اثری که هم اینک در معرفی آن سخن میرود، مجموعه گفتوشنودهایی است که در باب زندگی و زمانه مرحوم آیتالله العظمی سیدمحمدهادی میلانی، با برخی اعضای خاندان و شاگردان ایشان صورت گرفته است. در دیباچه این مجموعه که از سوی دبیرخانه کنگره نکوداشت چهلمین سالگرد رحلت آن بزرگ نشر یافته، چنین آمده است:
«آیتالله میلانی از مراجع تقلید شیعه در دوران معاصر است که علاوه بر جایگاه علمی و فقهی، در تحولات سیاسی و فرهنگی دهه ۴۰ و ۵۰ ایران، حضور چشمگیر داشت. چنانکه میتوان وی را از پایهگذاران نظام نوین آموزشی در حوزههای علمیه به شمار آورد. ایشان در هشتم محرم ۱۳۱۳ق مصادف با ۱۲۷۴ ش در نجف اشرف به دنیا آمد و در روز جمعه ۲۹ رجب ۱۳۹۵ ق مصادف با ۱۷ مرداد ۱۳۵۴ ش، در مشهد مقدس رحلت کرد. زندگانی ایشان را میتوان در سه مرحله توصیف کرد:
۱- دوران نجف (۴۳ سال): این دوره از ولادت، یعنی ۱۳۱۳ ق تا سال ۱۳۵۶ ق ادامه دارد و ۴۳ سال به طول میانجامد. ایشان در این دوران، دروس خود را از ابتدا تا سطوح عالیه، در حوزه علمیه نجف سپری میکند و علاوه بر دروس رایج فقه و اصول، علوم دیگری چون: تفسیر، ریاضیات، فلسفه، حدیث و اخلاق را نزد استادان برجسته آن زمان تلمذ میکند. وی در نجف اشرف، نخست به تدریس سطوح عالیه و سپس به تدریس خارج فقه و اصول میپردازد. در همین دوره با جمعی از بزرگان نجف و همدورهایهای خود چون: سید محمدحجت کوهکمرهای، علامه سیدمحمدحسین طباطبایی، شیخ علی قمی و سید صدرالدین جزایری، به مقابله و تصحیح کتاب وسائلالشیعه میپردازند و کتاب را با نسخه شیخ حر عاملی مقابله میکنند. این مباحثه علمی، هشت سال به درازا میانجامد. چنان که در همین دوره، به همراه دیگر عالمان در جنگ مردم عراق علیه انگلیس شرکت میکند.
۲- دوران کربلا (۱۷ سال): او از سال ۱۳۵۶ ق تا هنگام عزیمت به مشهد، یعنی ۱۳۷۳ ق که ۱۷ سال به درازا میکشد، در کربلا زندگی میکند. سبب این مهاجرت، ابتلای خود و همسرش به بیماری تب شدیدی است که پس از بهبودی، به درخواست فضلا و وساطت آیتالله حاجآقا حسین قمی، در کربلا اقامت نمود. وی در این ایام، به جز تدریس درس خارج فقه و اصول که اکثر ابواب فقهی را شامل میشد، به تدریس تفسیر و تجریدالاعتقاد خواجه نصیرالدین طوسی اهتمام داشت و کتاب تفسیر سورهجمعه و تغابن، محصول بخشی از این ایام است.
۳- دوران مشهد (۲۲ سال): ایشان در روز عرفه سال ۱۳۷۳ ق، مصادف با ۱۸ مرداد ۱۳۳۲ ش وارد مشهدمقدس شد و تا پایان عمر، یعنی ۲۹ رجب ۱۳۹۵ ق مصادف با ۱۷ مرداد ۱۳۵۴ ش به مدت ۲۲ سال در این شهر زندگانی کرده است. شخصیت علمی و عملی آیتالله میلانی، در دوران سکونت در مشهدمقدس، ظهور و بروز مییابد. در این ایام علاوه بر تدریس، به فعالیتهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی اشتغال داشته است و خدمات ایشان در زمینههای تأسیس مدارس علمیه، اعزام مبلغ، ملاقات با شخصیتهای جهان اسلام و ...، همه در این مقطع از عمرشان اتفاق افتاده است.
ایده بزرگداشت آیتالله میلانی، با خاندان آن مرحوم در میان گذاشته شد و مورد استقبال قرار گرفت. در آن زمان فرزند برومند ایشان حجتالاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی میلانی، در قید حیات بود و دوستان برگزارکننده، جلسهای را با ایشان در مشهد داشتند، ولی اجل وی را مهلت نداد! البته کار با دیگر چهرههای خاندان آیتالله میلانی، یعنی آیتالله سید فاضل میلانی و برادر ایشان مرحوم آیتالله سیدعلی میلانی (فرزندان مرحوم آیتالله سیدعباس میلانی) و آیتالله سیدعلی میلانی (فرزند آیتالله سید نورالدین میلانی) ادامه پیدا کرد. گرچه در این فاصله آیتالله سیدعلی میلانی (فرزند سید عباس) نیز به رحمت ایزدی پیوست...»