گزارشهایی از تداوم بیثباتی و ناآرامی از نقاط مختلف افغانستان منتشر شده است. با این حال، پس از سپری شدن چندین هفته بنبست در مذاکرات، روز سه شنبه نمایندگان کابل و طالبان در دوحه پایتخت قطر پای میز مذاکره نشستند، آنهم در شرایطی که سخنگوی طالبان همچنان معتقد است نمیتوان به تحقق آتشبس خوشبین بود.
روند خروج نظامیان امریکایی از افغانستان ادامه دارد و به موازات آن تقریباً هر روز اخباری از ناآرامی در افغانستان به گوش میرسد. روز دو شنبه در پی سقوط مقر فرماندهی پلیس ولسوالی (شهرستان) قیصار، ۱۰۰ سرباز اسیر طالبان شدند. نادر سعیدی، عضو شورای ولایتی فاریاب هشدار داد که اگر وضعیت به همین ترتیب ادامه یابد، شهر میمنه نیز به دست طالبان سقوط خواهد کرد. روز سه شنبه هم تظاهرات بدخشان در اعتراض به وضعیت مشکلات آب و برق به درگیری میان مردم و نیروهای امنیتی منجر شد که شماری زخمی بر جای گذاشت. همان روز، نمایندگان ولایت جغتو نیز از سقوط این ولایت به دست طالبان خبر دادند. ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان با تأیید این اقدام گفت که اعضای طالبان مرکز ولسوالی جغتو، فرماندهی پلیس و قرارگاه استخبارات و شش پاسگاه نیروهای امنیتی را تصرف کردهاند. همچنین روز چهار شنبه پلیس بغلان اعلام کرد که در حمله طالبان در ولسوالی بغلان مرکزی ۱۰ تن کشته و ۱۶ نفر زخمی شدهاند. در چنین فضایی، محمدمعصوم استانکزی، رئیس هیئت مذاکرهکننده جمهوری اسلامی افغانستان و ملا عبدالغنی برادر، رئیس هیئت مذاکرهکننده طالبان روز سه شنبه در نشستی در قطر شرکت کردند. هیئت مذاکرهکننده افغانستان گفت که در این دیدار در مورد تسریع روند مذاکرات و موضوعاتی که در دستور کار قرار دارد، میان دو طرف تفاهم صورت گرفته است. محمد نعیم، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر هم گفته که تسریع مذاکرات بینالافغانی از جمله مواردی بود که درباره آت تبادل نظر شد.
هند در مسیر تعامل
از طرفی دیگر، هند که بر تعامل نداشتن با طالبان تأکید داشت، برای نخستین بار کانالهای ارتباطی با جناحها و رهبران طالبان افغانستان به ویژه ملا برادر را گشوده است. این تماسها از چند ماه قبل برقرار شده است و یک منبع مطلع که نخواست نامش فاش شود، گفت این اقدام عمدتاً به رهبری مقامهای امنیتی هند صورت گرفته است و به جناحها و رهبران طالبان که ناسیونالیست یا خارج از نفوذ پاکستان در نظر گرفته میشوند، محدود شده است. از جمله نکات برجسته ارتباط طرف هندی با طالبان میتوان به رد و بدل شدن پیامهایی با ملا برادر اشاره کرد. وی یکی از بنیانگذاران طالبان افغانستان و یکی از اصلیترین مذاکرهکنندگان است. تماس با ملا برادر از آن نظر حائز اهمیت است که او در فوریه ۲۰۲۰ به همراه مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت امریکا توافق صلحی را در دوحه امضا کرد که راه را برای خروج کنونی نیروهای امریکایی از افغانستان هموار کرد.
بین طرفین اعتماد وجود ندارد
بهرغم تحولات یاد شده و در شرایطی که به نظر میرسد مسیر برای تعامل هر چه گستردهتر طالبان هموار شده، سخنگوی طالبان همچنان دولت را به وقتکشی متهم میکند. ذبیحالله مجاهد در این مورد به فارینپالیسی گفت: «ما زمانی میتوانیم به آتشبس فکر کنیم که طرف مقابل به روند صلح و مذاکرات متعهد باشد و باور کند که میتوان به جای جنگ از طریق صلح به اهداف مورد نظر دست یافت.» مجاهد معتقد است که طرفین هیچ اعتمادی به هم ندارند و بر همین اساس پایان رساندن جنگ در افغانستان را هم زیر سؤال برد. وی درباره احتمال توقف جنگ با خروج نظامیان امریکایی و ناتو از افغانستان نیز گفت: «ما دو هدف عمده داریم، اولی این است که همه نیروهای خارجی باید افغانستان را ترک کنند و دومی که بسیار مهم است، این است که ما باید یک دولت اسلامی تشکیل دهیم که شامل همه افغانها باشد.»مجاهد به این هم اشاره کرد که در صورت عدم دستیابی به هدف دوم در پی خروج نیروهای خارجی، طالبان تا زمانی که لازم باشد به جنگ ادامه خواهد داد. وی بر اجرایی شدن کامل توافق قطر تأکید کرد و افزود: «امیدواریم که طی دو یا سه سال اتفاق بیفتد که ما در مورد آینده و صلح خود صحبت کنیم و به سمت ثبات حرکت کنیم و به عنوان افغان دور هم جمع شویم.»