دیدهها و شنیدهها از گوشه و کنار کشور از این حکایت دارد که محرم امسال به مراتب در جامعه از شور و حال بیشتری برخوردار بوده است. شاید برخی کرونا را چالشی مداوم و تغییرشکلدهنده برای عزاداری محرم قلمداد میکردند، اما محرم امسال نشان داد پروتکلهایی که تقریباً دو سال منجر به ایجاد محدودیت در برگزاری عزاداری محرم شده بود، نه تنها پس از لغو از شور و حال و اشتیاق آن نکاسته، بلکه تشنگی جامعه را مضاعف کرده است. اگر در سالهای گذشته برخی مناطق شمالی شهر شاهد سردی در برگزاری دستهجات و هیئتهای عزاداری حسینی بودند، امسال از همان مناطق به شکلی خودجوش گرمی و حرارت محرم خود را نشان داد. این عطش برای حضور در جمع عزاداران حسینی خود از نوعی تمایل به معنویت در جامعه حکایت میکند و مردم در این معنویتخواهی بهطور عادی بیش از همه خیمه امام حسین (ع) را، چون چشمهای لایزال میبینند که میتواند آنها را سیراب کند. این تشنگی معنوی در حالی در جامعه وجود دارد که رشد وسایل ارتباطجمعی، انسان امروز را غرق در فضای مجازی کرده است.
در چنین وضعیتی اشتیاق به معنویت موضوعی فطری است که قطعاً ریشههای آن نهتنها در ایران، بلکه در همه جهان کم و بیش و به انحای مختلف خود را نشان میدهد. اما رسانههای غالب این روحیه جمعی در نزد جوامع را سانسور میکنند و میکوشند آن را به سمت و سوی زرق و برقهای کاذب هدایت کنند. نکته مهم دیگر درباره تشنگی و پناهندگی مردم ایران به امام حسین (ع) این است که جامعه این روحیه را در جمع جستوجو میکند و به تجربه آموخته که رستگاری در میان جمع میسر میشود. این جمعگرایی، نعمتی است که شیوع ویروس کرونا آن را چند صباحی به چالش کشیده بود و حالا پس از دو سال جمعگریزی و از هم فراری بودنهایی که فردیت انسانها را ضریب میداد، این امام حسین (ع) است که برای ایرانیان بهترین پناهگاه و محل رجوع جمعی محسوب میشود تا دورهم جمع شوند و یک احساس مشترک را
زمزمه کنند.
هیچ چیزی به این اندازه نمیتواند جامعه ایران را به یک حس مشترک معنوی نائل کند. همه اینها نشان میدهد که مراسم عزاداری امام حسین (ع) برخلاف آنچه دشمنان دین تبلیغ میکنند، نهتنها باعث افسردگی در جامعه نیست، بلکه منجر به نوعی همدردی و حس مشترک اجتماعی و تخلیه درونی میشود که در نهایت یک تسکین اجتماعی را رقم میزند. به عبارتی میتوان گفت جامعه ایران همه دردها، رنجها و سختیهایش را به پای یک سوگ و غم عظیم میآورد و هنگامی که در این سوگ دستهجمعی روضهخوان عظمت مصیبت خاندان پیامبر میشود گویی زایشی مجدد مییابد. پربیراه نیست اگر بگوییم رمز پایداری و مقاومت در برابر مصائبی، چون تحریم، مشکلات معیشتی، خرابکاری و تبلیغات پرحجم رسانهای همین زایش روحی در مناسکی، چون محرم است. این تجدید روحیه بیشک ظرفیتی است که در اسلام و مذهب شیعه وجود دارد و یک انرژی لایزال و تمام نشدنی است. جامعه ایران به مرور به این درک نائل آمده که خود به مثابه انسانی از جهان امروز تشنه حقیقتی، چون امام حسین (ع) است و اشک بر مصائب آلالله نیازی است که روح او را پالایش میدهد.
به عبارتی دیگر ما اسیرانی هستیم که میدانیم آزادهای، چون امام حسین (ع) نیازی به گریه ما ندارد و این گریهها در حقیقت میراث و هدیهای است که روح خود را به قدر ظرف خودمان به آن عظمت نزدیک کنیم. معنای حقیقی جمله آن علمدار شهید که گفت «ما ملت امام حسینیم» و نیز جمله آن امام سفر کرده که فرمود «هرچه داریم از محرم و صفر داریم» با درک چنین مختصاتی از عاشورا و مشاهده شور و حال روزافزون آن بهتر از قبل قابل فهم است.