سرویس دین و اندیشه جوان آنلاین: نوام چامسکی، زبانشناس و فیلسوف امریکایی و از تحلیلگران برجسته سیاسی که بیش از ۱۰۰ کتاب دارد در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه هشدار داد، واشنگتن در مسیری پرآشوب قرار گرفته است و نهتنها هیچ برنامه فدرالی برای مقابله با همهگیری ویروس کرونا در دست ندارد بلکه از بودجه مربوط به سلامت عمومی کاسته است و تبعات تغییرات آب و هوایی را هم نادیده میگیرد. البته چامسکی که حالا ۹۱ سال دارد و بیش از دو ماه است که خود و همسرش والریا را از ترس کرونا در منزل شخصیاش در توسان قرنطینه کرده، معتقد است کرونا بدترین مشکل موجود نیست چراکه تبعات آن هر چقدر هم وسیع باشد با هزینههای سنگین قابل جبران است. استاد دانشگاه آریزونا میگوید آن چیز که از کرونا خطرناکتر است و تبعاتش هم قابل جبران نیست، تغییرات شدید آب و هوایی است! در ادامه چکیدهای از مصاحبه او را به نقل از ساوت چاینا مورنینگ پست (روزنامه انگلیسی زبان هنگکنگی) میخوانید.
وضعیت فعلی امریکا را با توجه به تداوم مرگ و میرهای فزاینده مردم این کشور در اثر همهگیری ویروس کرونا چگونه ارزیابی میکنید؟
در حال حاضر در امریکا هیچ رهبری منسجمی وجود ندارد و وضعیت پر آشوب است. ریاست جمهوری امریکا و کاخ سفید در دستان یک خود بزرگپندار جامعه گریز قرار گرفته که به هیچ چیز جز قدرت و دورنمای انتخاباتی خودش علاقه ندارد و هیچ اهمیتی به اینکه چه اتفاقی برای کشور و جهان دارد میافتد، نمیدهد. ریاست جمهوری امریکا خود گفته است که این وضعیت به او ارتباطی پیدا نمیکند و دولت فدرال قادر به انجام هیچ کاری نیست. در واقع برای او هیچ چیز جز قدرت و نفع شخصی اهمیت ندارد. البته او مجبور به حفظ حمایت پایگاههای حامی خود که شامل ابرثروتمندها و شرکتهای تجاری قدرتمند میشود، است. هیچ طرح هماهنگی وجود ندارد و بالغ بر ۹۰هزار نفر بر اثر ابتلا به کرونا در امریکا جان خود را از دست دادهاند و خیلی مرگهای دیگر نیز اتفاق خواهد افتاد.
چشمانداز سیاسی امریکا و دیگر نقاط جهان را در گذر از این بحران چگونه میبینید؟
به محض آنکه ترامپ فرمان ریاست جمهوری را در دست گرفت در اولین اقدام کلیت سیستم پیشگیری از همهگیری بیماریها را برچید. او بودجه مرکز کنترل بیماری امریکا را که با این قبیل بحرانها برخورد میکند، کاهش داد و ادامه برنامه همکاری با دانشمندان چینی برای شناسایی ویروسهای بالقوه را لغو کرد. بنابراین امریکا برای این بحران آمادگی نداشت. ما در امریکا بیشتر از هر کشور دیگری با یک جامعه خصوصی افراد بسیار ثروتمند برخوردار از امتیازات گزاف روبهرو هستیم، اما امتیازات آنها در سیطره یک سیستم کنترلی خصوصی است. این جامعه یک نظام بهداشت و درمان همگانی ندارد بلکه دارای یک سیستم نهایتاً نئولیبرال است. وضعیت اروپا از بسیاری جهات بدتر است. برنامههای ریاضتی، حمله شدید به دموکراسی و معطوف شدن تصمیمگیریها به بروکسل خطر را آنجا تشدید میکند. بنابراین اروپا مشکلات خاص خودش را دارد، اما دستکم در آنجا ته ماندهای از نوعی ساختار سوسیال دموکرات وجود دارد که تا حدی حمایتهایی که از نظر من امریکا فاقد آنهاست، ارائه میکند. البته این را هم باید مورد توجه قرار داد که هر چقدر هم که این همهگیری شدید باشد، اما بدترین مشکل موجود نیست و چه بسا تبعات آن با هزینههای شدیدی قابل جبران باشد؛ چیزی که قابل جبران نیست تبعات تغییرات شدید آب و هوایی نظیر آب شدن یخهای قطبی و بالا آمدن سطح دریاها و دیگر تأثیرات ویرانگر افزایش گرمای جهانی است که متأسفانه کمتر بدان توجه میشود.
کشورهای متعددی از تکنولوژی برای ردیابی شهروندان و همچنین ذخیرهسازی دیانای آنها برای مبارزه با کرونا استفاده میکنند. آیا این به معنای ورود جهان به دوران جدید جاسوسی دیجیتال است؟ چه خطراتی در این شرایط متوجه حریم خصوصی است؟
در حال حاضر برخی شرکتها تکنولوژیهایی را تولید میکنند که این قابلیت را به کارفرما میدهد تا محتوایی را که در مانیتور شما پخش میشود و حتی کلیدهایی را که در کامپیوترتان فشار میدهید، رصد کند. همچنین این قابلیت به کارفرما داده میشود که حتی اگر برای یک دقیقه محل را ترک میکنید، برایتان هشدار بفرستد. این چیزی است که هماکنون در حال نصب شدن است و مربوط به آینده نیست. سیستم به اصطلاح اینترنت اشیا هم در حال پدیدار شدن است. این سیستم، خیلی از کارها را آسان میکند مثلاً اگر شما در حال رانندگی به سمت خانه خود باشید میتوانید همزمان از طریق این سیستم، اجاق گاز منزلتان را روشن کنید، اما در عین حال معنای آن این است که اطلاعات بیشتری از زندگی شما روانه گوگل، فیسبوک و دولتی نظیر دولت امریکا و فرانسه میشود. این یک کنترل عظیم بالقوه است که قدرت تجسس و حمله به حریم خصوصی افراد را در اختیار آنها میگذارد. این روند حالا اتفاق افتاده است و مربوط به آینده نیست. اگر ما اجازه دهیم شرکتهای تکنولوژی بزرگ و دولت زندگی ما را کنترل کند این بیشک اتفاق خواهد افتاد. آنها وضعیت را تبدیل به چیزی شبیه به چین خواهند کرد. وضعیتی که شما در آن شاهد سیستمهای به اصطلاح اعتبار اجتماعی هستید؛ بدین معنا که هر شخص حجم مشخصی از اعتبار را دریافت میکند و در عوض با تکنولوژیهای تشخیص چهره که همه جا وجود دارند تحت نظارت شدید قرار میگیرد تا در صورت تخلف از اعتبار او کاسته شود. به عنوان مثال اگر شما خلاف قوانین از خیابان عبور کنید، همزمان از اعتبار شما کاسته میشود. بنابراین هجوم به حریم خصوصی افراد، چیز غیرقابل اجتنابی نیست و همچون افزایش گرمای جهانی، اگر مردم مانع آن نشوند، اتفاق خواهد افتاد.
آیا بهانه مقابله با شیوع ویروس کرونا توجیه مناسبی برای سپردن این قبیل اختیارات به دولتهاست؟
در دورانی که تهدید ویروس وجود دارد، این اختیارات میتواند موجه باشد. در زمان جنگ، گریزی از اختیارات کنترلی نیست و شما با جیرهبندی روبهرو هستید، اما این اختیارات لزوماً نباید دائمی باشد.
بله در حال حاضر ما شهروندان اجازه این اختیارات را میدهیم، اما این اختیارات میتواند در هر زمانی لغو شود.