روزگاری نه فقط تصویر عکاسان با اسلایدهای سیاهوسفید از زندگی مردم ایران سیاه و تاریک بود که زندگی حقیقی آنان نیز سیاه و خراب بود، اما دربار شاهنشاهی رنگی، آباد، سرزنده و شاد مینمایاند! زندگی خاندان پهلوی و درباریان در دوران حکمرانیشان بر کشور با سیطره بر منابع و منافع سرشاری که به خزانه کشور واریز میشد، یکسره صرف تجملات و تصرفات شد و تصاویر این زندگی اشرافی به عنوان جلوههایی از حیات ملتی شاد و رفاهزده نمایش داده میشد! زندگی اشرافی شاه و درباریان زمانی به فرجام رسید که این وارونهنمایی نتوانست روی حقیقت را بپوشاند و ماه از پشت ابر بیرون آمد و دیو رفت و فرشته درآمد!
در مستندی به نام انقلاب ۵۷ که از شبکه منوتو پخش شد، همسر شاه مخلوع اعتراف میکند که فقط شاه و درباریان بودند که در کمال آراستگی در قاب دوربینها و جلد رسانهها حضور داشتند و حتی یک فریم از عکس ملتی که بر آنها حکمرانی کرده بودند به نمایش گذاشته نشده بود و زمانی این حقیقت برایشان آشکار شد که دوران بیخانمانیشان در غربت آغاز شده بود. این تصاویر با عبور از تونل زمان رسانههای وابسته به پهلوی در فضای عمومی جامعه منتشر و اینگونه القا میشود که جامعه یکسره در عیش و آسایش بوده، غافل از اینکه تنها سلطنت بود که رنگی و آباد بود و هرچه غیر آن سیاه و خراب!
طبقه فرودست جامعه در دوران حکمرانی پهلوی، روستاییان و حاشیهنشینان شهرهای کشور بودند که اصل جمعیت و نزدیک به ۷۵ درصد کل جمعیت ۳۶ میلیونی اواخر آن دوران را شامل میشدند که بهزغم فراوانی در آمار، هرگز در معادلات دربار جایگاهی نداشتند و تا پایان دوران سلطنت هم هرگز دیده نشدند. با اینکه عمده جمعیت دوران قبل از انقلاب روستاییان بودند، اما ۹۶ درصدشان از داشتن برق هم محروم شدند. محرومیت از همین شاخص میتواند محرومیتهای دیگری را هم مدیریت کند که مهمترین آنها داشتن سواد خواندن و نوشتن بود. براساس آماری که مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر کرده، سال ۱۳۵۵ جمعیت ۱۵ سال و بالاتر حدود ۷/۱۸ میلیون نفر بودند. وجود ۷/۶ میلیــون نفر باسواد در گروه سنی ۱۵ سال و بیشــــتر نشان میدهد، آمار باسوادی در این رده سنی تنها ۹/۳۵ درصد بوده است. این شاخص نشاندهنده این است که بیش از ۶۴ درصد جمعیت ۱۵ ساله در سال همین سال بیسواد مطلق بودهاند. در گروه سنی ۲۵ تا ۳۹ ساله هم بالغ بر ۶۵ درصد بیسواد بودند و در گروه سنی ۴۰ ساله و بالاتر و تنها ۱۷ درصد باسواد وجود داشت. در یک برآورد کلی میتوان گفت موقعیت نسبی مناطق شهری و روستایی از نقطهنظر باسوادی طی دهه ۱۳۴۵- ۱۳۵۵ تقریباً هیچگونه تغییری نیافته است، بهطوریکه درصد بیسوادی در کل کشور در سال ۱۳۵۵ معادل ۵۲ درصد بوده و این رقم در مورد مناطق روستایی تا حدود ۷۰ درصد گزارش شده است. طبقات بیسواد و محروم از بدیهیترین امکانات زندگی، پیوندی با کانونهای قدرت و ثروت نداشتند. نمایش تصاویر سلطنتآباد هم فقط با یک هدف صورت میگرفت، چیزی نبود جز پرت کردن حواس جمعی از فلاکتی که در طبقات اجتماعی وجود داشت.