نیروهای روسیه برای آنچه کاهش تلفات خواندهاند از منطقه خرسون خارج شدند و این منطقه به کنترل اوکراینیها درآمد که به نظر میرسد اقدام تاکتیکی از سوی مسکو برای از سرگیری مذاکرات صلح و پایان دادن به جنگ است. نشانههایی از تمایل غربیها برای نشست سر میز مذاکره هم دیده میشود.
مقامات روسیه که از چند هفته پیش آمادگی خود را برای پایان دادن به درگیریها در اوکراین اعلام کردهاند، این بار تصمیم سرنوشتسازی را در میدانهای نبرد اتخاذ کردهاند. روسیه در اقدامی که تلویحاً آن را تاکتیکی خوانده نیروهای خود را از بخش راست رودخانه «دنیپر» از جمله استان خرسون خارج کرد. وزارت دفاع روسیه چهار شنبه شب در سخنانی در توضیح این استراتژی گفت که میخواهد از تلفات غیرضروری در میان نیروهای خود جلوگیری کند و جان غیرنظامیان را در خرسون نجات دهد. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، ژنرال سرگئی سورویکین، فرمانده عملیات نظامی روسیه در اوکراین در اظهاراتی به سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه با اشاره به حملات اوکراین به غیرنظامیان در خرسون گفته است: «اگر رژیم کییف حمله ویرانگرتری به سد کاخوفسکایا انجام دهد، جریان آب ممکن است سرازیر شود که مناطق وسیعی را آب برده و تلفات غیرنظامی قابل توجهی به همراه خواهد داشت.» «دِنیپر» رودخانهای است که از روسیه آغاز شده و پس از گذشتن از بلاروس و اوکراین به دریای سیاه میریزد و طولانیترین رود اوکراین و چهارمین آن در اروپاست. سد کاخوفسکایا هم در امتداد این رودخانه قرار دارد و آب زیادی را پشت خود جای داده است که در صورت شکسته شدن آن، بسیاری از ساکنان خرسون در معرض نابودی قرار خواهند گرفت و در روزهای اخیر نیز نیروهای اوکراینی موشکهایی را به سمت این سد شلیک کرده بودند و خطر انهدام آن بسیار بالا رفته است.
خرسون خاک روسیه میماند
با صدور این فرمان نظامی، نیروهای روسی روز جمعه با تمام تجهیزات خود خرسون را ترک کردند. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین روز جمعه با بیان اینکه خروج نیروهای روس از منطقه خِرسون تصمیم وزارت دفاع روسیه بود، اظهار داشت: «بهرغم این عقبنشینی، خرسون بخشی از خاک روسیه است و این وضعیت تغییر نخواهد کرد». پسکوف تأکید کرد: «زمانی که مسکو به اهدافش برسد، عملیات نظامی در اوکراین پایان خواهد یافت. تحقق اهداف عملیات نظامی ویژه روسیه از طریق مذاکرات صلح نیز امکانپذیر است، اما تا جایی که ما میدانیم در حال حاضر مذاکرات صلح به خاطر موضعگیری اوکراین امکانپذیر نیست.»
به نوشته روزنامه «وال استریت ژورنال»، با خروج نیروهای روس از خرسون، نیروهای اوکراین به سرعت در حال پیشروی در این منطقه هستند. ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین در اینباره گفت: «بسیاری هر ساعت اخبار را چک میکنند که واحدهای نظامی ما به کدام نواحی رسیدهاند و پرچم کشورمان را دوباره در آن مناطق بر افراشتهاند». شبکه اسکای نیوز، به نقل از یک عضو شورای محلی خرسون اعلام کرد، تمام شهر تحت کنترل نیروهای مسلح اوکراینی است و پرچم اوکراین دوباره در این شهر نصب میشود.
کییف محتاط است
مقامهای اوکراین با لحنی محتاطانه به صدور دستور عقبنشینی نیروهای ارتش روسیه از خرسون واکنش نشان دادهاند. کییف احتمال میدهد که صدور دستور عقبنشینی نیروهای روس از خرسون اقدامی تاکتیکی و بخشی از برنامه نظامی روسیه در نبرد با نیروهای اوکراینی باشد. به گزارش خبرگزاری آناتولی، مقامات اوکراینی نگرانند که مسکو برای تلافی شکست اخیر خود در جبهه خرسون، بار دیگر اقدام به حملات گسترده علیه غیرنظامیان و زیرساختها در اوکراین کند. اما در این میان غربیها و برخی مقامات اوکراینی عقبنشینی روسها از خرسون را شکست بزرگی برای ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه میدانند و پیروزی بزرگی برای کییف در نظر میگیرند.
خروج نیروهای روسی از خرسون درحالی است که این استان در اوایل ماه اکتبر طی رفراندومی به خاک روسیه ملحق شد و ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور این کشور این استان را بخشی از تمامیت ارضی روسیه اعلام کرد. باتوجه به اینکه این استان به دلیل نزدیکی به شبهجزیره کریمه برای روسها به لحاظ استراتژیک اهمیت خاصی دارد، این عقبنشینی هم به خاطر برخی ملاحظات انساندوستانه انجام گرفته است تا تلفات انسانی در نبرد آتی کاهش یابد. هرچند از دیدگاه مقامات غربی و اوکراینی، روسیه به دلیل ۹ ماه جنگ به لحاظ نظامی ضعیف شده است و عقبنشینی از خرسون هم بر این مبنا انجام شده است، اما روسها در حملات گسترده به زیرساختهای اوکراین در هفتههای گذشته نشان دادند که زرادخانههایشان به اندازه کافی تسلیحات در اختیار دارد که بتواند برای مدت زمان زیادی درگیریها را ادامه دهد، اما پوتین و دیگر مقامات کرملین تمایلی ندارند تا تلفات انسانی بیش از این افزایش یابد و تخلیه خرسون هم نوعی عقبنشینی تاکتیکی است.
نشانهای برای پایان جنگ
خروج از خرسون، بخشی از سیاست روسیه برای پایان دادن به جنگ است و در هفتههای گذشته هم مقامات کرملین بارها اعلام کردند که در صورت تمایل دولتمردان کییف حاضرند مذاکرات را از سر بگیرند. هرچند زلنسکی همچنان روی شروط خود برای ازسرگیری مذاکرات صلح اصرار دارد و خواستار بازگرداندن همه مناطق اشغالی به اوکراین است، اما به نظر میرسد امریکاییها و اروپاییها سعی دارند کییف را به ادامه گفتگوها مجاب کنند. بر اساس گزارش شبکه راشاتودی، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید که این رو زها به طور محرمانه با مقامات امنیتی روسیه در تماس است تا راهحلی برای پایان دادن به جنگ نه ماهه بیایند، به اوکراینها فشار میآورد تا تصمیم خود را برای ادامه جنگ و یا نشستن بر سر میز مذاکره اتخاذ کنند. به نظر میرسد خروج نیروهای روسی از خرسون هم بخشی از توافقات پشت پرده بین مقامات مسکو و پکن باشد تا این اقدام را پیروزی بزرگ برای اوکراین قلمداد کرده و زلنسکی را وادار به گفتگو با روسها کنند. سخنگوی وزارت خارجه امریکا روز جمعه اعلام کرد، واشنگتن از کییف شنیده که برای مذاکرات با حسن نیت با روسیه آماده است، و مسکو باید اعلام آمادگی کند. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، ند پرایس گفت: اوکراین اعلام کرده است که این جنگ بالاخره پای میز مذاکره به پایان میرسد. پس مسکو باید نه تنها در حرف، بلکه در عمل هم نشان دهد که آماده مذاکره است، آماده آنچه جهان به شکلی کاملاً شفاف از اوکراین شنید، اینکه آمادهاند با حسننیت پای میز مذاکره بنشینند. پرایس ادعا کرد: «متأسفانه روسیه هر از گاهی اعلام آمادگی برای مذاکره میکند و همزمان حملاتش را علیه اوکراین افزایش میدهد. مسکو حالا به زیرساختهای بیشتری از اوکراین آسیب میزند، از جمله انبارهای غذایی، گرمایش، آب و خدمات بهداشت.» علاوه بر تلاش امریکاییها برای کشاندن کییف به میز مذاکرات، اروپاییها هم از این اقدام استقبال میکنند و پیشتر امانوئل ماکرون، رئیسجمهور فرانسه هم در سخنانی توپ را به زمین اوکراین انداخته بود که همه چیز به آن بستگی دارد که میخواهد به جنگ ادامه دهد یا با روسیه صلح کند. غربیها از تداوم جنگ که به بحران انرژی در اروپا منجر شده است به شدت نگران هستند و سعی دارند هر چه سریعتر به این درگیریها پایان دهند، زیرا ادامه این وضعیت میتواند شرایط سختی را برای اروپاییها رقم بزند. از طرفی، مقامات اروپایی به نیات واقعی امریکا هم از شروع جنگ اوکراین پی بردهاند و حاضر نیستند در خط مقدم رقابت روسیه و امریکا باشند و هزینههای آن را به دوش بکشند.