سرویس تاریخ جوان آنلاین: بیتردید شرایط و تحولات منطقهای کشورهای همسایه ایران در شمال کشور، تأثیراتی فراوان بر ژئوپولوتیک منطقه و حتی وقایع داخل ایران دارد. چه اینکه بخش زیادی از این کشورها، یا در گذشته جزئی از ایران بودهاند یا در مراوده نزدیک فرهنگی و اقتصادی با کشورمان قرار داشتهاند. این طیف از کشورها پس از فروپاشی شوروی سابق، تا حدی به خویشتن خویش بازگشته و در عرصههای گوناگون، طرحی نو درافکندهاند! با این همه نمیتوان از نظر دور داشت که صاحبان منافع در این بخش از جغرافیای جهان، این مجموعه کشورها را به حال خویش رها نکردهاند و برای تأثیرگذاری بر شرایط داخلی و روابط خارجی آنان، به ویژه رابطه با ایران، به تکاپویی مداوم مشغول شدهاند.
اثری که هماینک در معرفی آن سخن میرود، سعی کرده است تا با رصد پارهای از این تحولات، تصویری واقعی از شرایط کنونی این کشورها به مخاطب ارائه داده و آینده این مناطق را بر اساس سمت و سوی اکنون ایشان، مورد پیشبینی قرار دهد. «تحولات منطقهای ویژه قفقاز» به کوشش دکتر حسین احمدی گردآوری شده و مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، آن را منتشر ساخته است.
ناشر در بخشی از دیباچه خویش بر این کتاب، در باب اهمیت موضوع و محتوای این اثر، چنین آورده است: «با توجه به اهمیت همسایگان و مناطق همجوار ایران در تاریخ معاصر کشور ما، گروهی پژوهشی در مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، با محوریت «تحولات منطقهای» در پاییز ۱۳۸۳ شکل گرفت. در این راستا، کتاب حاضر در پاییز ۱۳۸۵ پس از برپایی دهها نشست تخصصی با موضوعیت «منطقه قفقاز»، با ارائه گزیدههایی از مباحث مطرح شده در این گردهماییها به مخاطبان گرامی ارائه میشود.
کتاب مشتمل بر دو بخش است، بخش اول شامل دو مقاله ایرانی (تحت عنوانهای «مناسبات باکو- تلآویو»، «شعر و ادب فارسی در آران و آذربایجان») و مقالهای ترجمه شده و بسیار مهم از چارلز ایچ فربنکس (مدیر مؤسسه آسیای مرکزی و استاد روابط بینالملل دانشگاه جان هاپکینز) میباشد. فربنکس در این مقاله به روابط ملت- دولتها، حدود دموکراسی و خط قرمزهای نهادهای دموکراتیک و نیز نقش واقعی مردم در تعیین سرنوشت خویش، در قفقاز و آسیای مرکزی پساشوروی میپردازد. بخش دوم، گزیدهای از دهها سلسله نشست تخصصی با موضوع منطقه قفقاز است، که به همت مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در طول بیش از یک سال برگزار شده است. در زیر موضوع ۹ نشست برگزیده را، ذکر میکنیم. لازم به ذکر است در این ۹ نشست، موضوعات متفاوتی مورد بحث قرار میگیرند که الزاماً با هم همپوشانیای نداشتهاند:
۱- نگاه نادرشاه افشار به منطقه قفقازیه
۲- فراز و نشیب در روابط ایران و جمهوری آذربایجان
۳- تلاقی استراتژیها در بحران قرهباغ
۴- ترکان جوان در قفقاز
۵- تالشان در جمهوری آذربایجان
۶- همایش تالششناسی در دانشگاه دولتی ارمنستان
۷- تقویم
۸- نقدی بر کتاب «حیدر علیاف و شرق»
۹- معرفی کتاب با موضوعیت قفقاز»