مسئله خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا (برگزیت) در برهه کنونی بزرگترین دغدغه دولت محافظهکار این کشور و بوریس جانسون، نخستوزیر بریتانیا است. در عین حال ادامه بلاتکلیفی در این زمینه نهفقط موجب نگرانی شهروندان این کشور شده بلکه اتحادیه اروپا نیز برای رهایی از بنبست فعلی در روابط با لندن خواهان عملی شدن هر چه سریعتر برگزیت است. در واقع برگزیت مهمترین مسئله بین لندن و بروکسل محسوب میشود. اروپاییها نگران خروج بدون توافق بریتانیا از اتحادیه اروپا هستند و به همین دلیل بر رسیدن به توافق با لندن دراین زمینه تأکید دارند.
در این راستا سران اتحادیه اروپا پنج شنبه شب ۲۵ مهر در نشستی در بروکسل موافقت خود را با توافق جدید اتحادیه اروپا و بریتانیا درباره برگزیت اعلام کردند. «دونالد توسک» رئیس شورای اروپا گفت: بعد از موافقت سران ۲۷ کشور اروپایی با توافق جدید برگزیت، اتحادیه اروپا و بریتانیا به مرحله نهایی نزدیک شدهاند. ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپا، توافق جدید را «عادلانه» خواند. هم یونکر و هم بوریس جانسون نخستوزیر بریتانیا از پارلمان اروپا و پارلمان بریتانیا خواستند توافق جدید را تأیید کنند. بیشتر مفاد توافق جدید همان چیزی است که در زمان نخستوزیری «ترزا می» در نوامبر ۲۰۱۸ به دست آمده بود و تغییر اصلی بر سر پیشنهادهای مربوط به ایرلند شمالی است. در توافق جدید طرح پشتیبان ایرلند شمالی موسوم به «بک استاپ» حذف شده و به جای آن ترتیبات جدیدی برای تبادل کالا بین دو طرف در نظر گرفته شده است. بر اساس این توافق، بریتانیا تا سال ۲۰۲۰ و شاید بیشتر از قوانین اتحادیه اروپا تبعیت کرده و هزینه ۳۹ میلیارد پوند بابت حق جدایی از اتحادیه اروپا را پرداخت میکند. دو طرف همچنین درباره تضمین حقوق شهروندان اروپایی ساکن بریتانیا و شهروندان بریتانیایی ساکن اروپا توافق کردند.
پس از آن چشمها به پارلمان بریتانیا دوخته شد. در واقع پارلمان همچنان چالش اصلی برای این توافق است. بهرغم امید سران اروپایی و مقامات ارشد اتحادیه اروپا، به نظر میرسید که «بوریس جانسون» نخستوزیر بریتانیا برای قبولاندن توافق جدید به پارلمان این کشور کار سختی در پیش داشته باشد. جانسون در نشست پارلمان در سخنانی این توافق را «فوقالعاده» خواند و از نمایندگان مجلس بریتانیا خواست از توافق جدید حمایت کنند و به «فصل سخت و دردناک تاریخ بریتانیا» پایان دهند. همچنین مایکل گوو، معاون نخستوزیر بریتانیا نیز هشدار داد که مخالفت پارلمان، شکاف در کشور را عمیقتر میکند. با این حال پارلمان بریتانیا روز شنبه ۲۷ مهر، به جای بررسی توافق جدید به تمدید مهلت خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا رأی داد. از نظر اکثر نمایندگان پارلمان بریتانیا این توافق حق حاکمیت بریتانیا بر بخشی از سرزمینش را (ایرلند شمالی) از بین میبرد. «نایجل فاراژ» رهبر حزب برگزیت (اصلیترین حامی جدایی بریتانیا) در این باره گفت: «قرار نبود پس از سه سال به اینجا برسیم. با این توافق سالها طول میکشد که به تجارت آزاد دست پیدا کنیم، چون همچنان از سوی قوانین اتحادیه اروپا محاصره شده و اختیارات از ما سلب شده است.» با وجود درخواست جانسون و حزبش، نمایندگان پارلمان اصلاحیه پیشنهادی موسوم به اصلاحیه «لِتوین» برای به تعویق انداختن اجرای برگزیت را به رأی گذاشتند که در نهایت به تصویب نمایندگان رسید. بر این اساس، جانسون ملزم شد نامهای به اتحادیه اروپا بنویسد که براساس آن زمان اجرای برگزیت سه ماه دیگر تمدید میشود. «جانسون» در واکنش به تصویب این متمم در مجلس عوام بریتانیا گفت: برای تمدید مهلت برگزیت با بروکسل وارد مذاکره نمیشود و تلاش میکند به هر نحو ممکن این کشور را در موعد مقرر یعنی ۳۱ اکتبر (۹ آبان) از اتحادیه اروپا خارج کند.
بهرغم اعلام جانسون، وی ناچار شد نامه درخواست تمدید مهلت برای اجرای برگزیت را برای اتحادیه اروپا ارسال کند، اما برای پافشاری بر مواضع خود که مخالف نظر پارلمان بریتانیا است نامه درخواست تمدید مهلت برگزیت را بدون امضا برای اتحادیه اروپا فرستاد. جانسون در این نامه تقاضا کرده برگزیت به مدت سه ماه یعنی تا ۳۱ژانویه ۲۰۲۰ به تأخیر بیفتد. در پی ارسال این نامه دونالد توسک رئیس شورای اروپا با انتشار پیامی در توئیتر تأیید کرد که این نامه را دریافت کرده است و درباره آن با رهبران اتحادیه اروپا مشورت میکند. جانسون به همراه نامه بدون امضای خود برای اتحادیه اروپا، نامه دیگری نیز این بار با امضا روانه بروکسل کرد که در آن تأکید کرده بود تأخیر در برگزیت اشتباه است و او یک برگزیت «عمیقاً تباه کننده» را نمیخواهد. وی پیشتر نیز اعلام کرده بود ترجیح میدهد بمیرد و درخواست هرگونه تمدید مهلت برگزیت را که باید ۳۱ اکتبر اجرایی میشد، نکند.
بدین ترتیب همانگونه که پیشبینی میشد جانسون نه تنها نمیتواند به وعده خود درباره خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در ۳۱ اکتبر عمل کند، بلکه بار دیگر ماراتن مذاکرات بین لندن و بروکسل باید آغاز شود. بدین ترتیب بر پیچیدگیهای برگزیت افزوده شده است.
با اقدام جدید پارلمان بریتانیا، احتمال برگزاری انتخابات سراسری بیش از پیش تقویت شده است. به نظر میرسد حزب کارگر که به دنبال برگزاری همهپرسی مجدد برگزیت است، اکنون فرصتی برای پیشبرد نظر خود در این زمینه در صورت پیروزی در انتخابات پارلمانی آتی در اختیار داشته باشد. اما اگر حزب محافظهکار بار دیگر به پیروزی برسد بار دیگر روند پرمشقت مذاکرات با اتحادیه اروپا را ناچار است در پیش گیرد که به هر حال نتیجه آن نیز نامعلوم خواهد بود.