پیاده‌روی اربعین یکی از منحصربه‌فردترین پدیده‌های زمانه ما محسوب می‌شود که گرچه پیشینه‌ای طولانی دارد، اما از جهات متنوعی قابل تحلیل و بررسی است. درباره این پدیده که اولین بار و با ابتکار جابر بن عبدالله انصاری یکی از صحابی کبار رسول‌الله (ص) پایه‌ریزی شد تا به حال آثار زیادی تألیف شده‌اند که هر کدامشان در عین کثرت مختصات ویژه و خاصی دارند. در ادامه تعدادی از این آثار را که تا به حال در قالب داستان، رمان، سفرنامه و آداب پیاده‌روی اربعین به قلم نویسندگان مختلفی تألیف شده‌اند، مرور می‌کنیم.
عمود آخر
بهمن‌ماه سال۱۳۹۷ کتاب خاطرات شهدای مدافع حرم در راهپیمایی اربعین، تحت عنوان «عمود آخر» به قلم محدثه‌سادات نبی‌یان و نازنین قنبری توسط انتشارات «تقدیر» و در قالب سفرنامه به چاپ رسید. کتاب مذکور شامل ۴۰خاطره از ۴۰شهید مدافع حرم در مسیر پیاده‌روی اربعین است. خاطرات شهدای نام‌آشنایی همچون سردار شهید «حسین همدانی»، شهید «مجید قربانخانی»، شهید «حسین معزغلامی» و همچنین شهدای گمنامی، چون شهید «داوود نریمیسا»، شهید «رضا سنجرانی» و شهید «جابر حسین‌پور» در این کتاب به چاپ رسیده است.
اربعین طوبی
کتاب «اربعین طوبی» نوشته سیدمحسن امامیان است. این اثر بر اساس واقعیت نوشته شده در مورد پیاده‌روی اربعین است و از سوی انتشارات جمکران به چاپ رسیده است. رمان درباره پیرزنی ایرانی‌الاصل است که روزگار او را عروس شیعیان عراق می‌کند و حالا که گرد پیری روی صورتش نشسته، در مسیر پیاده‌روی اربعین داستان پرفراز و نشیب زندگی‌اش را برای نوه‌هایش بازگو می‌کند. داستان ۴۰ گام دارد و در هر گام حال طوبی و پیاده‌روی او به سمت کربلا با رجوع به گذشته، نوجوانی، جوانی و میانسالی او که دربردارنده حال و هوای بخش‌هایی از تاریخ معاصر دو سرزمین ایران و عراق است، روایت می‌شود.
ازدحام بوسه
کتاب «ازدحام بوسه» نوشته نرگس مقصودی نیز سفرنامه‌ای با موضع پیاده‌روی اربعین است که توسط انتشارات کتاب‌نیستان نشر یافته است. نویسنده این اثر را بر پایه نخستین تجربه خود از سفر پیاده‌روی اربعین حسینی منتشر کرده است. نگاه مقصودی در کتاب و برای شرح سفرش نگاهی داستانی است. گویی شرح روایی اتفاقاتی که بر او رفته، سعی کرده به آن نگاه داستانی بیندازد و برای مخاطب روایتی جذاب‌تر از یک گزارش صرف از آنچه دیده است بر جای بگذارد. مقصودی در کتاب تصویری جذاب از خود روایت کرده است؛ خودی که به فکر این سفر نبوده و برای آن نیت و طلبی در مشهد مقدس می‌کند و دعایش در نهایت مستجاب و او راهی سفر می‌شود.
#جوادی- کجایی؟
کتاب «#جوادی- کجایی؟» به قلم فاطمه تقی‌زاده سفرنامه‌ای با محتوایی طنازانه و در قالب سفرنامه توسط انتشارات شهید کاظمی منتشر شده است. در این کتاب با اتفاقات طنز و شیرینی همراه خواهیم بود که در مسیر پیاده‌روی نجف تا کربلا برای راوی اتفاق افتاده است. طراحی جدید و خلاقانه این کتاب از ویژگی‌های آن است. تمام روایت این کتاب در قالبی مشابه پست‌های اینستاگرام طراحی و چاپ شده است.
پیاده‌روی اربعین:
تأملات جامعه‌شناختی
کتاب «پیاده‌روی اربعین: تأملات جامعه‌شناختی» یکی از متفاوت‌ترین آثاری است که در مورد واقعه عظیم پیاده‌روی اربعین منتشر شده است. این اثر شامل مجموعه مقالاتی با موضوع پیاده‌روی اربعین است که در ذیل مجموعه «کتاب‌های سرو» به دبیری و همت محسن حسام‌مظاهری گردآوری و منتشر شده است. در این مجموعه، نویسندگان که همه به نسل جامعه‌شناسان جوان ایرانی تعلق داشته و بر مطالعات دین و تشیع تمرکز دارند، سعی کرده‌اند حتی‌الامکان بر علایق شخصی و مذهبی خود فائق آیند و از منظر جامعه‌شناختی و با رویکرد انتقادی، به تحلیل این پدیده بپردازند.
احضاریه
کتاب «احضاریه» به قلم علی مؤذنی در قالب اثری دینی در رفت و برگشت بین گذشته و حال، روایتی از زندگی یک روزنامه‌نگار به نام مسعود است که برای سفر به کربلا، نه دعوت که احضار می‌شود و با تردید راهی سفر اربعین می‌شود. مؤذنی در این اثر که توسط نشر اسم روانه بازار شده است از رخداد‌هایی مانند زیارت و آیین راهپیمایی عظیم اربعین برای نقل داستانی از حیات حضرت زینب (س) بهره برده و عمده تمرکز داستان روی زندگی حضرت زینب (س) است.
خس بی‌سر و پا
کتاب «خس بی‌سروپا» از کتاب‌های معروف و زیبا با موضوع اربعین و به قلم حمید حسام است که توسط انتشارات سوره مهر روانه بازار نشر شده است. کتاب «خس بی‌سر و پا» شامل سفرنامه این هنرمند در سال ۹۳ به کربلاست که به بیان شور و حال مردم برای شرکت در اربعین حسینی پرداخته است. نویسنده در این کتاب از احادیث قدسی تا آیات قرآن کریم را آورده و بیان کرده که کمال هر چیز در عدد۴۰ است و اربعین کمال عاشوراست. این سفرنامه حاصل مشاهدات نویسنده کتاب در راهپیمایی ۹۰کیلومتری نجف تا کربلاست. در این کتاب، سفر به کربلا در پیاده‌روی اربعین به صورت لحظه به لحظه و ساعت به ساعت گزارش شده است و برای اینکه خواننده آگاه باشد و بیشتر بداند که آیین اربعین در قاموس اعتقادی ما چه جایگاهی دارد، به صورت گذرا در خصوص مباحث اعتقادی اربعین در قالب بیان مباحث روایی و حدیثی به زمینه‌های اعتقادی این موضوع پرداخته شده است.
گلوله‌های داغ
کتاب «گلوله‌های داغ» که به قلم رضا کشمیری تألیف شده شامل خرده‌روایت‌های طلبه‌ای است که با خواهرزاده ناتوان ذهنی‌اش همسفر راه کربلا می‌شود و این همسفر عجیب شخصیت منحصر به فردی است که در طول سفر ماجرا‌های طنزآمیزی را خلق می‌کند. نویسنده در این اثر که توسط انتشارات کاظمی منتشر شده در کنار روایت شیرینش از پیاده‌روی اربعین به روایت دلدادگی‌ها و عاشقانه‌های زائران و خادمان حضرت سیدالشهدا (ع) پرداخته است.
موکب آمستردام
«موکب آمستردام» خرده‌روایت‌هایی است از زائران دوردست سیدالشهدا (ع)؛ زائرانی که از اروپا به مقصد زیارت پیاده امام حسین (ع) رهسپار شده‌اند؛ زائرانی که امام حسین (ع) را نه در کربلا، نجف، قم و مشهد بلکه در قلب اروپا یافته و دریافته‌اند که عشق حسین (ع) زمین و زمان و مکان نمی‌شناسد و چه بخواهی و چه نخواهی، عالم‌گیر خواهد شد. فقط باید خود را به این دریای عظیم سپرد تا به ساحل آرامش رسید. موکب آمستردام، دومین گام و تلاش پس از کتاب موفق پادشاهان پیاده است که در کمتر از یک سال به چاپ پنجم رسید. بهزاد دانشگر در این کتاب در تلاش است با به تصویر کشیدن عشق زائران امام حسین (ع)، روایتی از تلاش آنان برای فدا شدن در مسیر سیدالشهدا (ع) را برای مخاطبان تصویر کند.
به یادت چله نشینم
کتاب «به یادت چله نشینم» نوشته مهدی مطهری خاطرات خواندنی یک نوجوان از پیادروی اربعین در کنار خانواده است. این کتاب اولین کتابی است که در گروه سنی نوجوان با موضوع پیاده‌روی اربعین به چاپ رسیده است و خاطراتی شیرین، طنزآمیز، تکان‌دهنده و عبرت‌آموز، آمیخته با سختی‌ها و لذت‌ها از زبان یک نوجوان حاضر در مراسم پیاده‌روی اربعین حسینی در کنار خانواده‌اش است.
