سرویس ایران جوان آنلاین: یکی از مقوله‌های توسعه به رونق تجارت در مناطق مرزی کشور‌ها بازمی‌گردد. به‌خصوص در ایران که اکثر مناطق مرزی به روستا‌های محروم و کم برخوردار ختم می‌شوند و با توجه به اهمیت مقوله امنیت مرزی و بهره‌گیری از قابلیت‌های مرزنشینان در دفاع از حدود کشور، اهمیت بازارچه‌های مرزی بیش از پیش نمایان می‌شود.
متأسفانه در کشور ما وقتی از مناطق مرزی صحبت به میان می‌آید، از واژه «مناطق دور افتاده» استفاده می‌شود. گویی دور بودن این نقاط از شهر‌ها به معنی بی‌اهمیت بودن آنهاست.
با این تفاسیر بیشتر مناطق مرزی ایران را روستا‌هایی تشکیل می‌دهند که از توسعه بهره چندانی نبرده‌اند، در حالی‌که بازارچه‌ها پتانسیل تبدیل کردن روستا‌ها و حتی شهر‌های مرزی به مناطقی با هدف گردشگری را دارا هستند و می‌توانند بعد از ایجاد اشتغال، موجب توسعه این صنعت درآمدزا شوند.
وقتی به تعریف بازارچه‌های مرزی در قانون مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم آمده است: «بازارچه‌های مرزی، محوطه‌ای محصور و کنترل شده واقع در نقاط مرزی هستند که مطابق با استاندارد‌های معین به صورت مستقل یا در قالب تفاهمنامه منعقد شده بین ایران و کشور‌های همجوار تأسیس می‌شوند و دارای محدوده و سقف مشخص سالانه‌ای برای انجام فعالیت‌ها و تبادلات تجاری خود هستند.»
با این تعریف، معلوم می‌شود بازارچه‌های مرزی از نظر سخت‌افزاری هزینه زیادی ندارند و به راحتی می‌توان تعداد زیادی از آن‌ها را راه‌اندازی کرد، به شرط آنکه با برنامه و حساب شده باشند. در غیر اینصورت مثل بازارچه‌هایی که در حال حاضر وجود دارند، کمترین تأثیر را خواهند داشت.
بازارچه‌های روی زمین مانده
بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان مشتی نمونه خروار هستند. جایی‌که بر اساس مصوبه دولت دارای ۱۳ بازارچه مرزی است که بالاترین تعداد بازارچه‌های فعال در میان استان‌های مرزی کشور را دارد. از مجموع ۱۳ بازارچه مصوب سیستان و بلوچستان، قرار است شش بازارچه در مرز مشترک با افغانستان و هفت بازارچه در مرز مشترک با پاکستان فعالیت کنند، اما در حال حاضر تنها هشت بازارچه فعال مرزی دارد که پنج بازارچه آن در مرز مشترک با پاکستان شامل میرجاوه، پیشین، کوهک، جالق و ریمدان و همچنین دو بازارچه مرزی در مرز مشترک با افغانستان شامل میلک و گمشاد است.
بازارچه‌هایی که به صورت خاص در دوران خشکسالی سیستان و بلوچستان می‌توانند چراغ کار و اشتغال و درآمدزایی را در بخش اعظمی از استان روشن نگه دارند. چندی پیش معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری سیستان و بلوچستان گفته بود بازارچه‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان در زمینه صادرات و واردات از فعال‌ترین بازارچه‌های کشور محسوب می‌شوند.
ماندانا زنگنه ادامه داد: «عمده کالا‌های صادراتی از این استان را سیمان، سیب درختی، کاشی و سرامیک تشکیل می‌دهد و به دلیل همجواری با کشور‌های آسیای میانه و دست داشتن در آب‌های آزاد جهانی به عنوان کوتاه‌ترین راه ارتباطی کشور‌های حوزه آسیای میانه با جهان شناخته می‌شود که بهره‌گیری از این مزیت می‌تواند آن را به سکوی اقتصادی منطقه تبدیل کند.»
البته این مسئول مدعی شد در مذاکرات و پیگیری‌های صورت گرفته با مسئولان کشور‌های همسایه، به تازگی و در حاشیه آیین افتتاح مرز رسمی ریمدان در خصوص راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی و خرده فروشی با مدیران و هیئت کشور پاکستان مذاکره انجام شده است.
تبدیل بازارچه‌ها با الگوی تجارت مرزی
با اینکه آمار‌ها نشان می‌دهد در شش ماهه اول سال جاری ۱۰درصد تجارت کشور از طریق بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان انجام گرفته است، اما نمی‌توان به این ارقام اکتفا کرد، زیرا باید دید میزان صادرات در کل چقدر بوده است و ۱۰ درصد آن چه رقمی می‌شود.
در صورت اجرایی شدن طرح بازارچه‌های مرزی خرده‌فروشی درآمد و معیشت تعداد زیادی از مرزنشینان تحت تأثیر مستقیم قرار می‌گیرد و خبر خوب این است که اقدامات زیرساختی بازارچه مرزی پسابندر شهرستان چابهار در حال انجام است و طی روز‌های آینده به بهره‌برداری می‌رسد.
ولی باید بازارچه‌های جدید وقتی به چرخه اضافه شوند که بازارچه‌های قبلی به رونق واقعی رسیده باشند و با رفع اشکالات، به الگویی برای بازارچه‌های بعدی تبدیل شوند.
