی کردن ملاقات ظریف با ملا برادر نبوده، به خصوص که یک سال قبل از آن هم، یک هیئت چهار نفره طالبان به ریاست عبدالسلام حنفی به تهران آمده و با وزیر خارجه و سایر مقامهای ایرانی دیدار و گفتگو کرده بود، ملاقاتی که خبر دو خطی ملاقات آذرماه ۹۸ هم درباره آن منتشر نشد.
«طالبان تهران» متفاوت از «طالبان کابل»؟!
سفر امسال طالبان به تهران در شرایطی مشابه اتفاق افتاد. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ۱۲ بهمنماه بعد از دو روز حضور طالبان در تهران و ملاقات علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، با «ملاعبدالغنی برادر» معاون سیاسی طالبان و هیئت همراه دیدار کرد. تا چند ساعت، عکس و تصویری از این دیدار به به بیرون درز نکرد، ولی وقتی طالبان خبر این ملاقات را اعلام و تصاویر آن را منتشر کرد، وزارت امور خارجه نیز خبر این ملاقات را منتشر کرد، خبری که از عبارتهای استفاده شده در آن از جمله دو کلمه «همهشمول» و «نظر داشت» میشد حدس زد که این بار هم، خبر ملاقات را اول طالبان منتشر و وزارت خارجه آن را بازنشر کرده است. بر اساس گزارش خبرگزاری فارس، ظریف در این دیدار ضمن ابراز خشنودی از ایده «تشکیل حکومتی همهشمول» با حضور همه اقوام و گروهای سیاسی در افغانستان گفته بود: «تصمیمات سیاسی نمیتواند در خلأ اتفاق بیفتد و تشکیل حکومت همهشمول باید در یک فرآیند مشارکتی و با در «نظر داشت» ساختارها و نهادها و قوانین بنیادی مانند قانون اساسی شکل گیرد.» تصاویر منتشر شده از ملاقات، ظریف را برخلاف ملاقاتهای معمول، نه خندان و با تبسم بلکه چیزی نزدیک به عصبانی نشان میداد. خبر ملاقات ظریف با هیئت طالبان، هرچند با هماهنگی وزارت خارجه افغانستان انجام شده بود، ولی در تهران و کابل با انتقاد روبهرو شد.
همین انتقادها، روز پنجشنبه محمد ابراهیم طاهریان، نماینده ویژه وزارت خارجه در امور افغانستان را به کابل کشاند، سفری که بنابر گزارش وزارت خارجه افغانستان، طاهریان با محمد حنیف اتمر، گزارش سفر اخیر طالبان به تهران را به وزیر امور خارجه افغانستان ارائه کرده است. اتمر در این دیدار با اشاره به نقض تعهدات طالبان، گفته که ۹۰ درصد زندانیان آزادشده طالبان به جنگ بازگشتهاند و بر کاهش خشونت و قطع روابط طالبان با گروههای تروریستی تأکید کرده است. محمد ابراهیم طاهریان نیز در این ملاقات گفته که «رویکرد گروه طالبان تغییری نکرده و این گروه استراتژی گذشتهاش را دنبال میکند»، موضعی که با رویکرد ظریف درباره «تشکیل حکومت همهشمول» در افغانستان چندان هم سوء به نظر نمیرسد. طاهریان علاو بر ملاقات با اتمر، با عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه ملی نیز ملاقات کرده. عبدالله در دیدار با طاهریان، از موضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در قبال صلح افغانستان، قدردانی کرد.
نیاز به نگاهی منسجم
هیئت سیاسی طالبان به رهبری ملاعبدالغنی برادر دیروز به ترکمنستان رفت، سفری که در فضای بنبست مذاکرات صلح افغانستان، انجام شده است. در حالی که خشونتها در افغانستان ادامه دارد و به گفته وزارت دفاع افغانستان، ۲۰ ولایت شاهد درگیری طالبان و نیروهای امنیتی است، دیروز اشرف غنی رئیسجمهور با رئیس پنتاگون، تلفنی گفتگو کرد. همزمان، اسدالله خالد، وزیر دفاع افغانستان نیز در یک موضع کمسابقه، گفت: «ما تمایلی به ماندن نیروهای خارجی در کشورمان نداریم، افغانستان باید به مردم خود متکی باشد.» در حالی که به نظر میرسد هنوز چشماندازی از آینده صلح در افغانستان به چشم نمیخورد، در تهران نیاز به نگاهی منسجم به افغانستان بیش از هر موقع دیگری احساس میشود، نگاهی که منجر به تکرار تجربه سال ۲۰۰۱ در کنفرانس بن نشود که تهران مدتی بعد از کمک به هیئت دیپلماتیک امریکا، برچسب «محور شرارت» خورد.