سال ۹۲ را ميتوان نقطه عطف تاريخ انيميشن ايران دانست. از اكران اولين فيلم سينمايي انيميشن در سينماها و استقبال خوبي كه مردم از تهران ۱۵۰۰ دارند تا خبر نمايش بينالمللي انيميشن «رستم و سهراب» كه توانست در بازار فيلم كن در سال گذشته ميلادي پيشفروش خيلي خوبي داشته باشد و با ركوردي قابلتوجه از پيش فروش فيلمهاي سينمايي نيز فراتر رود.
اين انيميشن با برنامهريزي نمايش در ۱۰۰ كشور هم اكنون دور خيز خود را براي اكران همزمان در سه كشور آغاز كرده است.
انيميشن ايراني «رستم و سهراب» در راه اكران بينالمللي قرار دارد. اين نخستين باري است كه يك انيميشن توليد ايران در سطح بينالمللي حاضر خواهد شد و اكران خارجي آن همزمان با پخش انيميشن در داخل كشور رخ خواهد داد، اتفاقي كه معمولاً براي آثار برتر انيميشن جهان رخ ميدهد.
مدتها بود كه سايه سنگين سينما روي ساير هنرها سايه افكنده بود و شهرت جهاني سينماي ايران اين فرصت را از مطرح شدن بسياري از هنرمنداني كه در ساير رشتهها از جمله ساخت بازي و توليد انيميشن فعاليت داشتند، ميگرفت.
اما هم اكنون شاهد آن هستيم كه هنرمندان ايراني توانستهاند در زمينههاي جديدي در عرصه بينالمللي درخشش داشته باشند. انيميشن و توليد بازي رشتههاي نويني هستند كه نه بيارتباط با سينما هستند و نه در سطح جهاني جايگاههايشان كمتر از سينما است. خوشبختانه در طي چند سال گذشته برنامهريزيهاي مدوني براي گسترش اين دو هنر- صنعت در حال انجام است، به نحوي كه كشورمان از يك مصرفكننده صرف توليدات خارجي به يك توليدكننده مبدل شده است و بخشي از نياز داخلي كشور با استفاده از ظرفيت ايجاد شده توسط فعالان بخشهاي دولتي و خصوصي مرتفع ميشود.
هم اكنون نيز با حضور توليدات ايراني در بازارهاي بينالملل ميتوان انتظار آن را داشت كه حداقل هنرمندان ايراني بتوانند توانمنديهاي خود را در قياس با شركتهاي مطرح جهان قرار دهند و دايره توانمنديها و نقاط قوت و ضعف آنها مشخص شود.
چندي پيش بازي ايراني آسمان دژ ۲ توانست مقام اول مسابقات جهاني را در كشور آلمان به دست آورد. اين بازي به سرعت در ميان گيمرهاي اروپايي جاي خود را باز كرد. آسمان دژ توانست راهگشاي حضور ساير بازيهاي ايراني در عرصه بينالمللي باشد و نام ايراني را در كنار معدود كشورهاي توليدكننده بازيهاي رايانهاي به ثبت برساند.
هم اكنون نيز شاهد تكرار يك موفقيت ايراني هستيم. اين بار انيميشن «رستم و سهراب» در حال آماده شدن براي اكران همزمان در سه كشور امريكا، روسيه و امارات متحده است. انيميشن رستم و سهراب بر اساس مهمترين و مشهورترين تراژدي ايراني يعني رستم و سهراب است كه فردوسي آن را در شاهنامه خود به بهترين شكل ممكن سروده است.
تراژدي رستم و سهراب پيش از اين نيز مورد استفاده هنرمندان قرار گرفته بود. پيش از انقلاب ۳ فيلم سينمايي با موضوع داستان رستم و سهراب ساخته ميشود. «رستم و سهراب» به كارگرداني مهدي رئيس فيروز در سال ۳۶، «سياوش در تخت جمشيد» به كارگرداني فريدون رهنما در سال۴۶ و «پسر ايران از مادرش بيخبر است» باز هم به كارگرداني فريدون رهنما در۱۳۵۲. علاوه بر اين فيلمها، چندين فيلم كوتاه نيز بر اساس اين داستان ساخته ميشود.
در زماني كه تاجيكستان بخشي از خاك شوروي سابق بود، كارگردان روس بوريس كيمياگروف سه فيلم سينمايي بر اساس داستانهاي شاهنامه ميسازد، فيلم هايي با نامهاي رستم، داستان رستم و سهراب و داستان سياوش كه نشاندهنده اهميت شاهنامه در خارج از مرزهاي كشورمان است. يكي از مهمترين كارهاي نمايشي درباره اين داستان شاهنامه، اپراي رستم و سهراب است كه توسط بهروز غريب پور كارگرداني شده و آهنگسازي آن را لوريس چكناواريان بر عهده داشته است. انيميشن رستم و سهراب به گفته سازندگان آن نگاهي متفاوت به اين افسانه كهن دارد.
انيميشن رستم و سهراب كار مشترك ميان شركت برادران دالوند و مركز گسترش سينماي مستند و تجربي است. داريوش دالوند به عنوان تهيه كننده اين انيميشن ميگويد: اوايل سال ۸۵ بود که دغدغه و ايده انيميشنسازي با توجه به تکنيکي که به آن دست يافته بوديم، شکل گرفت. اين ايده بر مبناي داستان «رستم و سهراب» بود، بعد از چند ماهي (حدود برج هفت سال ۸۵) با محمد آفريده مديرعامل وقت مرکز گسترش سينماي مستند و تجربي، ايده را مطرح کرديم.
وي ادامه ميدهد: حدود ۱۸ ماه درگير بوديم با قصه، داستان، فيلمنامه، زاويه نگاه دوربين به اين داستان و اينکه چه مقولهاي را مطرح کنيم همچنين بايدها و نبايدها، کميها و کاستيها و... در حدود نيمي از صاحبنظران عرصه ادبيات فارسي بر اين عقيده هستند که رستم پسرش را ميشناخت اما او را کشت و اين دغدغه ما هم بود. با اين نوع نگاه دچار نگراني بوديم که چگونه شروع کنيم و داستان به کجا پايان يابد. بيش از ۱۸ ماه درگير اين مسائل بوديم زيرا دغدغههاي زيادي نسبت به «رستم و سهراب»در عرصه ادبيات فارسي و ميان ايرانيان وجود دارد.
اين انيميشن هم اكنون در حال بازاريابي براي نمايش بينالمللي است. شفيعآقا محمديان، مديرعامل مرکز گسترش سينماي مستند و تجربي که پخش بينالمللي اين انيميشن سينمايي را در جشنواره کن ۲۰۱۲ به يک شرکت خارجي واگذار کرده بود در گفتوگويي با ايسنا، در مورد پخش بينالمللي فيلم ميگويد: طبق آخرين اخباري که شرکت پخشکننده خارجي به ما داده است، کشورهاي امارات و روسيه حق رايت انيميشن سينمايي «رستم و سهراب» را خريداري کرده و قصد اکران عمومي آن را در سينماهايشان دارند.
وي ادامه ميدهد: چندي قبل شرکت پخشکننده، فعاليت خود را براي اکران عمومي اين انيميشن در امريکا نيز آغاز کرده بود که نهايتاً قرار است «رستم و سهراب» حداقل تا سه ماه ديگر در سينماهاي آن کشور روي پرده برود.
آقامحمديان در خصوص پيشبيني موفقيت اين انيميشن ميافزايد: واقعاً اکران عمومي اثر سينمايي ايراني در سه کشور آن هم در يک فرآيند طبيعي، در سينماي بعد از انقلاب بيسابقه يا حداقل کمسابقه است. اين موضوع وقتي اهميت زيادي پيدا ميکند که بدانيم «رستم و سهراب» در شرايطي در سه کشور خارجي اکران ميشود که داستاني کاملاً ايراني دارد که از کتب کهن ما سرچشمه ميگيرد. مدير عامل مركز سينما مستند و تجربي ميافزايد: توافق ما با پخشکننده خارجي فيلم، فروش حداقل ۸ ميليون دلار است، اما پس از آنکه اين پخشکننده توانست رايت «رستم و سهراب» را به امارات و روسيه بفروشد، اميدوار است که فروش آن به ۱۰ ميليون دلار برسد.
حضور انيميشن رستم و سهراب به عنوان اولين نماينده انيمشن ايراني روي پردههاي سينماهاي خارجي ميتواند تبليغ خوبي براي آشنايي مخاطبين انيميشن با تواناييهاي هنرمندان ايراني باشد و از سوي ديگر راهگشاي حضور ساير توليدات ايراني و رقابت آنها با انيميشنهاي ساخته شده در كشورهايي مانند امريكا و ژاپن است.