بهره‌گیری از ابزار هنر برای عموم مردم جذابیت‌های خاصی دارد و وقتی هنر قدم در راه ترویج دین و آموزه‌های دینی می‌گذارد، بی‌شک بازخورد‌های مثبت فراوانی را در برخواهد داشت. هنر تعزیه یکی از تجربه‌های هنری است که سالیان سال است اقدام به تصویر کشیدن واقعه کربلا می‌کند. این هنر نقش بسزایی در زنده نگهداشتن اسلام و فرهنگ عاشورایی دارد. از سال ۸۹ یکی از خلاقیت‌های هنری و الگوبرداری از هنر تعزیه برای معرفی امام علی (ع) به عنوان ولی خدا، در بازسازی واقعه غدیرخم نمود پیدا کرد. تردیدی نیست که امروزه با توجه به هجمه‌های دروغین دشمن باید واقعه غدیرخم پررنگ‌تر از گذشته بیان و معرفی شود. هنرمندان با ظرافت و لطافت در قالب هنر پیام غدیر را در دوره‌های مختلف به گوش مردم می‌رسانند. با مهدی‌امین فروغی استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر به گفتگو نشستیم تا پیرامون نقش هنر در ترویج فرهنگ غدیر برایمان بگوید.
مهدی امین فروغی نویسنده و پژوهشگر با اشاره به اینکه اگر عید غدیر نبود، دین اسلام هم ناقص می‌ماند، گفت: «دشمنان با تهاجم گسترده فرهنگی سعی در سست کردن اعتقادات دینی و معنوی مردم دارند که با استفاده از هنر می‌توان در مقابل این تهاجم فرهنگی ایستادگی کرد.»
این استاد دانشگاه در ادامه به نخستین فردی که از ابزار هنر به روایتگری رویداد غدیر پرداخت اشاره کرد و افزود: نخستین کسانی که در این روز به روایتگری این رویداد پرداختند شاعران بودند. از میان هنر‌ها شعر نخستین هنری بود که با غدیر بیعت کرد بنابر نقل منابع تاریخی حسان‌بن ثابت نخستین شاعری بود که در کنار منبر پیامبر زبان به مدح علی (ع) گشود و با شعر خودش به نشر و گسترش پیام غدیر پرداخت روز غدیر پس‌از خطبه پیامبر حسان‌بن ثابت به پا خواست و در اشعاری با غدیر بیعت کرد و مدح علی (ع) گفت. در صحرای غدیر و در کنار منبر پیامبر و امیرمؤمنان بیعت کرد و پس از حسان‌ابن ثابت کم‌کم چهره‌های شاخصی در میان شعرا مانند کمیت بن‌زید اسدی، عبدی کوخی، سیداسماعیل حمیری، دعبل خزاعی و مهیار دیلمی و دیگران ظهور کردند و غدیریه سروده‌اند که امروز مجموعه غدیریه‌های سروده شده در زبان عرب مانند کهکشانی در آسمان مدایح علوی نورافشانی می‌کند.
وی ادامه داد: خیل بی‌شماری از شاعران پارسی‌گوی در قرون مختلف مانند فردوسی، ناصرخسرو، سنایی، مولانا و بسیاری دیگر به زبان ستایش امیرمؤمنان علی (ع) گشودند و غدیر را در شعر خودشان سروده‌اند.
این پژوهشگران با اشاره به مسیر روایتگری غدیر در شعر پارسی افزود: نخست با تلمیحات و اشارات شروع شد و کم‌کم شاعران به تسریع در اشعار خودشان زبان به مدح علی (ع) و شرح واقعه غدیر گشودند و پس از آن نوبت به سرودن منظومه‌های طولانی و بیان جزئیات داستان و هم به تفصیل رسید منظومه‌هایی مانند حمله حیدری توسط شاعرانی مانند باذل مشهدی و علی کرمانی و دیگران سروده شد و کم‌کم مراسمی تحت عنوان حمله خوانی شکل می‌گرفت و به یکی از شعائر هنری مذهبی ما تبدیل شد در مجالس حمله‌خوانی هنرمندان و خوانندگان که از صدای خوش و لحن گیرا برخوردار بوده‌اند به خواندن منظومه می‌پرداختند و با حرکات نمایشی ماوقع حوادث را توضیح می‌دادند.
وی بیان کرد: برگزاری این مراسم آغازی بود برای اینکه نقاشان و تصویرگران هم پای در میدان ارادت محبت علی (ع) بگذارند و هنر نقاشی هم به روایتگری غدیر بپردازید در دوره‌های بعد و تحت تأثیر مراسم حمله‌خوانی نقاشانی ظهور کرده‌اند و داستان‌های اسلامی و مذهبی و به‌خصوص داستان غدیر و عاشورا را بر پرده‌های بزرگ نقاشی نگاشته‌اند و در کنار این هنرمندانی که به آن‌ها پرده‌خوانی می‌گفتند این پرده‌ها را در مجامع بزرگ و معابر عمومی بر دیوار‌ها نصب می‌کردند و هنرنمایی و هنرمندی ماجرا‌های نگاشته شده و پرده‌ها را برای مردم توضیح می‌دادند.
مهدی امین فروغی استاد دانشگاه و نویسنده کشوری به نقش پرده‌خوانی در طول تاریخ شیعه اشاره کرد و افزود: در طول تاریخ شیعه پس از شعر از میان هنر‌ها به راستی پرده‌خوانی‌ها نقش بسزایی در نشر و گسترش معارف دینی داشته‌اند و این پرده خانه‌ها که از حافظه‌ای سرشار صدای خوش و لحن گیرا برخوردار بوده و با بهره‌گیری از فنون نمایشی واقعه غدیر و سایر داستان‌های اسلامی را به زیباترین شکل برای مردم توضیح می‌دادند و در مسیر تاریخی هنر‌های نمایشی و پیوند آن‌ها با شعائر مذهبی و به‌خصوص واقعه غدیر پس‌از پرده‌خوانی نوبت به نقالی و سپس نوبت به هنر تعزیه‌خوانی یا شبیه‌خوانی می‌رسد. بنابراین نخست شعر بایزید با غدیر بیعت کرد و سپس هنر‌های نقاشی و هنر‌های نمایشی، اما بعضی از شعر و نقاشی و هنر‌های نمایشی که مانند شمایل گردانی نقالی تعزیه‌خوانی که به آن‌ها اشاره شد.
وی در ادامه به هنر خوش‌نویسی در روایتگری غدیر اشاره کرد و گفت: نوبت به هنر خوش‌نویسی می‌رسیم که این پیوند خوش‌نویسی و تشیع به‌خصوص از عصر تیموری به بعد پیوندی شگفت‌انگیز است مورخان نوشته‌اند که پس‌از روی کار آمدن حکومت‌های شیعی دوره آل‌بویه به بعد پس از آن که شیعیان در اقامه شعائر خود آزادی عمل پیدا کردن یکی از هنر‌هایی که به روایتگری غدیر پرداخته خوش‌نویسی است و در تاریخ پس‌از آل‌بویه به‌خصوص از دوره تیموری به بعد خوش‌نویسان بزرگی مانند محمدرضا امامی زین‌العابدین کاتب سیدمحمد شیرازی و دیگران ظهور کردن باهنر خود نشر و گسترش پیام غدیر پرداخته‌اند به‌عنوان مثال مجموعه احادیث امام علی تحت عنوان ثبت کلمه تحقیق توسط خوش‌نویسان بسیاری از جمله زین‌العابدین محمدکاتب با خط نسخ و ثلث در قرن نه کتابت‌شده رساله چهل کلمه امام علی که توسط عبدالرحمان جامی به نظم درآورده شده بود بار‌ها و بار‌ها توسط خوش‌نویسان در قرن نهم و پس از آن کتابت شد و خوش‌نویسان در قالب‌های مختلف اعم از نسخ خطی رسانه‌های هنری دیوان اشعار مرقعات و تک‌نگاری‌ها تعالیم شیعه و ماجرای غدیر را گسترش می‌دادند و از میان قالب‌های مختلف یکی از مهم‌ترین آن‌ها کتیبه‌های مساجد و اماکن متبرکه است که از دیرباز جلوه‌گاه هنر خوش‌نویسی بوده است. همچنین معماران این‌ها را در قالب کاشی نگاره‌ها بر فراز در مساجد تکیه‌ها و حتی خانه‌ها نصب کردند که امروز در بالای سردر خانه‌ها و اماکن قدیمی می‌بینیم.
بنابر این هنرسهم بسزایی در نشر و گسترش پیام غدیر داشته و دارند و امروزه در کنار شعر، نقاشی و تصویرگری در کنار هنر‌های کهن ما هنر‌های نمایشی کهن مانند شمایل گردانی پرده‌خوانی نقالی و تعزیه‌خوانی و در کنار هنر خوش‌نویسی هنر‌های جدید هم در نشر و گسترش پیام غدیر سهم دارند.
