سرویس اقتصادی جوان آنلاین: سعید جلیلی روزگذشته در هفتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی در دانشگاه علم و صنعت گفت: دشمن در حال افزایش شتاب اجرای تحرکات منطقه برای کاهش مزیتهای رقابتی ایران است. ما پتانسیلهایی در بخش نفت و گاز، انرژی و حمل و نقل داریم که شرایط مناسبی را برای ما ایجاد کردهاست که اگر از آنها استفاده کنیم، تحریمها خنثی میشود و اگر استفاده نکنیم دشمن در اعمال فشار خود موفق خواهد شد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: در حوزه حمل و نقل ترانزیتی ما در کریدور شمال و جنوب و شرق به غرب دنیا قرار داریم. همچنین جایگاه خوبی در جنوب شرق آسیا داریم. اگر کریدورهای دوغارون- جلفا، بندرعباس- آستارا و سرخس- چابهار شکل بگیرد، فرصتهایی در این سه کریدور وجود دارد که طبق محاسبات کارشناسان امکان جابهجایی ۵۰میلیون تن کالا با درآمد ۴میلیارددلاری در سال وجود دارد که میتواند به سه برابر آن هم افزایش یابد و سالانه ۱۵۰میلیون تن کالا با درآمد ۱۲میلیارد دلاری به دست آوریم.
وی افزود:، اما در این منطقه در اطراف ما حرکتهایی در حال شکلگیری است و خطوط موازی ترانزیتی ایجاد میشود تا وضعیت ترانزیتی ایران را خنثی کند. کریدور چین- آسیای میانه- دریای خزر- قفقاز- ترکیه- اروپا در حال شکلگیری است. توافق نامههایی در این عرصه امضا شده و کشورهای مختلف درباره آن مذاکره داشتهاند. همچنین در ادامه این مسیر از اوکراین تا لهستان خط دیگری در حال احداث است تا مسیر ترانزیتی ایران بیخاصیت شود.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام به یکی دیگر از تحرکات حذف وضعیت ترانزیتی ایران اشاره و تصریح کرد: ما باید مسیر چابهار-سرخس به آسیای میانه را هرچه سریعتر احداث کنیم، چون مسیر ریلی گوادر - کابل – مزارشریف – تاشکند به سمت دریای خزر و اروپا در حال شکلگیری است. بنابراین عرصه ترانزیت، عرصهای نیست که خالی بماند بلکه عرصه رقابت هاست.
جلیلی گفت: علاوه بر مسیرهایی که در شمال ایران در حال شکلگیری است، در جنوب ایران نیز مسیرهای دیگری دشمنان در حال احداث هستند تا اهمیت تنگه هرمز برای عبور انرژی از آن را کاهش دهند. در جنوب خلیج فارس، مسیرهای ریلی میان بحرین، عمان و عربستان به سمت دریای سرخ در حال شکلگیری است.
وی بیان کرد: در عراق نیز خطوط لوله گسترده انتقال نفت در حال ایجاد است تا وضعیت حمل و نقلی ایران کاهش یابد.
وضعیت رقابتی صادرات گاز
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در بخش دیگری از سخنان خود درباره وضعیت صادرات گاز ایران گفت: ما دومین ذخایر گاز را داریم، اما هفدهمین کشور صادر کننده گاز هستیم. در حال حاضر ۵میلیارد مترمکعب صادر میکنیم که میتواند تا ۱۳میلیارد مترمکعب با شرایط موجود افزایش یابد. وی افزود: خطوط موازی انتقال لوله گاز در اطراف ما در حال کارگذاری است تا فرصتهای صادرات گاز ما کاهش یابد. به عنوان مثال پروژه تاپی از هند به پاکستان و سپس به افغانستان، ترکمنستان، دریای خزر، گرجستان، ترکیه و اروپا برای انتقال گاز در حال اجراست. ممکن است بسیاری از این طرحها هنوز موفق نشدهباشد، اما ما باید وضعیتهای خود را تقویت کنیم.
مزیت رقابتی تولید برق
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اظهار داشت: در کشور ما در برخی از فصول سال، ۲۰گیگابایت ظرفیت مازاد تولید برق داریم. اگر تنها نیمی از آن صادر شود که با احتساب هر کیلووات معادل ۱۰سنت میتوانیم ساعتی یکمیلیون دلار و در ششماه ۲ میلیارد دلار درآمد داشته باشیم. همچنین با توجه به بالابودن ذخایر گاز میتوانیم گاز را به برق تبدیل کرده و برق را صادر کنیم، اما اینگونه نیست که کشورهای دیگر منتظر ما بمانند تا به آنها برق بدهیم.
جلیلی گفت: افغانستان و عراق وارد کننده برق ایران هستند، اما تلاشهایی صورت میگیرد که برخی از کشورها، بازار برق عراق را به دست آورند. امریکا نیز در حال اجرایی کردن طرحی در افغانستان است که این کشور از ما برق نگیرد و از کشورهای آسیای میانه برق به افغانستان صادر شود. وی با بیان اینکه دشمنان از تعمیق روابط دوستی ایران و عراق ناراحت هستند، تصریح کرد: در حالی که بعد از سقوط صدام بسیاری از کشورهای غربی حاضر به رابطه با عراق نبودند، اما در حال حاضر به عراق میگویند به شما برق میدهیم به شرط آنکه از ایران وارد نکنید.
وضعیتهای تولید پتروشیمی ایران
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره وضعیت صادرات پتروشیمی اظهار داشت: بازار محصولات پایین دستی پتروشیمی در منطقه ۱۳۰میلیارد دلار است، در حالی که حداقل تولید ایران در بخش صنایع پایین دستی پتروشیمی ۱۲میلیون تن است، ولی فقط با یکسوم ظرفیت در حال تولید هستیم. وی افزود: اگر ۱۵درصد بازار پتروشیمی منطقه را به دست آوریم، درآمد ۲۰میلیارد دلاری برای کشور در پی خواهد داشت.
استفاده از ظرفیت بازسازی عراق و سوریه
جلیلی درباره وضعیت فعلی عراق و سوریه گفت: این دو کشور پس از پشت سر گذاشتن شرایط جنگی در حال بازسازی گسترده هستند که بازار بزرگی در این کشورها برای ما شکل گرفته است.
وی افزود: اگر امروز گفته میشود اقتصاد مقاومتی به معنای یک تعامل گسترده و سازنده با جهان است نباید فقط به چند کشور معدود توجه کنیم. به عنوان مثال صادرات ما به افغانستان در سال۹۵ که گشایش اقتصادی بود، دو برابر ۲۸کشور اتحادیه اروپا بود. بنابراین باید فرصتها را شناسایی کنیم.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: دشمن وقتی تحریم میکند میگوید «نفت نفروشید». میبینید که بازار پتروشیمی منطقه ۱۳۰میلیارد دلار است که اگر تقویت شود نیازی به فروش نفت نداریم.
چه باید کرد؟
جلیلی اظهار داشت: اینکه ایران کشوری است که به لحاظ ذخایر، موقعیت استراتژیک، نیروی انسانی تحصیلکرده و شرکتهای دانشبنیان با فناوریهای بالاست شکی نیست، اما به این معنا نیست که دیگر کشورها منتظر ما میمانند. میبینیم که چند سال تمام ظرفیت کشور را معطل این میگذارند که به فلان کنوانسیون ملحق شویم که شاید تأثیر مؤثری هم نداشته باشد، اما از ظرفیتهای صادراتی غافل میشویم که میتواند در جهش تولید مؤثر باشد.
تجارت ایران با کشورهای همسایه به مراتب کمتر از ظرفیتهاست
از سوی دیگر وزیر اسبق صمت که در این همایش حضور داشت، گفت: توجه به آمارهای تجارت ایران با کشورهای همسایه و منطقه نشان از این دارد که در این زمینه بسیار عقب هستیم و از ظرفیتها استفاده نکردهایم.
غضنفری ادامه داد: واردات پاکستان در طول سال ۵۰ تا ۶۰ میلیارد دلار است. در این ۵۰ تا ۶۰میلیارد سهم ما تنها ۵۰۰ میلیون دلار است. این آمار نشاندهنده عدم موفقیت حوزه تجارت ما در کار با پاکستان است. در مورد عراق در سال ۲۰۱۹، ۶۰ میلیارد دلار بوده که سهم ما از این تجارت تنها ۶ میلیارد دلار است، اگرچه آمارهای غیررسمی تا ۱۰ میلیارد دلار هم مطرح میشود. واردات افغانستان ۷ میلیارد دلار است. سهم ایران از این تجارت ۲/ ۱ میلیارد دلار است. ما اولین صادرکننده به افغانستان هستیم، اما باز هم سهم کمی از بازار افغانستان داریم؛ بنابراین ما تنها تأمینکننده ۱۰ تا ۲۰ درصد نیاز منطقه هستیم که با توجه به موقعیت جغرافیایی و ظرفیتهای ایران بسیار اندک است.
وی تصریح کرد: با بررسی آمارهای مربوط به سال ۹۲ تا ۹۸ میتوان دریافت که از سال ۹۶ تا به امروز، صادراتمان به کشورهای همسایه در مقایسه با سایر کشورها فزونی پیدا کرده، به این معنا که ما به سمت تجارت منطقهای رفتهایم، اما از طرفی مجموع صادراتمان به کشورهای جهان کاهش یافته است.
ظرفیت تجارت منطقهای ایران بیش از ۲ برابر وضع موجود است
عضو کمیته علمی همایش سالانه اقتصاد مقاومتی گفت: در شرایط تحریمی با رفع موانع به سادگی میتوان تجارت منطقهای ایران را به دو برابر مقدار فعلی افزایش داد.
انفعال بانک مرکزی دلیل اصلی اثرگذاری تحریمها
از سوی دیگر مینو کیانیراد، معاون ارزی اسبق بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران که در این همایش حضور داشت، با بیان اینکه بانک مرکزی باید نقش فعالتری در مقابله با تحریمهای امریکا داشته باشد، گفت: در طول سالهای اخیر مسئولان بانک مرکزی تنها منتظر رفع تحریمها بودهاند و هیچ اقدامی برای کاهش اثرگذاری تحریمها انجام ندادهاند. وی ادامه داد: وقتی کشورهای هدف برای توسعه تجارت مشخص شود، بانک مرکزی به عنوان رهبر رفع مشکلات مبادلات بانکی ایران، باید به شناسایی شرایط نظام بانکی کشورهای هدف بپردازد و شرایط را برای تسهیل روابط تجاری تحریمناپذیر فراهم کند.