کد خبر: 1052216
تاریخ انتشار: ۲۶ خرداد ۱۴۰۰ - ۱۹:۳۰
۲ استان مهم ایران در دوره ناصری در آیینه اسناد
بازخوانی شرایط ایران در دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار از آن روی دارای اهمیت است که هنوز تاریخ‌نگاران معاصر نتوانسته‌اند تصوری واقعی در باب شرایط آن ارائه کنند، چه اینکه بسیاری از آثاری در این باب ارائه شده، نارسا و حتی غرض‌مندانه بوده است!
محمدرضا کائینی

بازخوانی شرایط ایران در دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار از آن روی دارای اهمیت است که هنوز تاریخ‌نگاران معاصر نتوانسته‌اند تصوری واقعی در باب شرایط آن ارائه کنند، چه اینکه بسیاری از آثاری در این باب ارائه شده، نارسا و حتی غرض‌مندانه بوده است! در واقع تاریخ‌نگاری پهلویستی، خود را موظف به تخریب دوران قاجار می‌دید و برخی آثار در این باره، از گزند این نگره و انگیزه در امان نمانده است. از سوی دیگر این برهه از تاریخ، خود بستر بسیاری از تحولات فرهنگی، اجتماعی و فرهنگی است که نهایتاً در دوران پس از ترور وی در ۵۰ سالگی سلطنت، به انقلاب مشروطیت منتهی گردید. علاوه بر این همه، آنچه تاکنون درباره این مقطع نشر یافته است، معطوف به تحولات کلان کشوری، وقایع تهران و دربار شاه است و کمتر، دیگر مناطق ایران موضوع بررسی و موشکافی تاریخی شده‌اند. در اثری که هم اینک به شما معرفی می‌شود، اسنادی در باب دو استان شاخص و دارای اهمیت ایران در دوران این شاه قاجار، به اهل پژوهش عرضه گشته است. «خوزستان و لرستان در عصر ناصری» مجموعه اسنادی است که این منطقه را در دوره ناصری روایت می‌کند و توسط منوچهر احتشامی تدوین شده است. مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران ناشر این کتاب در دیباچه این اثر و در باب محتوای آن چنین آورده است:
«سرچشمه قسمت عمده حوادث تاریخی ایران در دوره قاجاریه را باید در ولایتعهدی «عباس میرزا نائب‌السلطنه» جست‌وجو کرد. منشأ و مبدأ بسیاری از رویداد‌ها و دگرگونی‌های ایران در زمان قاجار، وقایعی است که در حکومت این شاهزاده روی داده است، زیرا در دوران حیات او به واسطه ظهور ناپلئون در فرانسه و الکساندر اول در روسیه و استعمار کامل هندوستان به دست انگلیس، ایران در گردونه سیاست سهمگین جهانی افتاد و بار اداره این سیاست خطرناک از طرف فتحعلی‌شاه، بر دوش این شاهزاده وطن‌خواه و شجاع گذاشته شد و دربار او در تبریز، مرکز حل و عقد امور کشوری-لشکری گردید، بنابراین آنچه در تهران و در دربار فتحعلی‌شاه می‌گذشت، تقریباً انجام یک سلسله تشریفات سیاسی بود. اثر پیش رو برای آشنایی با زندگانی احتشام‌الدوله خانلر میرزا (هفدهمین فرزند عباس‌میرزا) و حوادث بسیار مهم تاریخی این دوره -که ذکر آن در بالا رفت- به طور مشخص و کاملاً مستند به حکمرانی احتشام‌الدوله بر خوزستان، لرستان و حومه‌های این مناطق اشاره دارد. در واقع سراسر اثر حاضر به روایت (ارائه خام و دسته‌بندی شده) فرمان‌های ناصرالدین شاه، مکاتبات امیرکبیر، مکاتبات میرزاآقاخان نوری و مکاتبات جمعی دیگر از رجال عصر ناصری، با احتشام‌الدوله خانلر میرزا می‌پردازد و از دریچه این مستندات، مخاطب گرامی را با چرایی و چگونگی بخش مهمی از حوادث بنیادین عصرناصری، آشنا می‌سازد.»
مباحث زیر بخشی از اهم مطالب کتاب حاضر است: «وضعیت و مبنای انتخاب حکمران برای مناطق مختلف ایران توسط هیئت حاکمه / روابط حکومت با امپراطوری عثمانی /جنگ ایران و انگلیس/ خانلر میرزا و سرکوب یاغیان بختیاری / نقش بسزای عباس میرزا و فرزندان وی در برقراری امنیت در داخل و رویارویی با بیگانگان (انگلستان و عثمانی) / نقش مشاوره‌های امیرکبیر با خانلر میرزا و سایر شاهزاده‌ها و حکمرانان عصر ناصری / نحوه برخورد حکومت با مشکلات مردم عشایری، روستایی و شهری در دوره ناصرالدین‌شاه /مأموریت مشیرالدوله در کمیسیون سرحدی و....» بی‌تردید انتشار این اثر می‌تواند عموم تاریخ‌پژوهان معاصر به ویژه محققان دوره ناصری را مفید آید و مددرسان باشد.

نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار