سرویس اقتصاد جوان آنلاین: طرح‌های عمرانی به عنوان زیربنای توسعه و شکوفایی کشور به حساب می‌آید و در نظام اقتصادی و بودجه‌بندی کشور از اهمیت خاصی برخوردار هستند، بنابراین بخش بزرگی از بودجه کشور را به خود اختصاص می‌دهد، ولی متأسفانه در رابطه با اجرای پروژه‌های عمرانی و زیربنایی کشور از مرحله تصمیم، طراحی، تصویب، نحوه اجرا، مناقصه، انتخاب پیمانکار و مشاور، اجرای پروژه، کنترل پروژه، تحویل و در نهایت بهره‌برداری طرح، مشکلات فراوانی پیش‌روی مجریان طرح، پیمانکاران، مشاوران و بهره‌برداران یعنی همان سه رأس مثلث سازندگی کشور قرار دارد که برآیند همه این معضلات در طولانی‌شدن اجرای پروژه‌ها و بعضاً نیمه‌کاره ماندن آن‌ها خود را نشان داده تا جایی که هم‌اکنون با تعداد بی‌شماری پروژه نیمه‌کاره یا پروژه‌هایی که اصلاً توجیه وجودی خود را از دست داده‌اند، روبه‌رو هستیم. سازندگی در کشور ما هم‌اکنون با بحران عمیقی روبه‌رو شده که تأخیر در اجرای پروژه‌ها و پایین آمدن کیفیت کار‌ها از یک‌سو و نابسامانی حاکم بر روابط بین عوامل سازندگی از سوی دیگر مشکلات موجود در پروژه‌های عمرانی را تشدید کرده است. یک عضو سندیکای شرکت‌های ساختمانی ایران چالش‌های موجود در این پروژه‌ها را تشریح کرده و معتقد است: پروژه‌های عمرانی در فاز مطالعاتی با حداقل هزینه‌ها پیش‌بینی می‌شود. از این رو در میانه راه به دلیل افزایش هزینه‌ها، طرح نیمه‌کاره مانده یا سرعت آن کند می‌شود. گفت‌و‌گوی «جوان» را با اشکان ناظمی بخوانید.
علت اینکه برخی از پروژه‌های عمرانی در میانه راه با کمبود بودجه روبه‌رو می‌شوند، چیست؟
کشور ما در مقایسه با همسایگان اطرافمان در حوزه شرق یا در حوزه جنوب کشور، حوزه‌های کشور‌های عربی و حوزه‌های کشور‌های هفت‌گانه عربی در قسمت غرب کشورمان و همچنین حوزه‌های غرب و شمال غرب قسمت ترکیه که شاید رشد اقتصادی و مهندسی در آنجا در مدت اخیر خیلی بالا بوده، از لحاظ بحث مهندسی واقعاً چیزی کمتر نداریم و شاید در خیلی از حوزه‌های فنی و مهندسی از کشور‌های دنیا بالاتر باشیم.
در تمام کشور‌های دنیا وقتی یک پروژه ملی تعریف می‌شود، ارکان آن به این صورت است که مشاور پروژه، پروژه را تعریف می‌کند و از لحاظ بحث فاز یک و ۲ مطالعاتی در مجلس آن کشور، بودجه آن مصوب و بودجه‌اش برای آن پروژه دیده می‌شود.
در حال حاضر در حوزه خلیج‌فارس، آسیای میانه، اکثر پروژه‌ها به این شکل تعریف می‌شود، اما متأسفانه در کشور ما این موضوعات زیاد نقش پررنگی ندارد و در ابتدای پروژه تعریف می‌شود.
براساس یک شرایط خاص، بعد از ورود بر اجرای مسائل و مشکلات اجرایی در آن حوزه خود را نشان می‌دهد که متأسفانه در کشور ما به دلیل تحریم‌ها بودجه‌های عمرانی بسیار محدود است و اغلب به‌درستی صرف پروژه‌های عمرانی نمی‌شود در حالی که در کشور‌های توسعه‌یافته این موضوع ۱۰۰ درصد محقق و در کشور‌های نیمه توسعه‌یافته حدود ۷۰ یا ۸۰ درصد آن اجرایی می‌شود.
چرا قبل از آغاز پروژه هزینه‌ها غیرواقعی محاسبه می‌شود؟
در کشور ما پروژه‌هایی که در فاز مطالعاتی تعریف می‌شود، هزینه‌ها را به صورت حداقل محاسبه می‌کنیم.
متأسفانه بیشتر پروژه‌های ملی ما نقش سیاسی پیدا کرده و بدون بودجه و شرایط موردنظر از لحاظ بحث‌های مهندسی و مطالعاتی دقیق روی آن کار می‌شود و به تبع آن این اقدامات روی هم جمع شده و امروز شاهد این هستیم که خیلی از پروژه‌ها در کشور وجود دارد که درصد پیشرفت آن مثلاً تا ۲۰ درصد است و برخی از آن‌ها متوقف یا بسیار آهسته پیش می‌روند.
آیا پیمانکاران می‌توانند در تأمین مالی طرح‌ها ورود کرده و پیشرفت کار را سرعت بخشند؟
شرکت‌های پیمانکاری برای آنکه بتوانند خودشان را در مجموعه کار‌هایی که به آن‌ها محول می‌شود، حفظ کنند حتماً نیاز است که صدور خدمات مهندسی داشته باشند.
من معتقدم هر مجموعه پیمانکاری که بتواند با حوزه صدور خدمات مهندسی خودش را آمیخته و حرکت کند، می‌تواند مجموعه شرکت و حتی کشور را به سمت موفقیت بیشتری راهبری کرده و در این حوزه نیز ما با توجه به تورم نرخ ارزی که داشته‌ایم، سعی کرده‌ایم این موضوع را متوقف نکنیم. در حوزه عمرانی شرکت‌ها می‌توانند در سال‌های آتی ادامه حیات داشته باشند که هم در طراحی و هم در حوزه تأمین مالی نقش داشته باشند.
به نظر من این شکل فعالیت کردن منجر به کاهش هزینه‌ها نیز می‌شود. در این حوزه قرارداد‌های مختلفی تقریباً در دولت‌ها و کشور‌های مختلف به صورت BO، BOT و BLT انجام می‌شود که در کشور ما قرار داد‌های BOT در هشت یا ۱۰ سال اخیر نقش خوبی در اجرای طرح‌ها داشته است.
امیدوارم تمام شرکت‌های پیمانکاری که امروز توانسته‌اند با تمام مشکلاتی که در کشور وجود دارد، خود را حفظ کنند و در این حوزه کارآفرینی خود را ادامه دهند و به این سمت و سوی هدایت شوند که عملاً مجموعه شرکتشان دچار مشکلات نقدینگی (cash flow) نشود.
یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که مجموعه شرکت‌های پیمانکاری دارند، بحث مدیریت مالی است که اگر بودجه‌های عمرانی کشور به‌درستی صرف عمران شود، این مشکل به‌وجود نمی‌آید.
