این روزها پایتخت کشور محل رفتوآمد مقامهای سیاسی دنیا و به خصوص کشورهای همسایه و منطقه است؛ تحقق وعدهای که سیدابراهیم رئیسی در مبارزات انتخاباتی خود داده بود؛ دیپلماسی فعال و توجه ویژه به کشورهای دوست و همسایه. تهران در یک هفته گذشته میزبان چند مقام سیاسی از جمله لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه و نخست وزیر عراق بود.
۳۰۰ روز سیاست خارجی فعال
حدود ۳۰۰ روز از روی کار آمدن دولت سیزدهم و رأی اعتماد مجلس شورای اسلامی به کابینه سیدابراهیم رئیسی میگذرد؛ ۳۰۰ روزی که در کنار برخی هجمههای بیمنطق و احساسی برخی مسئولان سابق دولت قبل و هوادارانشان، شیوع گسترده بیماری کرونا و البته خزانه تهی، دولت را با چالشهای بسیاری مواجه کرده بود.
اما سیدابراهیم رئیسی از همان ابتدای حضورش در پاستور تلاش کرد در بین بسیاری امورات و برنامههای روی زمین مانده، یک وعده انتخاباتی خود را به دور از هیاهوی رسانهای و بیتوجه به هجمهها با مردان دیپلماسی خود پیش ببرد؛ پیشبرد هدفمند مذاکرات هستهای و ارتباط گسترده با همسایگان و تسهیل و افزایش سقف روابط تجاری با برخی دُوَل خارجی.
ارسال پیام تبریک بیش از ۵۵ نفر از مقامهای عالیرتبه سیاسی دنیا به سیدابراهیم رئیسی به جهت پیروزی در انتخابات نشان میداد روزنهای جدید برای تسهیل روابط بر اساس مصلحت و منافع ملی پیش روی رئیسجمهور منتخب قرار گرفته است و بر همین اساس بود که در همان روزهای نخست آیت الله رئیسی اعلام کرد: دنیا باید بداند سیاست خارجی دولت ما از برجام شروع نمیشود، به برجام هم محدود نخواهد شد و حالا ۱۰ ماه از ریاست جمهوری اسلامی آیتالله رئیسی میگذرد و او در تمام این مدت خلف وعده نکرده و در کنار مذاکرات برجامی، سیاست خارجی فعال با کشورهای دنیا را با توجه بر مسئله اقتصاد پیش برده است.
بر همین اساس از همان روزهای نخست تشکیل کابینه، سیاست خارجی دولت نیز فعالتر شد. نکته قابل توجه در سفرهای خارجی رئیسجمهور و همچنین حضور مقامهای سیاسی در تهران، موضوع اقتصاد و دیپلماسی اقتصاد در کنار حل و فصل مسائل سیاسی بود که نشان میداد دولت تمام تخممرغهای خود را در سبد مذاکرات هستهای نگذاشته و اقتصاد و معیشت مردم را به برجام گره نزده است.
همسایه شمالی در تهران
در همین هفته گذشته، تهران میزبان چند چهره سیاسی مهم بود، حضور لاوروف در دفتر رئیسجمهوری اسلامی ایران و دیدار با آیتالله رئیسی یکی از اتفاقهای مهم دیپلماسی بود. رئیسجمهوری اسلامی ایران در این دیدار پس از گزارش وزیر امور خارجه روسیه درباره آخرین وضعیت روند رو به گسترش همکاریهای اقتصادی کشورش با جمهوری اسلامی ایران گفته بود: تقویت همکاریها و هماهنگیها، راهکار مؤثری برای مقابله با تحریم و یکجانبهگرایی اقتصادی امریکا علیه کشورهای مستقل است.
دیدار با نخست وزیر عراق
مصطفی الکاظمی روز یکشنبه به تهران سفر کرد. سفر نخست وزیر عراق مورد توجه رسانههای منطقه نیز قرار گرفت؛ اینکه او قبل از اینکه عازم تهران شود، در سفری کوتاه به ریاض با مقامهای آلسعود دیدار کرده بود.
در حالی که بسیاری از کارشناسان سیاسی منطقهای سفر الکاظمی به تهران را به موضوع عربستان ربط داده بودند، اما احمد دستمالچیان، سفیر اسبق ایران در عمان درباره سفر نخست وزیر عراق به ایران گفته بود: جمهوری اسلامی ایران برای مذاکره با عربستان نیازی به واسطه ندارد. هرگاه که لازم شود و عربستانسعودی آمادگی کامل برای نشستن بر سرمیز مذاکره را داشته باشد، ایران آمادگی مذاکره با ریاض را دارد، اما به تلاشهای صلحآمیز الکاظمی دست رد نمیزند. چنانچه نخست وزیر عراق بتواند اختلافات ایران و عربستان را کاهش دهد، جمهوری اسلامی ایران هیچ مانعی نمیبیند که ایشان در این زمینه فعال باشد.
وی در تحلیل دیگری درباره اهمیت سفر نخست وزیر عراق به تهران نیز اظهار کرده بود: یکی از پروندههای مهمی که الکاظمی در سفر به تهران همراه دارد، پرونده خروج نظامیان امریکایی از عراق در پایان سال جاری میلادی است. این خروج سرآغاز یک تحول بسیار مهمی است که در عراق رقم خواهد خورد. جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور مؤثر و مهم غرب آسیا باید در جریان این تحول قرار بگیرد، لذا الکاظمی در سفر به تهران گزارشی از این تحول (خروج نظامیان امریکایی) به مسئولان جمهوری اسلامی ایران ارائه خواهد داد.
دیدار ایسیاکا عبدالقادر امام با رئیسی
حضور ایسیاکا عبدالقادر امام، دبیرکل سازمان «دی ۸» در تهران و دیدارش با رئیسجمهوری اسلامی ایران از دیگر برنامههای سیاست خارجی دولت در هفته پیش رو بود. رئیسی در این دیدار خطاب به وی گفت: سیاست جمهوری اسلامی ایران همکاری با سازمانهای منطقهای، بینالمللی و کشورهای جهان است. ظرفیتهای زیادی در کشورهای «دی۸» برای افزایش تبادلات تجاری و ترانزیت کالا وجود دارد که مغفول مانده است.
رئیسجمهور با اشاره به دستاوردهای دانشبنیان جوانان ایرانی در پارکهای علم و فناوری کشورمان اظهار داشت: ایران میتواند دستاوردهای فناورانه و دانشبنیان خود را با دیگر کشورهای «دی۸» به اشتراک بگذارد.
«سفر بورل به تهران» دیدار غیرمستقیم با امریکا در دوحه
دیگر اتفاق دیپلماتیک این هفته تهران سفر جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران بود. این سفر گمانهزنیهای رسانهای زیادی به همراه داشته است. هر چند در این سفر او اجازه ملاقات با سیدابراهیم رئیسی را پیدا نکرد، اما دیدارش با وزیر امور خارجه حامل پیامهای مهمی بود. اینکه قرار است به زودی مذاکرات برجامی غیرمستقیم بین ایران و امریکا با حضور نماینده اتحادیه اروپا در قطر برگزار شود؛ خبری مهم که تقریباً همه رسانههای مهم دنیا به بازتاب آن پرداختند. عمده تحلیل آنها این بود که امریکا توپ را در زمین ایران انداخته است؛ تحلیل مبتنی بر عملیات روانی بر تیم مذاکرهکننده ایرانی!
این در حالی است که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران روز دوشنبه در نشست خبری مشترک با چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه با بیان اینکه حساسیت و ملاحظات ایران را درباره صهیونیستها و تحرکات این رژیم در دیدار با آقای چاووش اوغلو به صراحت بیان کردم، گفت: امیدواریم دور جدید گفتگوها برای رفع تحریمها با واقعبینی امریکا و سه کشور اروپایی به نقطه توافق منجر شود.
اما اکثر کارشناسان سیاسی بر این عقیده هستند که مذاکرات رفع تحریمها در حالی در نتیجه گفتگوهای روز شنبه میان وزیر امور خارجه ایران با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از سرگرفته خواهد شد که این آخرین شانس ایالاتمتحده برای برداشتن گامهای ضروری، معتبر و اعتمادساز در راستای رسیدن به توافق نهایی با ایران است.
نشست وزرای خارجه ایران، ترکیه و آذربایجان
ظهر روز گذشته نیز رسانههای ترکیه از نشست سهجانبه تهران، آنکارا و باکو در آینده نزدیک خبر دادند. این خبر به نقل از وزیر خارجه ترکیه اعلام شده بود. تهران مرکز و محور گفتگوهای سیاسی منطقهای است و به نظر میرسد دولت در تحقق شعار خود در سیاست خارجی خیلی جدیتر وارد عمل شده است و طی روزهای آتی خبرهای بیشتر و مهمتری نیز مخابره خواهد شد.