در استانی مثل بوشهر که به خاطر خشکسالیها، هر قطره آب حکم طلا را دارد، سالانه ۱۵ میلیون مترمکعب فاضلاب وارد تصفیه خانههایش میشود، اما به خاطر تصفیه ناقص، این آبهای آلوده وارد محیطزیست و دریا میشود که مشکلات و معضلات زیادی به همراه دارد. جالب اینکه به گفته مدیر محیطزیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقهای بوشهر ارزش اقتصادی پسابهای این شهر سالانه ۱۱۰۰ میلیارد تومان است که با سرمایهگذاری ۱۰۰ میلیاردی میتوان از این منبع آب پایدار در صنعت، کشاورزی، فضای سبز و تغذیه آبخوانها استفاده کرد.
وقتی از آبهای نامتعارف صحبت میشود، منظور آبهایی است که به طور معمول و مرسوم از آنها استفاده نمیشود. مثل آبهای شور، لب شور و خاکستری که پساب فاضلاب، آبهای صنعتی و گوگردی را در برمیگیرد. حالا که بوشهر با کمبود شدید آب مواجه است استقرار برنامه جامع سازگاری با کم آبی این استان و مدیریت منابع آبهای نامتعارف راهکارهای عبور از شرایط کنونی و بحران خشکسالی در این منطقه است. با این حال سالهاست پساب فاضلاب بوشهر بدون توجه وارد دریا میشود. پتانسیل بالقوهای که میتواند در حوزههای اقتصادی، کشاورزی و صنعتی مورد استفاده قرار گیرد و به معضل ۲۵ سالهای که محیطزیست را به ستوه آورده، پایان دهد.
بوی تعفن فاضلابهای گرانقیمت
روزانه ۳۸ هزار مترمکعب فاضلاب در شهر بوشهر تولید و وارد تصفیهخانه میشود، اما این پساب قیمتی به دلیل نداشتن سرمایهگذار بدون استفاده به دریا ریخته میشود و علاوه بر از دست دادن آن آلودگیهای زیستمحیطی زیادی به وجود میآورد. تصفیهخانه فاضلاب شهر بوشهر از دهه ۷۰ در مدار فعالیت قرار گرفته و سالانه ۱۵ میلیون مترمکعب فاضلاب وارد آن میشود.
اما نکته مهم اینکه آبهای خروجی از این تصفیهخانه باید براساس استانداردهای مورد تأیید اداره کل حفاظت محیطزیست تصفیه شده و بعد به مصارف مورد نظر برسند که در این ۲۴ سال هیچگاه این فاضلاب در حد استانداردها به صورت کامل تصفیه نشده و با تصفیه ناقص، وارد محیطزیست و دریا میشود. رهاسازی فاضلاب و نشتی آن باعث آلودگی محیط پیرامونی انسانی، روستاهای مجاور و محیط دریایی شده و خسارتهای زیادی را به محیطزیست وارد کرده و متأسفانه همچنان این کار ادامه دارد. هم اکنون بخشی از نیزارها و بیشهزارهایی که فاضلاب به آن مناطق هدایت شده، تقریباً خشک شدهاند و آثار باقیمانده این آبهای آلوده علاوه بر اینکه موجب ایجاد بوی بد و مشمئز کننده شده، منطقه را هم به زیستگاه انواع جانوران موذی تبدیل کرده که ناقل بیمارهای خطرناکی برای مردمی که در همسایگی نیزارها زندگی میکنند، به حساب میآید.
همه چشم انتظار رسیدن پسابهای تصفیه شده
مدیر محیطزیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقهای بوشهر ارزش اقتصادی پسابهای این شهر را سالانه ۱۱۰۰ میلیارد تومان برآورد کرده و میگوید: «با سرمایهگذاری نزدیک به ۱۰۰ میلیارد تومان میتوان به این منبع آب پایدار، برای استفاده در مصارف صنعت، کشاورزی، فضای سبز و تغذیه آبخوانها رسید.»
با اینکه پیشبینی میشود خشکسالیها و کاهش منابع آبی ناپایدار سطحی و زیرزمینی همچنان ادامه داشته باشد، اما پساب بوشهر به عنوان یک منع آب پایدار و با کیفیت نه تنها کاهش نمییابد بلکه هر سال روبه افزایش است. آنطور که شرکت سهامی آب منطقهای بوشهر پیشبینی کرده، تا سال ۱۴۲۵ میزان تولید پساب این شهر به ۲۹ میلیون مترمکعب میرسد. براساس همین گزارش ۹۶ درصد کل منابع آب سطحی و زیرزمینی بوشهر معادل یک میلیارد مترمکعب با شوری بالای ۳ تا ۱۰۰ هزار مشخص شده این درحالی است که وضعیت پساب بوشهر از منابع آبش بهتر و شوری آن در حد ۳ تا ۵ هزار است و همین امر مهر تأییدی بر کیفیت بالای آن میزند.
هم اکنون حدود ۱۵ میلیون مترمکعب پساب در بوشهر تولید میشود که معادل نصف کل کسری آب استان است. آبی که نزدیک به ربع قرن است با آلودگی بسیار بالا وارد عالیشهر و بعد از آن خلیج فارس میشود و زندگی آبزیان و گیاهان دریایی زیادی را به خطر انداخته است.
یکی از راههای استفاده از این آب، میتواند در ایجاد کمربند سبز و آبیاری فضاهای سبز در شهرهای مختلف استان باشد. همچنین این پساب برای جنگلکاری نیز مناسب است که به گفته کارشناسان، در ۲ هزار هکتار از این کشت میتوان برای ۲ هزار و ۵۰۰ نفر شغل ایجاد کرد. پسابهای تصفیه شده آنقدر خواهان دارند که چند روز پیش استاندار بوشهر با اشاره به حل مشکلات تأمین آب واحدهای صنعتی گفته بود: «انتقال و واگذاری یکهزار مترمکعب پساب فاضلاب تصفیه شده به شهرکهای صنعتی و منطقه ویژه اقتصادی برای کاهش وابستگی صنایع به آب شهری در دستور کار است.» احمد محمدیزاده با بیان اینکه پساب فاضلاب در شهرهای بوشهر، گناوه و دیلم بدون استفاده در طبیعت رها میشود، ادامه داد: «این پساب فاضلاب میتواند نقش مهمی در صنایع آببر، فضا سبز و درختکاری، معدن و توسعه جنگلکاری داشته باشد.»