پلیس جامعهمحور را میتوان رویکرد جدید پلیس دانست که مجموعهای از برنامههای معطوف به تقویت تعاملات اجتماعی پلیس و گروههای اجتماعی، بهویژه اقشار آسیبپذیر را از طرق گوناگون همچون تشکیل انجمنهای مشورتی-محلهای و با تأکید بر حل مسئله از طریق گفتگو دربر میگیرد. پلیس جامعهمحور ضمن درک بهتر نیازهای اجتماعی و انتظامی شهروندان تعهد بیشتری نسبت به احساس امنیت دارد و در نتیجه به نحو مطلوبتری در جلب اعتماد مردم به پلیس یاری میرساند. پلیس جامعهمحور بهعنوان راهبرد غالب پلیسی با استفاده از شناسایی و فعال ساختن سازوکارهای مشارکت اجتماعی سعی در برآوردن نیازهای امنیتی جامعه دارد. همچنین مجموعهای از تغییرها مانند تغییر در نوع و پیچیدگی جرم، تغییر ساختار جمعیت، افزایش تقاضا برای خدمات پلیسی، میزان ترس از جرائم، تغییر ارزشها و مسائل جهانی مانند نگرانیهای تربیت محیطی و قاچاق مواد مخدر از جمله عواملی هستند که نیاز به تغییر در سازمان پلیس را ضروری میکنند. در این راستا، تحصیلات کارکنان پلیس افزایش یافته و انگیزه آنان تغییر کرده است، ولی برای حرکت به سوی پلیس جامعهمحور که مبتنی بر حل مسئله و همکاری مردم باشد، لازم است تغییرهای دیگری هم رخ دهد از جمله اداره امور پلیسی جامعهمحور نیازمند تغییر در راهبردها، ساختار سازمانی و شیوه رهبری پلیس دارد و اتخاذ رویکرد جدید در مبارزه با جرم و جنایت لازم است.
از طرف دیگر در سازمانهای پلیسی همیشه مقرراتی برای حل مسائل وجود ندارد و در خیلی از موارد مأموران مجبور میشوند از قدرت تفکر خود و با تشریک مساعی اعضای جامعه برای حل مشکلات راهحل پیدا کنند.
در این راستا، شهروندان اطلاعاتی دارند که میتواند در دستگیری افراد خاطی و شناسایی موارد مشکلزا و ارائه این راهحلها به پلیس کمک کند؛ بنابراین پلیس درک بهتری از نیازهای شهروندان خواهد داشت و به آنها کمک میکند تا اعتماد بیشتری به پلیس پیدا کنند و این اعتماد باعث میشود پلیس و شهروندان برای رسیدن به یک هدف مشترک که داشتن محیطی امن است، همراه با هم تلاش کنند. علاوه بر آن وقتی پلیس به کمک شهروندان دلخوش باشد، بهطور مؤثرتری فعالیت و به مردم کمک میکند تا کنترل بیشتری روی کیفیت زندگی خود در جامعه داشته باشند.
از همینرو پلیس جامعهمحور، موجب ارتقای تعامل و همکاری و تقویت احساس امنیت در مردم میشود. همچنین نوعی ارتباط بین مردم و سازمان پلیس است که موجب ارتقای رفاه جامعه خواهد شد. میتوان گفت پلیس جامعهمحور، توجه پلیس را از رسیدگی به یک رویداد (معلوم) به سمت حل ریشهای مشکلات شناسایی شده توسط جامعه و پلیس معطوف میدارد. از همینرو دو عنصر اصلی و اساسی پلیس جامعهمحور، مشارکت اجتماعی و حل مشکل است که این دو مؤلفه باید به یک اندازه مورد توجه واقع شوند. در یک دیدگاه، پلیس جامعهمحور تعارض کلی با پلیس سنتی ندارد، زیرا مهارتهای پلیس سنتی در پلیس جامعهمحور کاربرد دارد. به عبارتی سازماندهی مجدد همه واحدهای پلیس موجود ضرورت ندارد و اصلاحات جزئی نیاز است.
در رویکرد جامعهمحوری، امنیت یک محصول اجتماعی و فرآیند تعامل و تعاون اجزای مختلف اجتماع است. از این منظر پلیس در خدمت مردم به کمک مردم و با افزایش کارآیی و توانمندیهای خود میکوشد پاسخگوی نیازهای امنیتی و انتظامی جامعه باشد و فاصله تاریخی ایجاد شده بین مردم از یکسو و نهادهای وابسته به حکومت از جمله پلیس را کاهش میدهد.
* فرمانده انتظامی استان چهارمحال و بختیاری