سرویس بین الملل جوان آنلاین: یک دور دیگر از مذاکرات در وین برگزار شد و هیئتهای شرکتکننده برای مشورت، به پایتختها برگشتهاند؛ چنین وضعیتی در مذاکرات، اغلب در شرایطی رخ میدهد که طرفها، چشم اندازی روشنتر از کارهایی که باید انجام بدهند، دارند، ولی اجازه لازم برای توافق بر سر آنها را ندارند. سخنان نماینده چین که گفته «اکنون درک واضحتری از چارچوب و مؤلفههای آن مقدمات» به دست آمده نشاندهنده رسیدن مذاکرات به چنین مرحلهای است. حالا طرفهای شرکتکننده به پایتختها آمدهاند تا ببینند تا چقدر میتوانند مواضع قبلی را تعدیل کنند و باعث جوش خوردن توافق شوند یا به تعبیر دیگر به زور توافقی را رقم زنند. تشکیل کارگروه سوم برای ترتیبات عملی مورد نیاز برای اجرایی شدن لغو تحریمها نیز با همین هدف است. این مرحله از این جهت برای ایران حائز اهمیت است که یک بار در جریان اجرای برجام، مزه پایبند نماندن امریکا به تعهداتش را چشیده است.
«ونگ گون» رئیس هیئت چین در مذاکرات هستهای وین، در پایان نشست سه شنبه کمیسیون مشترک برجام در وین گفت که مذاکرات درباره احیای توافق هستهای، وارد مرحله جدیدی شده است. ونگ مذاکرات را سازنده خواند و گفت که کشورش از تهیه پیشنویس توافق در خصوص بازگشت متقابل به برجام حمایت میکند و آماده است در خصوص تهیه متن توافق برای رسیدن به نتیجهای که مورد قبول تمامی طرفها باشد، همکاری کند. او گفته که لغو تمامی تحریمها علیه ایران، «کلید موفقیت» در مذاکرات است، چیزی که ظاهراً بعد از دو هفته مذاکره، چشم انداز مناسبتری درباره کارهای لازم برای تحقق آن به دست آمده، ولی هنوز به یک توافق منجر نشده است. «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه امریکا شامگاه سه شنبه گفتگوهای وین را عملی و سیستماتیک توصیف کرد و گفت که این گفتگوها مثبت بود و پیشرفتهایی وجود داشته، اما همچنان مسیر طولانی پیش روی ماست. پرایس تأکید کرده که امریکا «هیچ امتیازی به ایران پیش از اطمینان یافتن از پایبندی کامل تهران به برجام نخواهد داد.»عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه هم بعد از پایان مذاکرات در وین، در حالی که قرار است هفته آینده از سر گرفته شود، درباره وضعیت و چشم انداز مذاکرات، موضعی شبیه به موضع طرف امریکایی داشت. عراقچی، هر چند روند مذاکرات را رو به جلو ارزیابی کرد، ولی مجدداً اصول و مواضع ایران در ارتباط با برجام و مسیری که باید طی شود، را بیان کرد و گفت که هیئت ایرانی هر زمان که روند گفتگوها به سمت زیاده خواهی، وقت کشی و چانه زنیهای غیرمنطقی برود، گفتگوها را متوقف خواهد کرد.
کارگروه سوم کلیدی است
آنگونه که همه طرفهای مذاکره تأیید کردهاند، علاوه بر کارگروه هستهای (ناظر بر اجرای تعهدات ایران) و کارگروه لغو تحریمها (ناظر بر تعهدات امریکا)، سه شنبه شب یک کارگروه سوم هم شکل گرفته که صرف شکلگیری آن، نشاندهنده ورود مذاکرات به مرحلهای جدید است. این کارگروه وظیفه دارد در خصوص ترتیبات عملی مورد نیاز برای اجرایی شدن لغو تحریمها و سپس بازگشت امریکا به برجام را بررسی کند. تشکیل چنین کارگروهی علاوه بر اینکه نشان میدهد مذاکرات وارد مرحله جدیدی شده، بیانگر سختتر شدن مذاکرات نیز هست، زیرا با روشن شدن نسبی اینکه هرکدام از طرفها چه اقدامی باید انجام دهند، حالا گفتگوها وارد مرحله عملی شده است، به این معنی که تقدم و تأخر اقدامات چگونه است و چه ابزارهایی برای اطمینان از اقدامات طرف مقابل وجود دارد. به همین خاطر، هیئتها به پایتختها برگشتهاند تا درباره ممکن بودن اقدامات عملی، با آنها مشورت کنند و اوایل هفته بعد مجدداً به وین برگردند. در واقع تحت چنین شرایطی است که نماینده روسیه در مذاکرات، بهرغم تأیید پیشرفت مذاکرات، گفته که بیاعتمادی ایران به طرفهای توافق، تحقق نتایج عملی در مذاکرات وین همچنان بعید است. میخاییل اولیانوف با اشاره به بد عهدی امریکا و اروپا بعد از برجام میگوید: «من مایل نیستم درباره شرکای ایرانی و اروپایی مان صحبت و از آنان انتقاد کنم، اما این روند طبیعی است و ایران از شرکای اروپایی ناراحت است، زیرا اروپاییها با تحریمهای تحمیلی دونالد ترامپ به ایران موافقت و به ایران به علت فاصلهگیری از تعهداتش اعتراض کردند.»
فاصلهها همچنان باقی است
میخاییل اولیانوف در گفتگو با روسیا الیوم گفت: «از نظر من نتیجه اساسی آن است که از سخنان کلی به مرحله ازسرگیری توافقنامه هستهای منتقل شدهایم. هیئتها به بحث درباره شیوهها و ابزارهای مشخص منتقل شدهاند و کار تدوین فرمول سند آغاز شده است.»او با این حال میگوید: «ما امروز به عنوان دو گروه از کارشناسان تلاش میکنیم، یک گروه درباره مبادله تحریمهای امریکا علیه ایران صحبت میکند، اما هیچ نتایج حقیقی حاصل نشده است. این به اجرای تعهدات بستگی دارد که طرفها عهده دار اجرای تعهدات شدهاند.» او نیز نتیجه گفتگوها را به شروع به کار کارگروه سوم وابسته دانسته است، کارگروهی که به گفته اولیانوف، «کارش جمع آوری نتایج به دست آمده توسط گروههای دیگر است تا گامهای واقعی حاصل شود.»نماینده روسیه میگوید: «بازگشت ایران به اجرای تعهدات هستهایاش به زمان زیادی نیاز دارد و شاید بیش از دو ماه زمان ببرد.» اولیانوف میگوید: «باید توافق کنند موارد مطرح شده چگونه پیش برود. نمیتوان فوراً تشکیل جلسه داد و به توافق هستهای بازگشت. کار لحظهای غیر ممکن است.»به گفته او لازم است گامهایی که باید برداشته شود ساماندهی شود. درباره هر یک از اینها نیز باید توافق شود. لازم است فهرستی از گامهایی که امریکا و ایران باید بردارند تهیه شود و سپس این دو گردآوری و نقشه راه تهیه شود تا هدف مشترک به دست آید و آن هدف مشترک نیز بازگرداندن امید به برجام است.»
نماینده روسیه همچنان از فاصله داشتن مواضع طرفین صحبت میکند: «امریکا از تحریمهای برجامی صحبت میکند، اما ایران میگوید باید همه تحریمها برداشته شود که در زمان ترامپ تحمیل شده است از جمله تحریمهای ناشی از موشکها. امریکا مایل به لغو چنین تحریمهایی نیست و فقط میخواهد تحریمهای در چارچوب معامله هستهای برداشته شود.»اولیانوف به موضع امریکاییها برای واردکردن بحث موشکی و منطقه به مذاکرات صحبت کرده و میگوید: امریکاییها جملهای دارند که میگویند تلاش میکنند سه گنجشک را با یک سنگ بزنند. برخی مواقع میگویند میخواهند همه این امور را در یک معامله جمع کنند، اما این غیرواقعگرایانه است و آنچه در توافق هستهای حاصل شده است به سالها زمان از طرف شرکتکنندگان در آن نیاز است تا این مسئله حل شود. چنین چیزی فقط با موافقت ایران امکان پذیر است. درباره موضوع منطقه نیز لازم است کشورهای دیگری شرکت داده شوند، زیرا در این منطقه، کشورهای بزرگ دیگری وجود دارند و این به فرمول دیگری و به مذاکرات دیگری نیاز دارد.