پویش «هر هیئت، آزادی یک زندانی» برای دومین سال متوالی برگزار و نزدیک به ۱۵۰۰ زندانی از این طریق در استان‌های مختلف آزاد شدند. این پویش سال گذشته با خلاقیت ستاد دیه و شورای هیئت‌های مذهبی استان یزد کلید خورد و فقط در سه استان اجرا شد، اما امسال به ۱۰ استان گسترش یافت. سال گذشته به دلیل شیوع کرونا و به دنبال آن اعمال محدودیت‌های گسترده بهداشتی امکان برگزاری آیین‌های گلریزان برای زندانیان میسر نبود. خوشبختانه کرونا چراغ حمایت از بدهکاران غیربزهکار را هم نتوانست خاموش کند و به همت عزاداران خیّر در روز‌های سوگواری حضرت اباعبدالله (ع) هم کمک به زندانیان ادامه یافت.
همکاری هیئت و ستاد دیه
مشارکت برخی تکایا از جمله هیئت «جان نثاران اسلامیه» و خیمه «انصارالولایت» در شهر یزد موجب شد که پویش هر هیئت، آزادی یک زندانی در سال قبل راه بیفتد و امسال در استان‌های بیشتری گسترش یابد. بسیاری از استان‌های کشور از ظرفیت خوبی در خصوص حضور هیئت‌های عزاداری برخوردار هستند و می‌توان از این ظرفیت برای کمک به آزادی زندانیان جرایم غیرعمد استفاده کرد.
به دلیل محدودیت‌های ناشی از موج‌های مختلف کرونا، مدتی است جشن‌های گلریزان همانند گذشته برای زندانیان جرایم غیرعمد برگزار نمی‌شود. ستاد دیه هم با توجه به ساختار مردمی بودن این ستاد و لزوم تأمین منابع مالی برای فراهم کردن موجبات آزادی زندانیان جرائم غیرعمد، تلاش کرده با استفاده از تمام ظرفیت‌های موجود، از جمعیت کیفری زندان‌ها کاسته شود.
یزدی‌ها پیشتاز آزادکردن زندانیان
ستاد دیه با راه‌اندازی پویش سراسری هر هیئت، آزادی یک زندانی، از متولیان برگزاری هیئت‌های عزاداری و مراسمات مذهبی درخواست کرده تا با تلاش‌های خود به آزادی زندانیان نیازمند کمک کنند. ماه محرم هم فرصت ایده‌آلی است که با استفاده از این فضای معنوی بتوان کمک شایانی در راستای جذب مشارکت‌های مردمی برای آزادی زندانیان جرائم غیرعمد انجام داد.
کمک برای آزادی زندانیان علاوه بر آزادی یک فرد، می‌تواند به کاهش آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی فرد زندانی منجر شود و به تحکیم بنیان خانواده وی کمک کند.
سال گذشته با مشارکت تکایایی، چون هیئت «جان‌نثاران اسلامیه» و خیمه «انصارالولایت» در شهر یزد، هیئت «انصار الحسین» در تهران و موکب «ولی‌الله» شهر تبریز موضوع طرح «هر هیئت آزادی یک زندانی» تا زمینه آزادی بیش از هزار محکوم مالی (غیرکلاهبرداری) را فراهم کرد.
امسال هم با توسعه پویش هر هیئت، آزادی یک زندانی، با همت عزاداران حسینی بیش از ۱۵۰۰ زندانی در سراسر ایران طعم آزادی را چشیدند. بیش از یک‌سوم این آزادی‌ها هم متعلق به عزاداران یزدی بود.
جالب اینکه طبق آمار‌های ستاد دیه بیشترین کمک خیرین برای آزادی زندانیان جرایم غیرعمد متعلق به استان یزد است و با برگزاری طرح‌هایی، چون هر هیئت آزادی یک زندانی، طرح رضوان ویژه تخصیص هزینه ختم و عروسی به آزادی زندانیان، طرح یلدای ر‌هایی و طرح بهاریه، خیرین یزدی در آزادی زندانیان نسبت به دیگر استان‌ها بیشترین نقش را داشته‌اند.
ستاد دیه استان یزد تاکنون موفق شده نقش چشمگیری در آزادی زندانیان جرایم غیرعمد داشته باشد و تا به امروز پرچم پیشتازی در حوزه آزادی زندانیان را به دست گرفته است.
ستاد دیه استان یزد در طول یک دهه اخیر توانسته بیش از ۲ هزار زندانی جرائم غیرعمد را با پرداخت ۴۳۰ میلیارد تومان از بند زندان آزاد کند و این قطار بدون توقف همچنان به مسیر خودش ادامه می‌دهد.
مهم‌ترین پویش متولد شده در یزد
یزدی‌ها هر ساله با برپایی پویش‌های مختلف در مناسبت‌های مذهبی زمینه را برای به میدان آمدن سایر خیرین نیکوکار و آزادی زندانیان مهیا می‌کنند. طرح‌های هر هیئت آزادی یک زندانی در ماه محرم و سهم من از آسمان در ماه مبارک رمضان از مهم‌ترین پویش‌های متولد شده در یزد است.
در همین راستا مدیرکل ستاد دیه استان یزد در نشست اعضای هیئت امنای نمایندگی ستاد دیه استان یزد که در نخستین روز ماه محرم برگزار شد، گفت: سال پیش با توجه به شیوع کرونا و محدودیت‌هایی که در برگزاری مراسم و آیین‌های عزاداری ماه محرم داشتیم طرح بزرگی تحت عنوان «هر هیئت آزادی یک زندانی» از سوی ستاد دیه استان برگزار شد که با استقبال خوب هیئت‌های عزاداری همراه بود.
سیدمسعود عظیمی با بیان اینکه امیدواریم هیئت‌ها امسال نیز با استقبال بسیار خوبی از این طرح بتوانند مشارکت کرده و زمینه آزادی زندانیان جرائم غیرعمد را فراهم کنند افزود: خوشبختانه استان یزد از ظرفیت خوبی در خصوص حضور هیئت‌های عزاداری برخوردار است و می‌توان از این ظرفیت برای کمک به آزادی زندانیان جرایم غیرعمد استفاده برد. مدیرکل ستاد دیه استان یزد ادامه داد: سال گذشته مردمان دیار کویر در ماه پیروزی خون بر شمشیر، به‌خوبی این معنای زیبا را تفسیر کردند تا با آزادی ۳۳۰ محکوم مالی جرائم غیرعمد در اجرای طرح «هر هیئت، آزادی یک زندانی» به عنوان یکی از نماد‌های وفاداری و همدلی عزاداران و پیروان واقعی سالار شهیدان در یزد معرفی شود.
عظیمی با اشاره به ویژگی‌های مردم یزد در نوع دوستی و دستگیری از نیازمندان اظهار کرد: توصیه دارم همشهریان عزیز در کنار عزاداری پرشور و فعالیت‌های خیرخواهانه، بخشی از نذورات خود را به آزادی‌سازی زندانیان جرائم غیرعمد اختصاص دهند که رهاسازی هر سرپرست خانواده می‌تواند یک عمر آسایش، آرامش و معیشت خانواده خود را فراهم کند.
هزینه قند و چای هم نذر زندانیان شد
گفتنی است در اجرای این طرح در سال گذشته هیئت‌هایی از جمله هیئت باغ گندم، مسجد جامع کبیر، خویدک، چهارده معصوم بنستان، جنت‌آباد، جوادالائمه، پیرو برج، کوشک‌نو، سیدفتح‌الدین رضا، جان‌نثاران اسلامیه و انصار الولایت و نینوا صفائیه، عاشقان نینوا کوی باهنر، کوی علیا، گازرگاه، خیرآباد و آل‌یاسین در مجموع مبلغ بیش از یک میلیارد تومان به حساب ستاد دیه استان یزد واریز کردند.
همچنین مبلغ ۴۴۰ میلیون تومان از محل هزینه‌هایی از جمله طبخ غذا، نذورات، برپایی موکب‌ها، چای و قند و پذیرایی به آزادی زندانیان جرایم غیرعمد اهدا شد.
مدیر روابط عمومی ستاد دیه استان یزد هم در خصوص آخرین وضعیت محکومین جرایم غیرعمد استان یزد به خبرگزاری یزد رسا گفت: هم‌اکنون تعداد ۱۶۷ مددجو محکوم مالی جرائم غیرعمد در زندان‌های استان به سر می‌برند که برای آزادی آن‌ها مبلغی بالغ بر ۱۰۰ میلیارد تومان نیاز است.
محمدحسین افروز با بیان اینکه سال گذشته ۲۱ زندانی با همدلی مردم و خیرین در پویش ماه مبارک رمضان آزاد شدند افزود: سال گذشته با آزادی ۳۳۵ زندانی جرایم غیرعمد و رشد ۵۳ درصدی آزادی خوشبختانه اتفاقات خوبی در استان رقم خورد و امسال هم امیدواریم با همراهی مردم مؤمن و خیّر استان یزد بتوانیم گام مؤثری در راستای آزادی جرایم غیرعمد برداریم.
افروز تصریح کرد: ستاد دیه استان یزد با شیوع کرونا برنامه گلریزان را تعطیل نکرد و برای اولین بار در کشور گلریزان مجازی برگزار شد و اوایل امسال هم با همکاری صدا و سیما و داشتن ۹۰ دقیقه برنامه زنده در شبکه استانی و برپایی پویش «سهم من از آسمان» سعی کردیم در زمینه آزادی زندانیان روند رو به رشدی داشته باشد.
نذورات محرم در قم و کرمان
امسال پویش آزادسازی زندانیان از سوی هیئت‌های عزاداری در بیش از ۱۰ استان کشور برگزار شد. در حالی که سال قبل فقط در استان‌های یزد، تهران و آذربایجان‌شرقی عزاداران خیّر به کمک زندانیان جرایم غیرعمد رفته بودند.
به طور نمونه مدیرکل زندان‌های استان قم در این خصوص اظهار کرد: بر اساس بخشنامه ستاد دیه کشور مبنی بر طرح «هر هیئت، آزادی یک زندانی» با اطلاع‌رسانی‌های انجام شده، از ابتدای ماه محرم هیئات مذهبی و عزاداران حسینی بیش از ۴ میلیارد ریال برای این طرح اختصاص دادند.
مدیر نمایندگی ستاد دیه استان کرمان هم گفت: امسال با همکاری هیئت‌های مذهبی طرح «هر هیئت، یک آزادی» در استان دنبال می‌شود و هدف اصلی این طرح آزادی زندانیان جرائم غیرعمد است.
سیدحجت‌الله موسوی‌قوام در نشست هیئت امنای ستاد دیه استان کرمان با اشاره به اینکه در حال حاضر ۱۶۸ مددجوی جرایم غیرعمد در زندان‌های استان حضور دارند، گفت: در حال حاضر زندانی بدهکار دیه در زندان‌های استان کرمان وجود ندارد. در سال گذشته به دلیل محدودیت‌های ناشی از شیوع بیماری کرونا و کاهش پخت و توزیع نذورات در ماه محرم، خیران بخشی از نذورات خود را به آزادی زندانیان جرایم غیرعمد اختصاص دادند که در این رابطه ۳۰۰ میلیون تومان به ستاد دیه اختصاص یافت.
جلب رضایت شاکیان در مرکز و شرق کشور
مدیرکل ستاد دیه چهارمحال و بختیاری هم گفت: این طرح با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی، ستاد دیه و هیئت‌های مذهبی فعال در استان آغاز شده است تا بتوان در ماه محرم با جمع‌آوری کمک‌های مردمی و هیئت‌های عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین (ع) زمینه آزادی زندانیان جرایم غیرعمد را فراهم کرد.
مجید صیادی اظهار داشت: در طرح هر هیئت، یک آزادی علاوه بر جمع‌آوری کمک مالی برای آزادی زندانیان جرایم غیرعمد، جلب رضایت شاکیان نیز در دستور کار قرار دارد که زندانیان جرائم غیرعمد، بدون پرداخت مالی و با جلب رضایت شاکی آزاد شوند.
مدیر ستاد دیه آذربایجان‌شرقی از اجرای طرح «هر هیئت، آزادی یک زندانی» توسط هیئت‌های عزاداری حسینی در استان خبر داد و گفت: این طرح برای اولین بار و با پیشنهاد ستاد دیه برای آزادی زندانیان جرائم غیرعمد در استان اجرا می‌شود.
رسول تقی‌پور با بیان اینکه تاکنون هیئت‌های حسینی زیادی اعلام آمادگی کرده‌اند تا بخشی از هزینه‌های احسان هیئت‌ها و مردم را در راستای آزادی زندانیان جرائم غیرعمد اختصاص دهند، گفت: هر هیئت در ایام ماه محرم، آزادی یک زندانی را تقبل می‌کند، در این راستا هیئت موکب، ولی الله تبریز به عنوان اعلام آمادگی کرد و بدهی پنج نفر از زندانیان جرائم غیرعمد را پرداخت کرد.
حرکت هوشمندانه ستاد دیه
مدت‌ها بود طرح‌ها و پویش‌های ستاد دیه در خصوص آزادی زندانیان نیاز به یک بازنگری جدی داشت که از ماه محرم سال قبل این اتفاق رخ داد. تاکنون به مناسبت‌های مختلف طرح‌ها و پویش‌های متعددی برای آزادی زندانیان جرایم غیرعمد اجرا شده که این بار هم در ماه محرم مانند سال گذشته پویش هر هیئت، آزادی یک زندانی در حال اجرا است.
ستاد دیه در سال‌های اخیر نشان داده که هوشمندانه فعالیت می‌کند. این نهاد با شناخت دقیق از مددجویان جرایم غیرعمد و وضعیت و سابقه آن‌ها نسبت به ارائه کمک‌های ستاد دیه به این قشر اقدام می‌کند.
ستاد دیه با تشریح وضعیت و مشکلات زندانیان جرائم غیرعمد می‌تواند در زمینه جلب کمک‌های مردمی برای آزادی این قشر نیازمند، اقدامات اثرگذارتری انجام دهد. در حال حاضر کلی‌گویی درباره مشکلات مددجویان نیازمند با اقبال چندانی روبه‌رو نمی‌شود و با انتخاب سوژه‌های مناسب، می‌توان جریان‌سازی کرد.
بسیاری از استان‌ها با دارا بودن مردمی خیرخواه، ظرفیت بسیار خوبی برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای آزادی زندانیان نیازمند دارند و نمونه آن را می‌توان در همکاری مردم برای آزادی زندانیان مالی و غیرعمد در مکتب حاج‌قاسم مشاهده کرد که زمینه آزادی صد‌ها مددجوی زندان‌ها در سال قبل را فراهم کرد.
حل مشکلات زندانیان مالی و غیرعمد نیازمند حرکتی نو و متناسب با نیاز‌های جامعه و طراحی و برنامه‌ریزی آبرومندانه است. به طور نمونه با ارتباط دادن وضعیت زندگی دشوار خانواده زندانیان غیرعمد که واقعاً نیازمند کمک هستند، می‌توان ارتباط لازم بین خیران و نهاد‌های مربوطه برای آزادی زندانیان را فراهم کرد.
از همکاری سازمان اوقاف و امور خیریه هم نباید در این زمینه غافل شد. سازمان اوقاف پتانسیل بسیار خوبی برای کمک به زندانیان نیازمند دارد، ولی تاکنون از آن استفاده نکرده و سازمان زندان‌ها باید زمینه مشارکت با اوقاف را فراهم کند. بر همین اساس زمینه‌ای فراهم خواهد شد که از محل نیت موقوفات و نذورات تعدادی از مددجویان زندان‌ها آزاد شده و به آغوش خانواده بازگردند.
آمار‌های ستاد دیه نشان می‌دهد که بیشترین طیف زندانیان نیازمند و تحت پوشش ستاد دیه به ترتیب شامل بدهکاران اوراق تجاری چک و سفته و در رتبه‌های بعدی بدهکاران مهریه و نفقه و در رتبه بعدی هم مددجویان محکوم به پرداخت دیه ناشی از تصادفات رانندگی، حادثه کار و دیه شبه‌عمد قرار دارند.
دکتر آرش طهرانی- حقوقدان
