اداره برآورد اجتماعی و افکارسنجی معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ، با انجام یک پژوهش، وضعیت دستفروشی مترو تهران را به‌صورت توصیفی- تحلیلی و با روش اسنادی و کتابخانه‌ای و مصاحبه میدانی، بررسی کرده است.
این پژوهش دستفروشی را نوزاد نارس زندگی مدرن دانسته که خود قربانی برخی ناهنجاری‌های دیگر است. یکی از مکان‌های پر رفت و آمد که می‌تواند جولانگاهی برای خرید و فروش محصولات و کالا‌های متنوع و نه چندان با کیفیت، باشد مترو می‌باشد که روزانه تعداد زیادی مسافر در آن آمد و شد دارند. از همین رو مدت زمانی است واگن‌های مترو، تبدیل به فروشگاه‌هایی سیار شده است. اشتغال مردان و زنان دستفروش یکی از نخستین آسیب‌های اجتماعی بعد از راه‌اندازی مترو در تهران است که امروزه ابعاد گسترده‌ای پیدا کرده و منجر شده است که بسیاری از جرائم از جمله سرقت و کلاهبرداری در پوشش دستفروشی جریان داشته‌باشد. یکی از مهم‌ترین دلایل انتخاب این موضوع برای پیشگیری از افزایش آسیب‌های اجتماعی وکاهش مزاحمت‌ها در مترو وساماندهی این قشر است.
دستفروشی در مترو از معضلاتی است که باوجود تلاش‌های صورت گرفته، از رونق برخوردار است. دستفروشان با وسایلی که به همراه دارند، فضای زیادی اشغال می‌کنند و مجبورند در راهرو‌ها دائماً در تردد باشند. این امر باعث اشغال فضای زیادی از قطار توسط دستفروشان می‌شود که اجازه حضور به کسانی که قصد دارند از مترو استفاده کنند نمی‌دهد. حضور دستفروشان و پهن شدن بساط آنان در قطار‌ها صورت زشتی به محیط می‌دهد و این وسیله نقلیه به مکانی برای داد و ستد تبدیل می‌شود که این امر، در درازمدت، تبعات جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت. نتایج حاصل از مصاحبه با دستفروشان نشان داده که دلایل مشترکی، چون سرپرست خانوار بودن، همیاری خانواده و افزایش درآمد و استقلال مالی منجر به گرایش به سمت دستفروشی در مترو شده است.
دراین گزارش اجتماعی نظر کارشناسان اجتماعی و فرهنگی هم آورده شده که نتایج به دست آمده به شرح ذیل است:
- برخی از جرائم از جمله سرقت و کلاهبرداری در مترو و در پوشش دستفروشی اتفاق می‌افتد. برقراری امنیت در ایستگاه‌های مترو به عهده پلیس است، اما مسئولیت جمع‌آوری دستفروشان با پلیس نیست.
- افراد مظنون و سارقان حرفهای که در اطراف ایستگاه‌های شلوغ و پر رفت و آمد پرسه می‌زنند، شناسایی و تحت کنترل قرار گیرند.
- اقدام‌های مراقبتی و پیشگیرانه در ساعاتی که پیک تردد شهروندان است و احتمال وقوع جرائم وجود دارد تشدید شود.
-، چون امکان حضور پلیس در همه بخش‌های جامعه میسر نیست، استفاده از مشارکت مردمی در پیشگیری و کشف انواع سرقت بسیار کارساز خواهد بود.
- ایجاد آگاهی‌های امنیتی لازم توسط کارشناسان انتظامی از طریق تدوین برنامه‌های آگاه‌سازی جامعه به‌خصوص با استفاده از ظرفیت‌های صداوسیما ممکن خواهد بود.
- هماهنگی و برنامه‌ریزی پلیس با سازمان‌های مرتبط در زمینه مهار و پیشگیری و کاهش دستفروشی
- برآورد‌های آماری از وضعیت دستفروشان کشور، به منظور برنامه‌ریزی اصولی و اساسی
*دکترای علوم تربیتی
اداره برآورد معاونت اجتماعی فاتب
