مستند «مسابقه قرن» با نگاهی ویژه به بازی «ایران- امریکا» در جام جهانی فوتبال ۱۹۹۸ فرانسه «به روایت جواد خیابانی» از شبکه یک سیما پخش میشود. این مستند، تولید مشترک مؤسسه فرهنگی- هنری اندیشه شهید آوینی و گروه فرهنگ، تاریخ و هنر شبکه یک سیماست که روز جمعه هشتم بهمن ماه ساعت ۱۶ از شبکه یک سیما روی آنتن میرود.
جواد خیابانی، نویسنده و کارگردان این مستند ۸۰ دقیقهای، پیرامون شکلگیری این اثر گفت: حدود هشت ماه برای تولید این مستند کار شد و در ادامه مستند، «حماسه ملبورن» گزارشی است از آنچه در مسابقه ایران- امریکا و حواشی آن رخ داد. بعد از مسابقه ملبورن که منجر به صعود ایران به جام جهانی ۱۹۹۸ شد، این روایت آغاز میشود و اتفاقاتی همچون تغییر رئیس فدراسیون فوتبال، حضور و برکناری «تومیسلاو ایویچ» سرمربی وقت تیم ملی، مسابقات تدارکاتی تیم ملی از ملبورن تا فرانسه مثل تورنمنتها و بازیهای دوستانه به شکل چکیده بیان میشود تا به جامجهانی فرانسه میرسیم و بیشترین تمرکز مستند به مسابقه قرن بین ایران و امریکاست.
این گزارشگر شناختهشده فوتبال با اشاره به پیروزی تاریخی ایران بر امریکا در جام جهانی ۱۹۹۸ گفت: در قرنی که به لحاظ شمسی رو به اتمام است، مسابقه ایران با امریکا را تحت عنوان مهمترین مسابقه قرن ورزش ایران میشناسند و در رسانههای بینالمللی نیز به تاریخ میلادی، این بازی مسابقه قرن نامگذاری شد. فیفا هم این مسابقه را به عنوان بازی جوانمردانه خطاب کرد و همه این موارد، نشاندهنده اهمیت این مسابقه تاریخی است.
جواد خیابانی در پاسخ به چرایی پخش این مسابقه در تاریخ هشتم بهمنماه عنوان کرد: گزینه اول ما، پخش مستند در سالگرد مسابقه در تاریخ ۳۱ خردادماه بود، اما از آنجا که در سال آینده وارد قرن جدید میشویم، همخوانی میان عنوان این اتفاق با تاریخ شمسی رخ نمیدهد و زمان پخش مناسب، زمانی پیش از اتمام قرن است تا مطابقت تاریخی شکل بگیرد.
جواد خیابانی درباره ویژگیهای مستند «مسابقه قرن» گفت: با توجه به اینکه خودم در فرانسه حضور داشتم و اتفاقات و حواشی جام جهانی ۱۹۹۸ و تبعات سیاسی و فوتبالی بازی حساس با امریکا را از نزدیک شاهد بودم، روایتی دقیق از مشاهدات خود را در قالب گزارش به شکل مستند درآوردم. در این مستند، دو مسابقه ایران با یوگسلاوی و به خصوص بازی با امریکا، بیشترین مدتزمان را به خود اختصاص میدهد و اشارهای کوتاه هم به مسابقه سوم با آلمان در جام جهانی میشود. در واقع سوژه اصلی این مستند، مسابقه با امریکاست و مابقی، شاخ و برگدادن به این بازی است.
سازنده مستند «مسابقه قرن» اضافه کرد: بازی با امریکا، اتفاقات مختلفی را در بر میگیرد و بیشترین بازتاب و تبعات این مسابقه بر محور حوادث سیاسی و تاریخی میان دو کشور است. دخالتها و دروغگویی و خیانت امریکاییها از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تا امروز کاملاً نمایانگر دشمنی امریکاییها با ایران است و مسابقه با تیم ملی امریکا، تصاویری از همه آن حوادث را برای مردم ایران تداعی میکند. ما مسابقات ورزشی مرتبط با جریانات سیاسی بین کشورها زیاد داشتهایم، ولی هیچ کدام به اهمیت مسابقه ایران با امریکا نیست و جایگاه این بازی دال بر این است که این بازی به درستی توسط فیفا، مسابقه قرن نامیده شده است، چراکه موضوع این مسابقه، فقط معطوف به فوتبال نیست و در این روز همچون بازی با استرالیا، اتفاقاتی افتاد که فراتر از فوتبال است و ما در مستند «مسابقه قرن» به آن پرداختهایم.
جواد خیابانی افزود: بازیهای خاص مثل حماسه ملبورن و بازی قرن، مقدمه و مؤخرهای دارد و ما تنها برشی از اتفاقات پیوستهای را که منجر به این مسابقات تاریخی شده است در قالب مستند انعکاس دادهایم.