بحران اوکراین بین روسیه و غرب فروکش نکرده، یک چالش دیگر در قزاقستان سر باز کرد. هزاران نفر در اعتراض به گرانی سوخت از یک شنبه قبل در آلماتی پایتخت قزاقستان به خیابان‌ها آمدند که این اعتراض‌ها روز چهار شنبه و پنج‌شنبه به اوج خود رسید. امریکا و دولت‌های اروپایی از معترضان حمایت کرده‌اند، ولی دولت قزاقستان، روسیه و چین حوادث آلماتی را سازماندهی شده می‌دانند و با اعزام نیرو در چارچوب پیمان امنیت دسته‌جمعی (CSTO)، رودرروی آن‌ها صف‌آرایی کرده‌اند. رسانه‌های روس و اوکراینی از شخصی به نام مختار آبلیازوف نام برده‌اند که ظاهراً اعتراضات را هدایت می‌کند.
اعتراض به افزایش بهای سوخت که یک شنبه قبل در دومین روز سال جدید میلادی در شهر‌های «ژانا‌اوزن» و «آق‌تاو» در منطقه نفت‌خیز «مانگیستاو» در غرب قزاقستان شروع شده بود، طی کمتر از سه روز به یک غائله بزرگ در شهر‌های مختلف از جمله آلماتی پایتخت قزاقستان تبدیل شد. چهار شنبه شب معترضان به برخی ساختمان‌های دولتی از جمله اقامتگاه قاسم جومارت توکایف، رئیس‌جمهور و ساختمان تلویزیون دولتی حمله کردند و آن را به آتش کشیدند. روز پنج شنبه نیز فرودگاه شهر آلماتی مورد حمله قرار گرفت که کارکنان فرودگاه مجبور به فرار شدند و پرواز‌های ورودی و خروجی متوقف شد. معترضان همچنین تلاش کردند مجسمه نظربایف را در آلماتی پایین بکشند و بنای بزرگداشت او را از بین ببرند. با افزایش اعتراضات، توکایف دولت قزاقستان را برکنار، ولی اعلام کرد هدایت‌کنندگان این ناآرامی‌ها باند‌های تروریستی هستند که در خارج آموزش دیده‌اند.
توکایف در اظهاراتی که از شبکه خبری رسمی دولت قزاقستان پخش شد، از اعضای پیمان امنیت دسته‌جمعی که بعد از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۲ تشکیل شده، درخواست کمک کرد. او روز پنج شنبه گفت: «از سران کشور‌های عضو پیمان امنیت جمعی درخواست کردم که برای غلبه بر این تهدید تروریستی، به قزاقستان کمک کنند. در واقع این دیگر یک تهدید نیست، بلکه تضعیف یکپارچگی دولت و از همه مهم‌تر، حمله به شهروندان ماست؛ شهروندانی که از من به عنوان رئیس دولت می‌خواهند که فوراً به آن‌ها کمک کنم.»به گفته توکایف، «باند‌های تروریستی که آن‌ها به راه انداخته‌اند، در خارج از کشور آموزش‌های جدی دیده‌اند. حمله آن‌ها به قزاقستان را می‌توان و باید یک اقدام تجاوزکارانه قلمداد کرد.» دولت قزاقستان گفته که معترضان مسلح هستند. به گفته توکایف، «۲۰ هزار راهزن» به شهر آلماتی، بزرگ‌ترین شهر قزاقستان حمله کردند. رئیس‌جمهور قزاقستان روز جمعه از بازگشت نظم به قزاقستان خبر داد وگفت: «فرایندی برای مبارزه با ترویسم آغاز شده است. نیرو‌های امنیتی در حال کار فشرده هستند. نظم قانون اساسی به همه مناطق کشور بازگردانده شده و سازمان‌های محلی بر اوضاع کنترل دارند.» تلویزیون دولتی قزاقستان گزارش کرده که ۱۳نیروی امنیتی در این غائله کشته شده‌اند و سر دو نفر از آن‌ها از تن جدا شده است. همچنین به گفته وزارت کشور قزاقستان، در جریان درگیری‌ها ۲۶ معترض جان خود را از دست دادند و ۱۸ نفر دیگر نیز زخمی شده‌اند. وزارت خارجه قزاقستان نیز در بیانیه‌ای جداگانه که روز پنج شنبه صادر شد از وجود گروه‌های مسلح غیرقانونی در قزاقستان که صاحب اسلحه و مهمات جنگی شده‌اند، ابراز نگرانی کرده است. مقام‌های دولتی قزاقستان می‌گویند که تاکنون بیش از ۳ هزار تن دستگیر شده‌اند. طبق اطلاعات اداره پلیس آلماتی، در جریان ناآرامی‌ها و حملات افراد مسلح به ساختمان‌های دولتی حدود ۵۰۰ نفر از شهروندان، از جمله زنان و افراد سالخورده آسیب دیدند. بیش از ۱۲۰ دستگاه خودور، از جمله خودرو‌های نیرو‌های امداد، آمبولانس و آتش‌نشانی به آتش کشیده شدند.
اعزام نیرو‌های CSTO
در پی درخواست رئیس‌جمهور قزاقستان، «استانیسلاو زاس»، دبیرکل سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) از اعزام حدود ۲ هزار و ۵۰۰ نیروی نظامی حافظ صلح به قزاقستان خبر داد که تعداد آن‌ها در صورت لزوم افزایش خواهد یافت. نیکول پاشینیان، رئیس‌جمهور ارمنستان در بیانیه‌ای اعلام کرد که دولت این کشور تصمیم گرفت نیرو‌های حافظ صلح جمعی به جمهوری قزاقستان اعزام کند. مجلس عالی تاجیکستان نیز طرح اعزام ۲۰۰ نظامی را به قزاقستان در قالب نیرو‌های صلحبان سازمان پیمان امنیت جمعی بررسی و تصویب کرد. گفته شده که دولت روسیه نیز چتربازان خود را برای کمک به دولت قزاقستان اعزام کرده است. همچنین مجلس قرقیزستان در جلسه فوق العاده روز جمعه که به درخواست رئیس‌جمهور این کشور برگزار شد، اعلام کرد بیشکک ۱۵۰ سرباز به قزاقستان اعزام می‌کند. روس‌ها که همزمان با اعتراضات قزاقستان در جبهه اوکراین نیز با امریکا و اروپا درگیرند، اعتراضات در این کشور را سازماندهی شده خوانده‌اند. وزارت خارجه روسیه گفته که اعتراضات قزاقستان ناشی از نقش عناصر خارجی به خصوص امریکا است و تأکید کرده است: «اتفاقات قزاقستان، اقدام فریبکارانه امریکاست.» شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین در پیامی خطاب به «قاسم جومرت توکایف» همتای قزاقستانی خود گفته که چین قاطعانه با نیرو‌های بیگانه‌ای که عامدانه به دنبال ایجاد ناآرامی و شعله‌ور کردن انقلاب‌های رنگی هستند، مخالف است. جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید ضمن رد ادعای دخالت در رویداد‌های قزاقستان، آن را ادعا‌های روسیه خوانده است. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا با همتای قزاقستانی خود تلفنی گفتگو کرد و جن ساکی، سخنگوی وزارت خارجه امریکا نیز گفت که واشنگتن اوضاع را از نزدیک زیر نظر دارد.
فراتر از یک اعتراض داخلی است
قزاقستان مدت زیادی است به دلیل اوضاع اقتصادی نامطلوب صحنه اعتراضات ضد دولتی است. برخی ناظران می‌گویند که طی دو سال گذشته، دست‌کم سه مرتبه این کشور صحنه اعتراضات بوده است. اعتراضات اخیر در واکنش به افزایش قیمت سوخت کلید خورده است. دولت قزاقستان ابتدا قیمت گاز مایع طبیعی را از ۶۰ تنگه (واحد پول قزاقستان) به ۸۰ تنگه و از اول ژانویه به ۱۲۰ تنگه رساند. ناظران بر وضعیت نابسامان اقتصادی در این کشور صحه می‌گذارند، ولی سطح و گستردگی اعتراضات که رئیس‌جمهور قزاقستان هم به آن اشاره کرده، نشان‌دهنده سازمان یافته بودن آن است. مؤسسه مطالعات ایران و اوراسیا نوشته که رسانه‌های روسی و اوکراینی از پنج شنبه از شخصی به نام مختار آبلیازوف نام می‌برند که ظاهراً در حال مدیریت اعتراضات در قزاقستان است. آبلیازوف را نورسلطان نظربایف از ساختار قدرت در این کشور کنار گذاشته و حالا با حضور در کانال تلویزیونی «اوکراین ۲۴» متعلق به رینات آخمتوف، میلیاردر اوکراینی می‌گوید که اعتراضات تا سرنگونی کامل ساختار حاکمیتی و محاکمه خانواده نظربایف ادامه خواهد یافت. او که یک پناهنده سیاسی به فرانسه به شمار می‌آید گفته که یک «انقلاب واقعی» در کشورش در جریان است و روز جمعه در مصاحبه با رویترز گفت که خود را رهبر اعتراضات در قزاقستان می‌داند. این بانکدار و وزیر سابق ۵۸ ساله می‌گوید: «تغییر رژیم هنوز اتفاق نیفتاده، اما انقلاب در اذهان مردم روی داده است». دکتر سید رضا میرطاهر، کارشناس امور استراتژیک می‌گوید: «نارضایتی در قزاقستان وجود دارد، ولی بروز یکباره این سطح از اعتراض نشان می‌دهد که تحولات سازمان یافته است.» او رویداد‌های روز‌های اخیر قزاقستان را ترکیبی از دو عامل می‌داند؛ اول اوضاع نابسامان اقتصادی از جمله ناکارآمدی و فساد که به اعتراضات منجر شده و دوم «موج‌سواری» مخالفان حکومت قزاقستان. واکنش دولت چین که اعتراضات را تلاش برای «شعله ور کردن انقلاب‌های رنگی» خوانده، نشان‌دهنده حساسیت ژئوپلیتیک تحولاتی است که در قزاقستان جریان داد. به نوشته ایندیپندنت فارسی، آسیای مرکز، به‌ویژه قزاقستان در امنیت انرژی و پروژه «یک جاده، یک کمربند» چین نقش مهمی دارد. در دو دهه گذشته، پکن حدود ۷۰ میلیارد دلار در اقتصاد قزاقستان سرمایه‌گذاری کرده و آخرین آمار نشان می‌دهد که کنترل تولید ۳۴ درصد از نفت و ۱۳ درصد از گاز طبیعی قزاقستان در اختیار شرکت‌های چینی است. از این نظر، هرگونه درگرگونی سیاسی در قزاقستان می‌تواند ژئوپلیتیک این کشور را به ضرر چین تغییر دهد.
چه تشابهی، اونام صبح روز تعطیلشون فهمیدن سوخت گرون شده. سناریو یکیه ادم باید کور باشه نفهمه. 
