سال‌هاست در مورد سیب آذربایجان‌غربی و وضعیت وخیم خرید این محصول از باغداران و فروش و صادرات آن صحبت می‌شود. یادمان نمی‌رود روز‌های آغازین مهر ماه را که کوهی از سیب‌های زرد و قرمز در کنار خیابان‌ها و جاده‌ها تلمبار شده بود و ناله باغدارانی که می‌گفتند «دولتی‌ها فقط حرف می‌زنند و نه از حمایت خبری است و نه کارخانه فرآوری و نه رفع موانع صادرات. فقط می‌نشینند و شاهد متضرر شدن سریالی فعالان این عرصه هستند.»، اما بازی همیشه باخت سیب‌ها به همین جا ختم نشده و حالا خبر می‌رسد همان مقدار سیب درجه یک و صادراتی که از میان حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن محصول دست‌چین شده و به سردخانه‌ها فرستاده شده بودند هم در حال فاسد شدن هستند و تدابیر مسئولان باز هم نتیجه نداده. بسته‌بندی نامناسب، نبود برنامه‌ریزی برای حمایت از تولید، کمبود کشتی و کانتینر، خود تحریمی و چالش بازگشت ارز، تعلیق کارت‌های بازرگانی تجار، کمبود ناوگان یخچالی و عقب‌ماندن در رقابت با محصولات خارجی دوباره نشان داد سوء‌مدیریت‌ها اولین درد اقتصاد و صنایع ایران است و سیب ایران و آذربایجان‌غربی یکبار دیگر زمین خورد.
اوایل مهرماه سال‌جاری بود که رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی در جلسه‌ای که به منظور بررسی ساماندهی و نظارت بر خرید و فروش محصول سیب صنعتی استان به ریاست استاندار آذربایجان‌غربی تشکیل شده بود با اشاره به آغاز برداشت محصول سیب درختی در این استان، پیش‌بینی کرد بیش از یک میلیون و ۲۷۰ هزار تن سیب درختی از سطح ۶۰ هزار و ۷۱۳ هکتار از باغات به‌دست بیاید.
اکبر کرامتی با بیان اینکه براساس برآورد‌های انجام شده، امسال تولید این محصول حدود ۲۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش دارد، ادامه داد: «آذربایجان‌غربی در حال حاضر از لحاظ مقدار کشت و تولید سیب درختی، رتبه نخست را در کشور به خود اختصاص داده است.»
وی با تأکید بر اینکه انباشت سیب در کنار جاده‌های استان ممنوع است و با متخلفان برخورد می‌شود، اظهار کرد: «از پارسال مراکزی مجوز دریافت کردند تا در زمینه جمع‌آوری بهداشتی سیب زیر درختی اقدام کنند که امسال ۸۲ مرکز خرید، کار خرید را بر عهده خواهند داشت که شامل ۴۰ مرکز متعلق به سازمان تعاون روستایی، ۳۰ مرکز بخش خصوصی دارای مجوز از سازمان جهاد کشاورزی و ۱۲ سردخانه ذخیره‌سازی میوه است.»
هر چند از حرف‌های تکراری این مسئول می‌شد فهمید که عزمی برای حمایت از باغداران و جلوگیری از تلف شدن سیب‌ها وجود ندارد، اما وی همچنان از «باید»ها و «بشود»ها می‌گفت و معلوم نبود مخاطبش چه کسی است و کدام سازمان و نهاد و اداره‌ای می‌خواهد این توصیه‌ها را عملیاتی کند. رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی گفت: «باید مسولان ذیربط تمهیدات و راهکار‌های اساسی در زمینه تسهیل و توسعه روند صادرات محصولات کشاورزی مخصوصا سیب درختی را اتخاذ کنند.»
البته در این جلسه، بهنام تاج‌الدینی نایب رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی نیز با بیان اینکه سال گذشته ۸۸۵ هزار تن سیب درختی به کشور‌های خارجی صادر شد که حدود ۷۰ درصد از آن، تولید آذربایجان‌غربی بوده، گفت: «از این میزان صادرات ۳۲۶ میلیون دلار ارزآوری برای کشور داشت که باید تمهیدات لازم برای توسعه صادرات محصول سیب در بازار‌های جهانی فراهم شود.»
صادرات فقط روزی هزار تن
هنوز سه ماه از برداشت سیب آذربایجان‌غربی و حرف‌های شیرین مسئولان نمی‌گذرد که اگر هزاران تن محصولی که در کنار جاده‌ها فاسد شدند را نادیده بگیریم حالا ۵۲۰ هزار تن سیب هم در سردخانه‌های استان شروع به خراب شدن کرده‌اند.
هر چند کارشناسان هر سال هشدار داده و اعلام می‌کنند باید مقدار زیادی از سیب‌ها در همان زمان برداشت یا اگر وارد سردخانه می‌شوند در حجم بالا آماده صادرات شوند، اما به‌رغم برپایی جلسات بی‌ثمر همیشگی دوباره بخش اعظمی از یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن سیب تولید شده آذربایجان‌غربی در سردخانه‌ها انباشته شده و کمتر از دو ماه برای صادرات وقت دارند. در غیر این صورت آن‌ها هم فاسد و باید دور ریخته شوند.
با کنار هم قرار دادن حرف‌های مسئولان مشخص می‌شود، وعده‌های آقایان در رابطه با تشکیل کمیته ویژه سیب، نقشه راه، فعال کردن دیپلماسی اقتصادی و رایزنی با کشور‌های هدف آبی برای رفع موانع صادرات به نتیجه نرسیده و صادرات این محصوص آنقدر کند است که روزانه فقط هزار تن سیب از آذربایجان‌غربی خارج می‌شود.
با در نظر داشتن وجود بیش از ۵۲۰ هزار تن سیب در سردخانه‌ها باید نزدیک به شش ماه زمان جهت صادرات تمامی سیب‌ها در نظر داشته باشیم و، چون طی ماه‌های آینده فاسد شدن سیب‌ها آغاز می‌شود امسال هم باید منتظر شنیدن داستان تلخ و تکراری هدر رفت این محصول باشیم.
همان رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی که از سه ماه قبل در مورد رفع موانع حرف می‌زد، حالا می‌گوید: «امسال ۸۰۰ هزار تن سیب در سردخانه‌های استان ذخیره‌سازی شده بود که از این میزان هم اکنون ۵۲۰ هزار تن چشم انتظار رفع موانع صادراتی است و تنها دو ماه طلایی برای صادرات این میزان محصول باقی مانده است.»
کرامتی تازه متوجه شده که بازگشت ارز، تعلیق کارت بازرگانی تعدادی از تجار آذربایجان‌غربی و نبود کشتی و کانتینر در جنوب کشور برای ارسال سیب‌ها به هندوستان، از مهم‌ترین موانع پیشروی صادرات سیب استان است.
البته در کنار این عوامل باید نوع بسته‌بندی، نبود ناوگان حمل ونقل، بالا بودن هزینه‌های تولید، زودآوری محصول به همراه سنتی بودن بخش کشاورزی را هم در نظر داشت که متولیان امر هر سال در مورد آن‌ها حرف می‌زنند و کسی خود را مسئول رفع و حل مشکلات نمی‌داند.
آذربایجان‌غربی هر سال در شرایطی باغات خود را گسترش داده و با افزایش میزان تولید سیب روبه‌روست که هم اکنون ۸۰ هزار خانوار به صورت مستقیم از طریق تولید محصولات باغی در این استان امرار معاش می‌کنند.
اما این افزایش‌ها چند سالی است به کابوس نبود مشتری و بازار مناسب تبدیل شده و متضرر شدن اقتصاد کشاورزی و باغداران آن‌ها را به فکر تغییر شغل یا مهاجرت انداخته است.
