سرویس جامعه جوان آنلاین: از آنجایی که مجلس کنونی هم جوانان نخبه انقلابی و هم مدیران با سابقه قانونگذاری دارد، در مباحث مربوط به جوانان هم با جدیت ورود کرده است. در همین راستا طرح «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» که بخشی از آن به خوابگاه متأهلی دانشجویی اختصاص یافته است، به تصویب رسید. مشکلات مربوط به دانشجویان متأهل از معضلات جدی حوزه دانشگاه است.
آبان ماه امسال تأخیر در تجهیز و ساخت خوابگاه‌های متأهلی باعث شد تا نمایندگان مجلس شورای اسلامی، وزیران بهداشت و علوم را برای پاسخگویی به مجلس احضار کنند. توسعه خوابگاه‌های متأهلی در دانشگاه‌ها پس از تصویب قانون تسهیل ازدواج از سوی مجلس شورای اسلامی در قانون بودجه ۹۹ جدی گرفته شد.
در حسرت مسکن متأهلی
افزایش و تجهیز خوابگاه‌های دانشجویان متأهل به عنوان طرح‌های عمرانی در اولویت به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است که بر اساس این قانون دانشگاه‌ها باید شرایط تأمین یا ساخت خوابگاه‌های متأهلی را برای دانشجویان در اولویت فعالیت‌های خود قرار دهند؛ اتفاقی که با کندی در حال انجام است.
ظرفیت خوابگاه متأهلی به هیچ وجه با آمار ازدواج‌های دانشجویی همخوانی ندارد و نشان می‌دهد که دانشگاه‌ها فقط برای تعداد انگشت شمار این دانشجویان مسکن متأهلی دارند که همین تعداد در برخی دانشگاه‌ها وجود ندارد.
وضعیت خوابگاه‌های متأهلی در بسیاری از مراکز آموزش عالی به نحوی است که در سال‌های اخیر بر ازدواج دانشجویی نیز تأثیر منفی داشته است. کمبود‌های زیاد در خوابگاه‌های متأهلی باعث شده که برخی از دانشجویانی که قصد تشکیل زندگی و ازدواج دارند، به دلیل نبود خوابگاه متأهلی منصرف شوند.
وضعیت خوابگاه‌های دانشجویی در دانشگاه‌های صنعتی نسبت به سایر دانشگاه‌ها بسیار نامناسب‌تر است. البته اینگونه نیست که سایر دانشگاه‌ها توانستند مشکل موجود در بخش خوابگاه‌های متأهلی را رفع کنند. دانشگاه‌های تهران، امیرکبیر، علم و صنعت و شریف از جمله دانشگاه‌های بزرگ کشور هستند که مسئولان دفاتر نهاد این دانشگاه‌ها انتقادات زیادی در خصوص کمبود ظرفیت خوابگاه متأهلی و در پی آن کاهش ازدواج دانشجویی عنوان کردند.
خوابگاه متأهلی در اختیار دانشجویان مجرد!
دانشگاه علم و صنعت در سال جاری تنها خوابگاه متأهلی خود را جمع آوری کرده و به دانشجویان مجرد اختصاص داده است! علاوه بر اینکه هزینه‌های بالا مانع نگهداری یا احداث این خوابگاه‌ها می‌شود؛ به نظر می‌آید که مسئولان دانشگاه علم و صنعت این مسئله را بهانه‌ای برای جمع‌آوری این خوابگاه‌ها قرار داده‌اند. در صورتی که دانشگاه صنعتی که درآمد بیشتری هم نسبت به دانشگاه‌های علوم انسانی و سایر دانشگاه‌ها دارد، می‌تواند به راحتی بستر ساخت این خوابگاه‌ها را فراهم کند که تاکنون اقدامی در این خصوص نکرده است.
مشکل کمبود خوابگاه متأهلی در سال‌های اخیر نگرانی زیادی برای دانشجویان ایجاد کرده است، به گونه‌ای که تحصیل دانشجویان متأهل در مقاطع تحصیلات تکمیلی به اختصاص خوابگاه متأهلی گره خورده و اگر دانشگاهی ظرفیت اختصاص خوابگاه متأهلی را نداشته باشد، ممکن است که دانشجویان، دانشگاه مورد نظر را به عنوان مقصد نهایی خود برای ادامه تحصیل انتخاب نکنند.
امسال بحران خوابگاه متأهلی با موارد مختلفی از جمله مشکلات دانشگاه‌ها، سازمان‌ها و نهاد‌های ذیربط، وزارت علوم و نهاد‌های بالادستی بررسی شد. در نهایت این موضوع دغدغه نمایندگان مجلس شورای اسلامی شد و در تصویب طرح حمایت از خانواده و جمعیت مورد توجه قرار گرفت.
حل مشکلات دانشجویان متأهل در مجلس
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در خصوص این طرح به خبرگزاری بسیج دانشجویی گفت:
«طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده، ۷۲ ماده دارد و برای خوابگاه متأهلی دانشجویی ۴ یا ۵ ماده از این طرح به خوابگاه متأهلی اختصاص یافته است. یکی از مسائلی که در این طرح تدارک دیده شده خوابگاه متأهلی برای دانشجویان اعم از بومی و غیربومی چه دختران و چه پسران است. دو، سه ماده طرح توسعه خوابگاه متأهلی در این مصوبه داریم که تا پنج یا شش سال دیگر خوابگاه‌های متأهلی وسیع و گسترده می‌شود. همچنین بودجه‌هایی را برای ودیعه مسکن دانشجویان پیش‌بینی کرده و مرخصی تحصیلی برای دانشجویان باردار و مادر در نظر گرفته‌ایم.»
امیرحسین بانکی پور افزود: «از دیگر مفاد این طرح می‌توان به آموزش مجازی برای مادران باردار یا دارای فرزند زیر سه سال اشاره کرد. همچنین طرح دانشجویان پزشکی و پیراپزشکی به ازای هر فرزند شش ماه کسر می‌شود. مسائل دیگری مثل حذف شیفت شب مادران باردار، مرخصی دوهفته‌ای برای تولد فرزند به پدر، تخفیف و تسهیلات در واگذاری زمین و ... نیز از دیگر مزایای این طرح است.»
نماینده مردم اصفهان در مجلس تصریح کرد: «مزایای دیگر این طرح در خصوص توسعه خوابگاه‌های متأهلی است که هم بودجه خوبی برای آن فراهم و هم از راه تسهیلات بانکی پیش‌بینی‌هایی برای آن در نظر گرفته شده است و هم اینکه اجازه داده شده که دانشگاه‌ها ساختمان‌های دیگر را بهسازی کنند و آن را به سمت خوابگاه متأهلی ببرند. این طرح در مجلس تصویب شده و منتظر تأیید شورای نگهبان است و در صورت تأیید شورای نگهبان از سال ۱۴۰۰ این طرح ابلاغ می‌شود و از مهرماه سال آینده با اختصاص بودجه مناسب دانشگاه‌ها ملزم به اجرای آن هستند.»
نهاد رهبری همپای نمایندگان
نهاد رهبری در دانشگاه‌ها نیز برای حمایت از طرح تصویب شده از سوی نمایندگان مجلس و حل مشکلات خوابگاه‌های متأهلی طرحی را در شورای فرهنگی نهاد مطرح کرده که در راستای این مصوبه می‌تواند در حل مسئله دانشجویان متأهل راهگشا باشد. رئیس مرکز جمعیت و خانواده نهاد رهبری در این خصوص گفت:
«بخشی از طرح حمایت از خانواده و جمعیت که از سوی کمیسیون فرهنگی مجلس تدوین شده، مربوط به دانشگاه است که خوابگاه متأهلی از مهم‌ترین بحث دانشگاهی آن است. خوابگاه متأهلی، مهد کودک‌های مربوط به دانشجویان متأهل و اساتید، خدماتی که باید به متأهلان داده شود، مرخصی‌ها، سنوات، تخفیف شهریه‌ها و آموزش‌ها در این طرح آمده است.»
حجت‌الاسلام هاشمی، با بیان اینکه مجلس هر قانونی را که تصویب می‌کند، منابع مالی برای آن در نظر گرفته می‌شود، با اشاره به کاهش ازدواج دانشجویی به دلیل مشکلات خوابگاه متأهلی گفت: «این مسئله را تأیید می‌کنیم که به دلیل مشکلات خوابگاه‌های متأهلی تعداد ازدواج‌های دانشجویی کاهش پیدا کرده است. نهاد رهبری طرحی را در این خصوص در شورای فرهنگی تدوین کرده که با کمک مصوبه مجلس مشکلات خوابگاه متأهلی برطرف خواهد شد.»
تلاش ۹ کمیسیون برای مشکلات متأهلی
طرح «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» همان طرح سابق «جمعیت و تعالی خانواده» است که در کمیسیون مشترک مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. طرحی که چندین سال در پستو‌های مجلس خاک خورد و دوباره به جریان افتاد.
مقدمات طرح «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» در مجلس پیشین آماده شد، اما برای اینکه تکمیل شود در کمیسیون فرهنگی کار خود را آغاز کرد. پس از شروع به کار این طرح در کمیسیون فرهنگی، در گام بعدی این طرح در اختیار کمیسیون مشترک که شامل ۹ کمیسیون بهداشت و درمان، آموزش و تحقیقات، فرهنگی، اجتماعی، برنامه و بودجه و... است، قرار گرفت تا در نهایت تصویب شد.
نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در خصوص این طرح به خبرگزاری برنا گفت: «این طرح ۱۰ فصل دارد که محور اصلی آن فرزندآوری و افزایش جمعیت است، چراکه افزایش جمعیت یک نیاز اساسی برای ایران اسلامی است و از طرف دیگر یکی از مؤلفه‌های قدرت هر کشور به جمعیت آن به ویژه جمعیت جوان بازمی‌گردد، بنابراین اگر تدبیر نکنیم یا دیرهنگام اقدام کنیم، آینده خوبی از لحاظ جمعیت نخواهیم داشت. فراهم کردن زمینه رشد جمعیت کشور، رفع موانع فرزندآوری و ازدواج آسان از دیگر محور‌های اصلی این طرح است که در کمیسیون فرهنگی مورد بررسی قرار گرفت. تلاش کردیم سهم و نقش تمام سازمان‌ها و نهاد‌ها که قرار است در مقام عمل دست حمایتی خود را باز کنند و حامی باشند مشخص کنیم و ان‌شاءالله این طرح پاسخگوی نیاز‌های مردم باشد.»
غلامرضا منتظری، با بیان اینکه یکی از ارکان این طرح مباحث اقتصادی، تشویق‌ها، مشوق‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت است، گفت: «برای مثال اگر محل تحصیل دانشجویی جدا از محل زندگی او باشد و بخواهد ازدواج کند، در این طرح پیش‌بینی شده که وزارتخانه مربوط شرایط تحصیل دانشجو در شهر خود را فراهم کند تا این فرد هم تشکیل خانواده دهد و هم درس بخواند یا مسائلی مانند خدمت وظیفه هم در این طرح مورد توجه قرار گرفته است که صحبت در مورد جزئیات آن زود است.»
نماینده مردم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی درخصوص تفاوت این طرح با قانون تسهیل ازدواج و علت اجرایی نشدن این قانون تصریح کرد: «قانون تسهیل ازدواج مصوب شده و در حال حاضر یک قانون است، اما به دلیل ضعف در نظارت تاکنون اجرا نشده است هرچند دستگاه‌های مربوطه هم برای اجرا نکردن آن دلایلی دارند که باید شنید و مورد کارشناسی قرار داد و ما در مجلس شورای اسلامی پیگیر اجرایی کردن آن هستیم. اما طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده تکرار این قانون نیست هرچند فصل‌های مشترکی دارند، اما تکراری نیستند و این طرح مواد و تبصره‌های متفاوتی دارد.»
وضعیت نامناسب شریف و پلی‌تکنیک
دانشگاه پلی‌تکنیک در زمینه خوابگاه‌های دانشجویی وضعیتی بهتر از دانشگاه علم و صنعت ندارد. تعداد دانشجویان در صف انتظار اسکان در خوابگاه‌های دانشگاه پلی‌تکنیک سه برابر ظرفیت خوابگاه متأهلی است، اما مسئول نهاد این دانشگاه نظر دیگری دارد. در این خصوص میراحمدی، مسئول نهاد این دانشگاه به خبرگزاری دانشجو گفت: «دانشگاه امیرکبیر توانسته است با کمبود فضای فیزیکی ۹۰ زوج دانشجو را در خوابگاه‌های خود اسکان دهد، اما آمار ازدواج دانشجویی به دلیل کمبود ظرفیت خوابگاه متأهلی در این دانشگاه کاهش یافته است.»
دانشگاه شریف هم نتوانسته است وضعیت قابل قبولی را برای دانشجویان متأهل خود فراهم کند. دانشگاه شریف هم فضای فیزیکی احداث خوابگاه را دارد و هم از توان مالی نسبتاً بهتری نسبت به دانشگاه‌های دیگر برخوردار است، اما ساخت خوابگاه متأهلی اولویت مسئولان این دانشگاه نیست و متأسفانه نیازی برای احداث خوابگاه متأهلی نمی‌بینند.
دانشگاه تهران، اما نسبت به دیگر مراکز آموزش عالی از امکانات بهتری برای اسکان دانشجویان متأهل برخوردار است و مشکلات کمتری در این زمینه دارد. با این حال نمی‌تواند پاسخگوی نیاز دانشجویان متأهل خود باشد. دانشگاه تهران جمعیت به مراتب بیشتری نسبت به دانشگاه علم و صنعت و امیرکبیر دارد که درحال حاضر ۵۰ هزار دانشجو در این دانشگاه تحصیل می‌کنند و از این میان بیش از هزار دانشجو متقاضی اسکان در خوابگاه‌های متأهلی هستند.
نهاد رهبری در این دانشگاه همواره پیگیر مشکلات این دانشجویان بوده است به ویژه از زمانی که ازدواج دانشجویی در دانشگاه تهران آغاز و طرح مشاوره خانواده و کارگاه‌های مهارت آموزی برای دانشجویان راه‌اندازی شد، هم ازدواج‌های موفق‌تری شکل گرفت و هم تعداد ازدواج دانشجویی افزایش یافت.
البته دانشگاه تهران نسبت به دانشگاه‌های دیگر جلوتر است. تعداد خوابگاه‌های متأهلی این دانشگاه بیشتر از آمار نسبی جمعیت دانشگاه است، اما هنوز آن نیازی که دانشجویان دارند را اشباع و برطرف نمی‌کند. در حال حاضر ۱۵۰۰ دانشجوی متأهل در سه خوابگاه این دانشگاه ساکن هستند و امکانات بسیار مناسبی دارند. امکان استفاده دو تا چهار سال برای دانشجویان از این خوابگاه‌ها میسر است، اما در نهایت دانشجویان به خوابگاه‌های بیشتری نیاز دارند.
