یادداشتی از عبدالباری عطوان، تحلیلگر عرب، در کانال تلگرامی «خیابان انقلاب» به اشتراک گذاشته شده است. در این یادداشت آمده: اختلافات عربستان و امارات این روزها به صورت علنی خود را نشان داده و به سازمان اوپک و نشست اخیر آن در وین رسید، به این دلیل که روسیه و عربستان با افزایش تدریجی تولید ۴۰۰ هزار بشکه نفت در روز تا پایان سال برای کاهش قیمتها و حفظ ثبات اقتصادی جهانی که از بحران بزرگی به دلیل کرونا و عوامل دیگر رنج میبرد، به توافق رسیدند.
طی دو روز گذشته درگیری لفظی شدید و بیسابقهای در تلویزیون دو کشور بین عبدالعزیز بن سلمان، وزیر نفت عربستان و سهیل المزروعی، وزیر نفت امارات رخ داد. این درگیری را وزیر نفت عربستان با انتقاد از امارات به دلیل مخالفت یکجانبه با توافق مذکور شروع کرد. المزروعی نیز همتای سعودی خود را به تلاش برای تحمیل نظر خود و منافعش بر منافع دیگران متهم کرد و گفت که کشورش همواره مواضع عربستان را تأیید کرده و فداکاریهای بزرگی انجام داده است و اکنون میخواهد به سهمی عادلانه متناسب با فداکاریها و سرمایهگذاریهای عظیمش در صنعت نفت دست یابد. اختلافات میان دو کشور دستکم در طول سه سال گذشته وجود داشته، اما اختلاف نفتی اخیر به منزله کبریتی بود که آن را منفجر کرد. میتوان مهمترین اختلافات را در موارد زیر خلاصه کرد:
۱- رقابت اقتصادی میان دو کشور که در سیاستهای محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان و اصرار وی بر تحکیم اصول اقتصاد گردشگری رقابتی با امارات و در پیش گرفتن سیاست باز داخلی با عنوان رفاه و آزادی زنان و احداث شهر اقتصادی نیوم در دریای سرخ برای رقابت با دبی به اوج خود رسید. ۵۰ درصد توریستها در دبی عربستانی هستند و از اینجا میتوان ریشههای نگرانی امارات را درک کرد.
۲- آشتی عربستان با قطر که به منزله یک صاعقه برای امارات بود. توافق آشتی العلا یک توافقنامه صرف دوجانبه میان ریاض و دوحه بود و به دور از همپیمانان عربستان مثل بحرین و ابوظبی و چه بسا مصر انجام شد. طی شش ماه اخیر صحت نگرانیهای امارات درباره آشتی میان دو کشور آشکار شد.
۳- تصمیم غافلگیرانه عربستان درباره لزوم انتقال شرکتها از امارات به عربستان. عربستان اعلام کرد هر شرکتی که مخالفت کند تمام فعالیتهایش متوقف خواهد شد و این به معنای وارد کردن یک ضربه کشنده به اقتصاد امارات و دبی بود چراکه بیشتر این شرکتها در آنجا بودند.
۴- خشم عربستان از تصمیم امارات درباره عقبنشینی یکجانبه از جنگ مشترک در یمن در سال ۲۰۱۹ و بدون هماهنگی قبلی و دلیل آن افزایش تلفات انسانی در نیروهای اماراتی و در امان ماندن از حملات انصارالله به دبی و ابوظبی و متمرکز شدن ابوظبی بر سیطره بر جنوب یمن و ممانعت از بازگشت دولت مستعفی و تشکیل شورای انتقالی جنوب و ارتش آن بود.
۵- امارات عربستان را به عادیسازی روابط با اسرائیل و امضای توافقنامههای ابراهیم (آبراهام) در چارچوب توافق محرمانه الزامآور با محمد بنسلمان متهم کرد، اما بنسلمان توافق را نقض کرد و به خاطر ترس از واکنشهای داخلی عربستان و رفتن دونالد ترامپ، رئیسجمهوری سابق امریکا از کاخ سفید از آن عقبنشینی کرد. محمد بنسلمان با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر سابق رژیم صهیونیستی، مایک پمپئو، وزیر خارجه سابق امریکا در نیوم دیدار کرد تا در جریان کلیات توافق عادیسازی روابط قرار گیرد، اما از آن عقبنشینی و این دیدار را انکار کرد.
مسئله جالب توجه این است که امارات احتمالاً همان روش دشمنش قطر را در پیش بگیرد یعنی از اوپک کنارهگیری کند. دلیل این مسئله هم همان دلیل قطر یعنی سلطه عربستان بر این سازمان و تصمیمگیری برای کشورهای عربی عضو آن است. امارات طی دو روز گذشته به این مسئله تهدید کرده است. بعید نیست که این تصمیم طی روزهای آتی با توجه به شکست دیدار دوشنبه و پایبندی ابوظبی به موضع مخالف ریاض با توافق افزایش تولید گرفته شود.
توافق آشتی العلا ائتلاف چهارجانبهای را که ۲۰۱۷ برای محاصره قطر تأسیس شد از بین نبرد و قطر بزرگترین پیروز آن بود چراکه روابط خود را با عربستان و مصر از سر گرفت. امارات مهندس این توافق بازنده بزرگتر بود و این خشم مشروع امارات را روشن میکند که همپیمان عربستانیاش او را در میدان عادیسازی و جنگ یمن تنها رها کرد و هیچ کدام از بندها توافق تحریم چهارجانبه را اجرا نکرد. علاوه بر این شبکه العربیه عربستان که مقر آن دبی است تمام حریمها را زیر پا گذاشت و با خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس در خارج از مقرش در دوحه مصاحبه کرد. آیا امارات دفاتر شبکههای عربستان مثل العربیه و امبیسی را در یک گام انتقامجویانه تعطیل خواهد کرد؟ بعید نیست.