واگذاری ۱۵ درصد از سهام صنایع پتروشیمی خلیجفارس این روزها با حواشی همراه شدهاست، زیرا به گفته مدیر عامل پیشین این هلدینگ بزرگ صنعت پتروشیمی حدود ۸۰۰ هزار میلیارد تومان ارزش دارد، اما به جهت وضعیت رکودی بازار سرمایه، ارزش کل این بنگاه روی تابلوی بورس تنها حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان است، از اینرو برخی از کارشناسان اقتصادی بر این باورند شاید بهتر باشد واگذاری سهام این بنگاه در روزهایی انجام شود که رونق به بازار سرمایه بازمیگردد یا واگذاری به شیوهای انجام شود که شائبه ارزانفروشی شکل نگیرد.
همانطور که میدانیم دولت صاحب سهام بنگاههای پر ارزش زیادی است که حساب و کتاب این داراییها گاهی از دست مدیران دولتی نیز خارج است، از اینرو کارشناسان اقتصادی، داراییهای دولت را پشتوانه مناسبی برای انجام اصلاحات اقتصادی بخش دولت معرفی میکنند.
به طور نمونه برخی از تحلیلگران بر این باورند اگر دولت داراییهای خود را در شرایط مناسب بازار سرمایه به فروش برساند، میتواند با این منابع مالی ناشی از واگذاری فقر را از جامعه ریشهکن کند.
مسئله واگذاری سهام صنایع پتروشیمی خلیجفارس مدتی است خبرساز شده و با اینکه سازمان خصوصیسازی چند مرتبه بلوک ۱۵ درصدی این مجموعه را عرضه کردهاست، اما این سهام به فروش نرفتهاست به طوری که سهام به شکل خردتری قرار است واگذار شود.
هر چند ارزش کل هلدینگ خلیج فارس روی تابلوی بورس حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان است، اما مدیر عامل پیشین این هلدینگ ارزش حقیقی این مجموعه را حدود ۸۰۰ هزار میلیارد تومان نرخگذاری کردهبود، از اینرو باید دید آیا در شرایط رکودی بازار سرمایه به صلاح است که دارایی فوق عرضه شود.
بی شک اگر دارایی فوق در روزهایی که بازار سرمایه بدون ضابطه در حال رشد شاخصها بود، این دارایی عرضه میشد هم بازار سرمایه به شکل حبابی رشد نمیکرد و هم اینکه دارایی فوق به نرخ واقعی و ارزش ذاتی عرضه میشد. با این حال کارشناسان اقتصادی درباره واگذاری فوق بحث دارند، به ویژه اینکه بخشی از صادرات غیرنفتی ایران را هلدینگ مذکور انجام میدهد. در حالی زمزمه فروش بلوک ۱۵درصدی هلدینگ خلیجفارس مطرح و مخالفتهایی هم با این مسئله شده است که ارزش واقعی بلوک ۱۵ درصدی این هلدینگ حداقل ۹۰هزار میلیارد تومان برآورد میشود و دولت در صورت اصرار بر این مسئله باید قیمت واقعی را مدنظر قرار دهد.
مجموعه هلدینگ خلیجفارس که هم اکنون حدود ۳۶ درصد صنعت پتروشیمی را در اختیار دارد، به نحوی است که ۱۸ درصد سهم این هلدینگ از آن شرکت ملی پتروشیمی ایران است و دولت تصمیم گرفته که بخش عمده این سهام را به صورت بلوکی واگذار کند. اخیراً هم ۱۰۰ نفر از نمایندگان مجلس در اینباره به رئیسجمهور نامه نوشتهاند و از آیتالله رئیسی خواستهاند که جلوی این واگذاری گرفته شود.
یک کارشناس ارشد حوزه خصوصیسازی درخصوص الزامات این واگذاری در گفتگو با تسنیم اظهار داشت: حدود ۱۸درصد از سهام هلدینگ پتروشیمی خلیجفارس متعلق به دولت است که در نظر دارد ۱۵ درصد از سهام این هلدینگ را از مجموع سهام دولتی آن واگذار کنند. وی افزود: روش اجرا از طریق بورس است و این ۱۵درصد به صورت بلوکی و به صورت مزایده عرضه خواهد شد و خریدار بلوک ۱۵درصدی سهام هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس با تملک این دارایی، یک صندلی در هیئتمدیره را به دست خواهد آورد، اما اگر برخی که در حال حاضر هم سهامدار هستند، این بلوک را خریداری کنند، ممکن است منجر به در اختیار گرفتن دو صندلی در هیئت مدیره یا حتی سه صندلی شود.
این کارشناس بازار سرمایه خاطر نشان کرد: از آنجایی که هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس یک شرکت بورسی است، پس قیمتی در تابلوی بورس دارد، اینکه این قیمت تا چه اندازه قابلاتکاست، با توجه به اینکه شرایط بازار، شرایط خوبی نیست، جای بحث دارد. وی ادامه داد: ما پنج روش قیمتگذاری برای عرضه بلوکی داریم که سه روش بازار، ارزش روز خالص داراییها و سودآوری، بیشتر مبنای انجام کار قرار میگیرند.
این کارشناس ارشد خصوصیسازی تصریح کرد: اگر عرضه سهامی برای شرکتی بالای ۵ درصد باشد و شرکت بورسی نباشد، حتماً باید از روش ارزش روز خالص داراییها برویم، یعنی دارایی کل شرکتهای زیرمجموعه توسط کارشناس رسمی دادگستری بررسی و ارزشگذاری شود و داراییها منهای بدهیها، به معنای ارزش روش خالص داراییها خواهد بود. وی افزود: اگر شرکت بورسی باشد، آییننامه میگوید میتوانیم پایه قیمت را برای سهام جزئی، همان قیمت تابلویی بدانیم که در حال خرید و فروش است، اما برای یک شرکت بورسی، اگر بخواهد سهام به صورت بلوکی عرضه شود، باید هیئت واگذاری درصدی به قیمت سهم اضافه کند. وی با بیان اینکه «قیمت روز تابلوی بورس برای سهام هلدینگ خلیج فارس بین هزار تا هزارو ۱۰۰ تومان است»، گفت: بلوک به سهامی گفته میشود که بالای ۵ درصد باشد، پس عرضه ۱۵ درصدی سهام هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس، عرضه بلوکی محسوب میشود و طبق آییننامه؛ هیئت واگذاری باید درصدی به قیمت روز سهم اضافه کند، اما اینکه این درصد، چه مقداری باشد، مسئله مهم اینجاست.
وی ادامه داد: بحثی که الان وجود دارد، بحث همین مقدار درصدی است که هیئت واگذاری باید به قیمت روز سهم اضافه کند و این درصد افزایشی، اگر چه مورد تأکید آییننامه است، اما مقدار آن گنگ است.
این کارشناس ارشد حوزه خصوصیسازی خاطر نشان کرد: هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس بزرگترین هلدینگ ایران است و بر اساس اطلاعات مجله ICIS، این هلدینگ در سال ۲۰۲۰ سیوهفتمین شرکت برتر جهان از نظر ارزش دارایی و بزرگی در بین تمامی شرکتهای صنعت پتروشیمی جهان بودهاست.
وی افزود: ارزش داراییهای هلدینگ پتروشیمی خلیجفارس در نشریه ICIS به میزان ۲۹ میلیارد دلار اعلام شدهاست، اگر ما ۱۰ درصد افزایش ارزش برای یکسال درنظر بگیریم، ارزش داراییهای این شرکت در پایان سال ۲۰۲۱ به حدود ۳۱ میلیارد و ۷۱۰ میلیون دلار رسیده که چیزی حدود ۸۵۵ هزار میلیارد تومان است.
وی با بیان اینکه «در روش ارزش روز خالص داراییها، باید بدهیهای شرکت را نیز محاسبه کنیم»، گفت: به صورت تقریبی اگر بدهیهای این شرکت را از ارزش داراییهای آن کم کنیم، چیزی حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان، ارزش روز خالص داراییهای این شرکت خواهد شد که اگر بخواهیم تقسیم بر تعداد سهام کنیم ۲۸۷ میلیارد سهم است و قیمت هر سهم حدود ۲ هزار و ۹۰ تومان میشود.
وی ادامه داد: آییننامه نگفته است ارزش روز شرکت را محاسبه کنید، ما با این روشها میخواهیم درصدی را که به ارزش روز تابلوی بورسی باید اضافه شود، مشخص کنیم. آییننامه گفته است ارزش قیمت سهامی که دارای بازار فعال است و در بورس دارای تابلو است، قیمت تابلو به اضافه درصدی خواهد بود که به پیشنهاد سازمان خصوصیسازی و مورد تصویب هیئت واگذاری قرار میگیرد.
این کارشناس خصوصیسازی با بیان اینکه «اگر از روشهای دیگری، چون سودآوری و سرمایهگذاریها نیز محاسبه کنیم، قیمت سهام به صورت حدودی چیزی در حدود ۲ هزارو ۲۰۰ تومان و ۲ هزارو ۱۰۰ تومان خواهد شد»، گفت: پس این به معنای آن است که اگر قیمت سهم در تابلو هزار تومان است باید درصدی برابر با صددرصد به آن اضافه شود تا به این رقم ۲ هزار تومان برسد، اما این برآوردها حدودی است و در نهایت هیئت واگذاری باید مشخص کند چه درصدی باید به قیمت تابلو برای این عرضه بلوکی اضافه شود.