با این حساب از همان روزی که فوتبال شکل گرفت و رشد کرد تا به امروز اشتباهات داوری را هم جزئی از فوتبال نامیدند. یک تکه از پازل پرحاشیهترین ورزش جهان که اتفاقاً به حواشی آن میافزاید. میگویند اشتباهات داوری جزئی از فوتبال است، اشتباهاتی که طبیعتاً یک طرف بازی را خوشحال میکند و طرف دیگر را مغموم و عصبانی، اما با همین قانون نانوشته سالهاست که فوتبال برگزار میشود و داوران هم تا دلتان بخواهد اشتباهات تأثیرگذار دارند، چه در ردههای باشگاهی و چه در مسابقات ملی از جامهای قارهای گرفته تا جامهای جهانی.
فوتبال طی تمام سالهایی که از عمرش میگذرد پیشرفت کرده است. پیشرفتهای محسوس بهگونهای که فوتبال امروز با فوتبال ۱۰۰ سال پیش تفاوتهای آشکاری دارد، اما ظاهراً قرار نیست داوری فوتبال همگام و همراه با آن پیشرفت کند. نمونههای اشتباهات تأثیرگذار در تاریخ فوتبال بسیار زیاد است. لازم هم نیست خیلی به عقب برگردید، حتی با وجود کمکداور ویدئویی که خودش معضلی شده بر معضلات قبلی، میگویند اشتباهات داوری جزئی از فوتبال است. قبول، اما سؤال اینجاست که چند سال دیگر باید سپری شود تا فوتبال به مرحلهای برسد که دیگر این اشتباهات وحشتناک (که ما فعلاً اصلاً نمیخواهیم باور کنیم بخش زیادی از آنها تعمدی است) در آن دیده نشود.
وقتی اشتباهات هر هفته تکرار میشود، وقتی از یک بازی به چند بازی کشیده میشود و وقتی تبدیل به عادت میشود دیگر نمیتوان آن را اشتباه نامید. در چنین شرایطی برخورد لازم است، برخوردی جدی. فوتبال امروز با فوتبال ۱۰۰ سال پیش تفاوت دارد. بنابراین دیگر نباید این تصور را داشت که اشتباهات داوری جزئی از فوتبال است، آن هم در شرایطی که از «اشتباه» به «تصمیم» رسیدهایم و مشخص است که دیگر پای چیزهای دیگری هم در میان است!
فوتبال پرتلاطم جهان و فوتبال حرفهای در این سالها هر طور که شده به نوعی این معضل و حاشیه جدی را جمع و جور کرده، هرچند هنوز هم اثرات اشتباهات تأثیرگذار داوری در فوتبال به وضوح دیده میشود، اما وقتی پای فوتبال ایران به میان میآید داستان کاملاً فرق میکند. حرفهایی که در برنامه دوشنبه شب فوتبال برتر از زبان کارشناس داوری برنامه مطرح شد واقعیتهای تلخ داوری فوتبال ایران بود. واقعیتهایی که سالهاست از زبان تیمهای باشگاهی فریاد زده میشود، اما هر بار با محرومیت و توبیخ پاسخ آن را میدهند.
تصمیمات (نه اشتباهات) داوری جزئی از فوتبال ایران شده و این ایراد بزرگ به خصوص در مسابقاتی که جلوی چشم نیست (مثلاً مسابقات لیگ یک یا دستههای پایینتر) پررنگتر از بقیه جاها دیده میشود، به گونهای که امروز شما نمیتوانید مسابقهای را پیدا کنید که طرفین بازی بعد از مسابقه از داوری بازی نالان نباشند. دیگر بحث، بحث اشتباه نیست، عملاً اتفاقاتی رخ میدهد که مشخص است برنامهریزی شده و با هدف انجام میشود و شاید پر بیراه نباشد اگر عنوان کنیم ردپای بنگاههای شرطبندی هم در این میان دیده میشود، به هر حال چه بخواهیم و چه نخواهیم داوران هم یکی از جامعههای هدف این بنگاهها هستند.
طبیعی است که ایراد اول را باید به کمیته داوران فدراسیون فوتبال گرفت، جایی که چیدمان و انتخاب داوران برعهده آنهاست. همین فصل قبل شاهد بودیم که با توجه به نزدیک شدن به ایام انتخابات رئیس فدراسیون فوتبال، رؤسای قبل چگونه برای اخذ رأی استانها در چینش داوری دست بردند تا شاهد حضور داورانی با عناوین مختلف (کمکداور، ناظر و داور چهارم) در لیگ برتر باشیم که حتی از عهده مسابقات دستههای پایینتر هم برنمیآمدند؛ بنابراین چطور میتوان توقع داشت که مشکلی ایجاد نشود و همه چیز طبق روال پیش برود و چند اشتباه داوری هم دیده شود.
بدون هیچ تردیدی قاطبه جامعه داوری ایران را داوران شریف و بزرگ تشکیل میدهند، اما نمیتوان منکر این واقعیت هم شد که افرادی هستند که برای رسیدن به مطامع خود حتی از ضربه زدن به این جامعه پاک هم ابایی ندارند. امروز بیشتر از هر زمان دیگر جای خالی رسیدگیها و توبیخها احساس میشود. لیگهای باشگاهی در ابتدای راه هستند و حتی در همین آغاز هم با معضل تصمیمها و اشتباهات تأثیرگذار دست به گریبانند، پس باید تدبیری اندیشیده شود.
کمیته داوران فدراسیون فوتبال خوب میداند که کار دیگر از اشتباه گذشته و دیگر نمیتوان برخی از سوتها را جزئی از بازی قلمداد کرد. سوتهایی که با اعصاب و روان هوادار، بازیکن و مربی بازی میکند؛ بنابراین باید برخورد شود، برخوردی درست تا همه در مسیر درست قرار گیرند. کمیته داوران فدراسیون فوتبال از همین ابتدا نباید چشم بر اشتباهات ببندد و بیتوجه باشد که اگر چنین اتفاقی رخ داد آن وقت این کمیته زیر سؤال میرود.
فوتبال ایران پیشرفت کرده و داوری آن نیز مجبور به پیشرفت همگام با فوتبال است. این پیشرفت باعث میشود میزان اشتباهات کاهش پیدا کند و به تبع آن تصمیمهای اشتباه مغرضان و حاشیهسازان هم به حداقل برسد و در نهایت از بین برود. فراموش نکنیم که جمله «اشتباه داوری جزئی از فوتبال است»، سالهاست که منسوخ شده و امروز بیشتر راه فراری است برای آنها که نمیخواهند بپذیرند داوری فوتبال مشکل دارد