سرویس جامعه جوان آنلاین: سخن گفتن از حق مردم برای دانستن با کلیدواژههای آزادی و جریان آزاد اطلاعات و شفافیت و امثالهم دهههای زیادی است که بیان میشود. دورهای در ایران هم مد شد و همچنان هم گاه به شکل شعاری و تبلیغاتی دنبال میشود. اما حق مردم «درست» دانستن است، مرحلهای بالاتر از شفافیت و آزادی.
دریافت حجمی از اخبار راست و دروغ و متناقض بدون آنکه مخاطب توانایی تمییز آنان را از یکدیگر داشته باشد، بیشتر او را دچار سرگردانی میکند. استفاده نادرست از شبکههای مجازی و فعالیتهایی بدون چارچوب منطقی به جای کمک به فرد برای بهرهمندی از امتیازات فضای مجازی و رسانهها او را دچار مشکل خواهد کرد. حواشی مختلف فضای مجازی برای افراد مختلف نشاندهنده آن است که دست مردم و حتی چهرههای مشهور و حتی مسئولان در عرصه سواد رسانه خالی است و باید توانمند شوند. توانایی تشخیص عملیاتهای رسانهای، فریب نخوردن از حقههای ژورنالیستی و یادگیری چگونگی تعامل و فعالیت در شبکههای اجتماعی کمک میکند تا مردم نه فقط همه چیز را بدانند، بلکه همه چیز را «درست» بدانند.
آن سو مسئولان هم باید بیاموزند که برای هر اقدام خود اطلاعرسانی کنند. وضعیت اطلاعرسانی در ایران به قدری دور از موقعیت مطلوب است که بسیاری از مسئولان حتی برای اقدامات مثبت هم لزومی به بیان آن برای مردم نمیبینند، حال پنهانکاری در مورد اقدامات مثبت که بماند! اگر داشتن پیوست رسانهای برای اقدامات مهم و از پیش تعیین شده، میان مسئولان جا بیفتد، میتوان امیدوار بود که حداقل تا حدودی به مدیریت افکار عمومی اعتنا دارند؛ وگرنه با نشستن پشت میز و دستور دادن و کار کردن، گرچه اقدامات مطلوب مردم هم باشد، نباید تعجب کرد چرا رابطه مردم با مسئولان گاه گلآلود است.
تلاش داریم در این صفحه برای مردم، برای رسانهها و برای مسئولان و برای خودمان، از سواد رسانه بگوییم تا همراه با هم توانایی تشخیص و تمییز بیابیم. این توانایی شاید چیزی شبیه قوه اجتهاد باشد. یک طلبه علوم دینی صرف مطلع بودن از احکام کلی یا فتواهای مراجع مجتهد نمیشود؛ وقتی راه استدلال دینی، فلسفه احکام و معتبر بودن و نبودن روایات و... را آموخت، میتواند در مسیر اجتهاد قدم بردارد. اجتهاد فقهی برای همه مردم میسر نیست و لذا مردم از ثمره اجتهاد دیگران از مسیر مرجعیت و تقلید بهره میبرند، با علم به اینکه شرط مرجعیت آن است که فرد دروغ نمیگوید و حیله و حقه در بیان احکام ندارد. رسانه ها، اما اینگونه نیستند و برخی از آنها کارشان دروغ گفتن و تحویل کلاغ رنگ شده جای قناری است؛ لذا نمیتوان فکر خود را چنان مقلدی نابلد به دست رسانهها سپرد.