در اواخر دولت دوازدهم به واسطه سیاستگذاری خاص اقتصادی دولت وقت، نقدینگی زیادی وارد بازار سهام شد، اگر چه بازار سهام نسبت به سایر بازار‌ها در بعد شفافیت رتبه بهتری داشت، ولی نمی‌توان گفت که تخلفاتی در آن سال‌ها در جریان نوسانات بازار رخ نداد. یکی از بخش‌هایی که واسطه بین خریدار و بازار برای اخذ سفارشات و انجام معاملات بود، کارگزاران بورسی بودند که به گفته یک مقام مسئول از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ حدود ۵ هزار تخلف در حوزه کارگزاران بورسی شناسایی شده است.
نوسان بازار سرمایه در سال‌های پایانی دولت گذشته نقدینگی زیادی را به بازار جذب کرد و به همان نسبت ارزش و حجم و تعداد معاملات بازار رشد کرد، طبیعتاً با رشد معاملات بازار شاهد شکل‌گیری تخلفات هم بودیم که این تخلفات در بخش‌های مختلف امکان شکل‌گیری و وقوعش وجود داشت.
گاهی خارج از بازار عده‌ای سهامدار با یکدیگر تبانی می‌کردند که سهام یک شرکت را پروژه کنند و با ارائه سفارش‌های خرید متعدد و متکثر، قیمت را بالا ببرند و بعد از مدتی در قیمت پیک با فروش سهام از بازار خارج شوند یا سهامی دیگر را پروژه کنند، از سوی دیگر گاهی در بعد کارگزاری که در واقع واسطه بین خریدار و فروشنده و بازار جهت انجام سفارشات خرید و فروش هستند، شاهد شکل‌گیری تخلفات بودیم و گاهی نیز در بعد شفاف‌سازی شرکت‌های حاضر در بازار نیز با تخلفاتی روبه‌رو می‌شدیم. به هر ترتیب در سال‌های پایانی دولت گذشته صدهاهزارمیلیارد تومان در بازار سرمایه جابه‌جایی نقدینگی اتفاق افتاد که هنوز حواشی پیرامون بازار آن سال‌ها وجود دارد، به طوری که گفته می‌شود حتی برای یک وزیر دولت وقت نیز پرونده‌ای شکل گرفته است.
برخورد با متخلفان
در همین رابطه رئیس اداره نظارت بر بازار بورس‌های اوراق بهادار، از شناسایی بیش از ۵هزار تخلف کارگزاران بورس در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ خبر داد و گفت: با متخلفان برخورد شده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، نازنین محمدی‌استخری در نشست خبری با خبرنگاران به تشکیل سامانه‌های مختلف برای نظارت بر بازار معاملات اوراق بهادار در بورس و فرابورس اشاره کرد و اظهار داشت: سامانه‌های نظارتی که در سازمان بورس اوراق بهادار مورد استفاده قرار می‌گیرد، شامل سامانه‌های نظارتی آرامیس، نهان، بیدار و سانا است که هر کدام مزایای خاص خود را دارند.
رئیس اداره نظارت بر بازار بورس‌های اوراق بهادار اظهار داشت: سامانه «بیدار» که مخفف «بستر یکپارچه دسترسی به اطلاعات بازار» است، بر مبنای پایگاه داده تحلیلی، شامل اطلاعات آرشیو تراکنش‌ها و معاملات بازار است و سامانه‌ای گزارش‌ساز با قابلیت طراحی و پیاده‌سازی انواع گزارش‌ها و هشدار‌های مورد نیاز ناظران است.
سامانه «نهان» مخفف عبارت «نرم‌افزار هوشمند اقدامات نظارتی» است که به آمار لحظه‌ای معاملات و تراکنش‌های تمامی نماد‌ها و اشخاص دسترسی دارد و می‌تواند بر اساس پارامتر‌های اعلامی ناظران، هشدار‌های نظارتی را به صورت لحظه‌ای استخراج و اعلام کند. معاملات چرخشی، نوسان‌گیری روزانه، عرضه و تقاضای همزمان و حذف دستور نمونه‌ای از هشدار‌های این سامانه هستند.
سامانه «آرامیس» به طور برخط و تاریخی، سطر به سطر معاملات را بررسی و در مورد سفارش‌چینی‌های صورت‌گرفته از سوی افراد مختلف هشدار صادر می‌کند. سامانه «سانا» به شکل یکپارچه ثبت، رهگیری و گزارش تخلفات را بر عهده دارد و می‌تواند با طراحی گراف روابط و نسبت‌ها، با وقوع تخلفات برخورد کند. سامانه «دیده‌بان سلامت بازار سرمایه» هم که ناهنجاری‌های بازار سرمایه را از سوی مردم و سوت‌زن‌ها، ثبت و ضبط می‌کند در اختیار همکاران اداره دیده‌بان سلامت بازار سرمایه سازمان است.
وی افزود: هماهنگی این پنج سامانه می‌تواند نظارتی جامع و کامل را روی کل بازار بگستراند.
محمدی‌استخری با اشاره به حدود ۵ هزار هشدار نظارتی این سامانه در سال‌های اخیر تصریح کرد: با توجه به شرایط این روز‌های بازار سرمایه و برای حفظ منافع سهامداران جزء و همچنین صیانت از بازار، هشدار‌های نظارتی مورد نیاز داده شده است و در صورت تکرار، طبق ماده۳۵ قانون بازار اوراق بهادار (دستورالعمل رسیدگی به تخلفات اشخاص) و ماده۴۶ همان قانون که بحث دستکاری در بازار را مطرح می‌کند، با متخلفان برخورد می‌شود.
رئیس اداره نظارت بر بازار بورس‌های اوراق بهادار با اشاره به شائبه مسدود کردن کد معاملاتی افراد خاطرنشان کرد: در برخی از موارد، دسترسی مستقیم (آنلاین) برخی سهامداران محدود می‌شود و این به معنای مسدود کردن کد معاملاتی افراد نیست. محدود‌کردن دسترسی مستقیم به بازار بنا به تشخیص کارگزار مربوط برای چند روز کاری صورت می‌گیرد و طی این دوره، اشخاص مورد نظر می‌توانند از طریق ثبت سفارش در سامانه کارگزاری، با کد معاملاتی بورسی خود به معامله بپردازند و هیچ‌گونه محدودیتی در خصوص کد بورسی این اشخاص اعمال نمی‌شود.
محمدی‌استخری در پایان آمار تذکرات سیستمی به کارگزاران توسط این اداره (مستقل از تذکر‌های ارسالی همکاران واحد‌های نظارتی در شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران) در سال‌های ۱۳۹۸ تا نیمه شهریور ۱۴۰۱ را اعلام کرد و گفت: در سال ۱۳۹۸ آمار تذکرات هزارو ۳۶۶، سال ۱۳۹۹ این آمار هزارو ۲۵۲ و در سال۱۴۰۰ هم ۳ هزارو۱۳۴ بود، این آمار تا تاریخ ۲۰شهریور ماه سال ۱۴۰۱ نیز رقم ۲ هزارو۱۰۰ تذکر است.
