جوان آنلاین: انقلاب صنعتی چهارم به تغییرات سریع فناوری، صنایع و الگو‌های اجتماعی و عملیاتی که طی قرن ۲۱ به منظور افزایش اتصال‌های متقابل و اتوماسیون هوشمند فراگیر شده، اطلاق می‌شود. در کنار فناوری‌های رایانشی، زنجیره بلوکی، اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، رباتیک و مواد پیشرفته، از دیگر فناوری های مورد توجه در انقلاب صنعتی چهارم، چاپ چندبعدی است و یکی از بخش‌های دانش بنیان فعال در حوزه چاپ سه بعدی در کشور نیز شرکت آیهان چاپگر وابسته به دانشگاه تهران است. در گفت وگوی «جوان» با بهرام کاظمی مسئول بخش فروش و از محققان این شرکت به فعالیت‌های دانش بنیان انجام‌شده توسط آیهان چاپگر در رابطه با این فناوری پرداخته‌ایم.
در ابتدا شرکت خود را معرفی کنید و بفرمایید از چه زمانی ایجاد شده‌است؟
ما از حدوداً سال ۹۳ و حتی قبل از آن فعالیت داشته ایم، ولی این فعالیت‌ها تحقیق و توسعه بوده‌است. سال ۹۷ شرکت ما ثبت‌شده و از مرحله تحقیق و توسعه وارد مرحله ساخت شدیم. ما اسپین آف دانشگاه تهران هستیم، یعنی درصدی از سهام ما متعلق به دانشگاه تهران است. کسانی هم که در این شرکت فعال هستند از افرادی که تحقیق و توسعه انجام می‌دهند تا مدیر عامل بیشتر دانشگاه تهرانی هستند.
شرکت شما به عنوان دانش بنیان ثبت شده‌است؟
بله ما شرکت دانش‌بنیان هستیم و در دانشگاه تهران مستقر هستیم. ما دو محصول دانش بنیان داریم که یکی از آن‌ها پرینتر سه بعدی فلزی است که با فلز کار می‌کند. این محصول‌ها تک است و آن را ثبت جهانی هم کرده‌ایم، یعنی نمونه‌ای از آن در کل دنیا وجود ندارد.
این محصول چه کاری انجام می‌دهد؟
روش جدیدی در پرینت فلزی است و می‌تواند قطعات فلزی را حتی سریع‌تر از دستگاه‌هایی که در خارج از کشور است، تولید کند. اکنون کار‌های تحقیق و توسعه این دستگاه در حال انجام است و یواس پتنت آن را هم گرفته‌ایم.
چه نوع فلزی در این پرینتر استفاده می‌شود؟ مثلاً آهن، استیل یا چیز دیگری است؟
کلاً روش پرینت آن با دستگاه‌هایی که در دنیا هست، فرق می‌کند و با انواع فلزات هم می‌تواند کار کند، ما الان داریم کار‌های تحقیق و توسعه آن را انجام می‌دهیم که ان شاءالله طی سال‌های آینده به شکل تجاری وارد بازار شود. قیمت آن هم نسبت پرینتر‌های فلزی موجود در بازار خیلی پایین‌تر است و شاید یک سوم یا یک‌چهارم آن‌ها باشد.
پرینتر‌های فلزی که الان در بازار هست، به چه شکلی هستند؟
پرینتر‌های فلزی بازار با پودر فلز کار می‌کنند، با همجوشی پودرفلز به هم می‌چسبد و قطعه بالا می‌آید، ولی برای ما اینگونه نیست و با پودر فلز کار نمی‌کند، بلکه با فیلامنت مخصوص است.
اصلاً پرینتر‌های سه بعدی چه ضرورتی دارند؟
مخصوصاً شرکت‌های دانش بنیان وقتی می‌خواهند یک محصولی را بسازند و وارد بازار کنند، نمی‌توانند به سمت قالب‌سازی بروند، چون هزینه خیلی زیادی دارد، می‌آیند با همین پرینتر سه بعدی کار مورد نظر خود را انجام می‌دهند و قطعه‌ای را که می‌خواهند می‌سازنند یا اینکه یک شرکت، مجموعه یا سازمانی ممکن است بخواهد کار تحقیق و توسعه انجام دهد و چیزی را تولید کند که او هم می‌تواند نمونه اولیه این کار را به پرینتر سه بعدی تولید کند و قطعه واقعی را ببینید که اگر مشکلی نداشته‌باشد، برود به سمت قالب‌سازی و تولید انبوه کند.
همچنین قبل از اینکه پرینتر سه‌بعدی باشد، خیلی از چیز‌ها را نمی‌شد ساخت؛ یعنی شما می‌توانستی نقشه آن را بکشی، ولی امکان ساختن آن نبود ولی با پرینتر سه بعدی این امکان را دارید هر چیزی را که نقشه آن باشد، پرینت کنی و هیچ محدودیتی ندارد و اشکال با شکل هندسی خیلی متفاوت را به راحتی می‌توانید پرینت کنید.
شما اکنون به شکل تخصصی در چه حوزه‌ای مشغول هستید؟
ما تخصصی روی پرینتر سه‌بعدی کار می‌کنیم و انواع پرینتر‌های سه بعدی را تولید می‌کنیم که بیشتر این تولیدات هم دستگاه‌های FDM است که در بازار متداول هستند و بیشتر شرکت‌ها این نوع از پرینتر‌ها را تهیه می‌کنند.
کمی درباره نحوه کار پرینتر‌های FDM توضیح می‌دهید؟
پرینتر‌های سه‌بعدی FDM از مواد پلیمری استفاده می‌کنند و ماده اولیه آن‌ها فیلامنت است که همان رشته‌های پلیمری است، این رشته‌ها را ذوب می‌کند و لایه به لایه پرینت می‌کند و بالا می‌آید و اصطلاح به این پرینت لایه به لایه می‌گویند. این پرینتر‌ها دو مدل پنجره‌ای و چارچوبی دارند که با هم فرقی ندارند و به تکنولوژی آن، چون فیلامنت مصرف می‌کند FDM گفته می‌شد.
قیمت‌های پرینتر‌های FMD در بازار و قیمت شما چقدر است؟
قیمت‌های خیلی زیادی ندارد، بسته به اینکه یک قطعه‌ای را با چه اندازه‌ای می‌تواند پرینت کند، متفاوت است، ولی از ۲۰ میلیون شروع می‌شود تا ۷۰ میلیون البته یک مدل دستگاه FMD هم هست که برای پلیمر‌های مهندسی است که با آن می‌شود قطعات کاربردی و عملکردی زد، نه صرفاً نمونه‌سازی که حدوداً ۳۰۰ میلیون قیمت دارد.
منظور از اینکه غیر از نمونه سازی، کاربردی است، چیست؟
یعنی اینکه شما می‌توانید قطعاتی را که پرینت می‌شود، در دستگاه‌های خود استفاده کنید، حالا می‌تواند چرخ‌دهنده و ایمپلر باشد و شما می‌توانید این قطعه‌ای را که پرینت شد، در هر جایی مثلاً شکستگی ایجاد‌شده جایگزین کنید، نه می‌شکند و نه خراب می‌شود.
اگر بخواهید مصداقی مثال بزنید با این پرینتر‌ها چه چیز‌هایی تولید می‌شود؟
شما فکر کنید مثلاً روی جاروبرقی شما شکسته، با این پرینتر‌ها می‌توانید این قطعه را با هر چیزی چه پلیمر‌های معمولی و چه پلیمر‌های مهندسی پرینت و استفاده کنید، ولی پلیمر‌های مهندسی در جایی استفاده می‌شود که مثلاً در مورد سختی، فشار و برخورد با مواد شیمیایی حساسیت وجود دارد، یعنی کاربردی است و صرفاً نمونه‌سازی نیست. این دستگاه می‌تواند پلی کربنات، پلیمر‌های مهندسی که دمای بالاتری دارند را بزند.
این نوع پرینتر‌ها چقدر در جامعه استفاده می‌شود؟
تازه داره جا می‌افتد، ولی یکی از محور‌های انقلاب صنعتی چهارم همین پرینتر سه بعدی محسوب می‌شود، یعنی صرفاً هوش مصنوعی و دنیای دیجیتال نیست و این هم یکی از محور‌هایی است که در دنیا به آن توجه می‌شود، چون این تکنولوژی موجب می‌شود شما هر چیزی را با هر پیچیدگی تولید کنید.
شما به شکلی تهدیدی برای قطعه ساز‌ها هستید؟
اتفاقاً قطعه ساز‌هایی که می‌خواهند نوآوری انجام دهند و همان مدل قبلی را نمی‌خواهند تولید کنند، با ما کار می‌کنند؛ مثلاً ما با شرکتی که در حوزه قطعات خودرو کار می‌کرد، همکاری داشتیم که یک نمونه فلزی را می‌خواست برای در صندوق عقب دنا که شکل خاصی بود و با CNC در نمی‌آمد و ما برای او زدیم و بردند در شرکت ایران خودرو تست‌هایش را انجام دادند و تأییدیه گرفتند و بعد هم رفتند قالب‌سازی آن را انجام دادند.
در صنعت خودروسازی بیشتر افرادی که می‌خواهند تحقیق و توسعه انجام دهند، نمونه خود را می‌دهند ما برای آن‌ها پرینت می‌کنیم و بعد می‌برند تست‌های خود را روی قطعه انجام می‌دهند. مثلاً یک مدل ایمپلر (پروانه پمپ) هست زاویه‌ای را که در آن می‌گردد، عوض می‌کنند تا ببینند بادش بیشتر یا کمتر می‌شود یا نه، نمونه اولیه‌اش را معمولاً با این پرینتر‌های سه بعدی می‌زنند.
چقدر قابل‌تصور است که در آینده با پرینتر‌های سه بعدی یک وسیله کامل مثل یک ماشین یا دوچرخه را ساخت؟
طبیعتاً صفر تا صد را نمی‌شود با این پرینتر‌ها انجام داد، ولی الان دستگاه‌هایی هستند که این کار را انجام می‌دهند؛ یعنی شما هر طرحی را به آن بدهید، به شکل نمونه می‌سازند؛ مثلاً کیس چراغش را می‌توان با پرینتر ساخت، حتی این پرینتر‌ها این قابلیت را دارند که خودشان را بسازنند، یعنی بعضی از وسایلی که در آن‌ها استفاده شده پرینتی است.
کلاً بازار هدف شما کجاست؟
یکی از بازار‌های هدف ما قطعه ساز‌ها و قالب ساز‌ها هستند، البته دانشجویان نیز معمولاً با ما کار می‌کنند.
پس بیشتر واحد‌های تحقیق و توسعه با شما کار می‌کنند.
بله، با پرینتر معمولی نمونه اولیه را می‌سازند، ولی شرکت‌های دانش‌بنیان هم، چون تیراژ تولیدی کمی دارند، مثلاً یک دستگاهی ساخته حالا به جای اینکه برود قالب‌سازی و کلی هزینه قالب‌سازی کند، می‌رود قطعاتی را که می‌خواهد با پرینتر رنگی می‌سازد.
تولید قطعه با پرینتر سه بعدی از هزینه قالب‌سازی چقدر کمتر است؟
خیلی کمتر است، شاید یک‌صدم قالب‌سازی هم نمی‌شود، یعنی یک قالب معمولی حداقل ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان هزینه دارد، ولی با پرینت سه بعدی در حد یک میلیون تومان و بعضاً زیر یک میلیون تومان هم هزینه دارد.
در چه ابعادی پرینت انجام می‌شود؟
ابعاد پرینت FDM در دستگاهی که ما داریم، نهایت ۷۰ سانتی‌متر در ۷۰ سانتی متر در ۷۰ سانتی متر است، ولی دستگاه‌های دیگری هست که حتی تا دو متر پرینت می‌کند و در خارج از کشور حتی دستگاهی هست تا ۵ و ۱۰ متر پرینت می‌کند. پرینت سه بعدی کلاً دنیای بزرگی دارد و الان پرینت سه بعدی بتنی هست که می‌تواند خانه بسازد، یعنی سیمان را لایه به لایه می‌ریزد و بالا می‌آید و شما فقط پنجره را می‌گذارید. اتفاقاً ما پرینتر بتنی هم ساخته‌ایم.
آن‌ها در چه ابعادی کار می‌کنند؟
نیم متر در نیم متر است و نمونه‌ای که ما ساخته ایم، در دانشکده عمران دانشگاه تهران است.
سرعت این پرینتر‌ها چقدر است و چقدر امکان دارد ما روزی ببینیم که از این‌ها استفاده صنعتی می‌شود؟
کلاً استفاده صنعتی از پرینتر سه بعدی کلاً کم سرعت است، ولی قطعه‌ای که به شما تحویل می‌دهد، این ارزش را دارد. فعلاً با پرینت سه بعدی نمی‌شود شما بگویید من تیراژ تولید می‌کنم، یعنی مثلاً هزار تا قطعه یکجا می‌زنم، ولی ان شاءالله در آینده با پیشرفت تکنولوژی انجام ممکن شود، ولی کلاً پرینت سه‌بعدی زمان بر است و یک قطعه مثلاً ۱۰ سانتی متر در ۱۰ سانتی متر شاید حدوداً دو ساعت زمان ببرد یا مثلاً ما یک قطعه‌ای برای یکی از مشتری‌هایمان زدیم که یک نوع فیلتر خاصی برای خودروسازی بود، حدوداً پنج روز زمان پرینت آن طول کشید.
چه شد به سراغ پرینتر رزین رفتید؟
پرینتر رزین دقت خیلی بیشتری دارد، دقت FDMها از ۳۰۰ تا ۱۰۰ میکرون است، ولی دقت پرینتر رزینی تا ۲۵ میکرون است؛ یعنی حتی از مو هم نازک‌تر. این‌ها رزین‌های خاصی است که به اصطلاح فوتورزین گفته‌می شود و اشعه یووی به آن‌ها تابانده می‌شود و خشک می‌شوند. دستگاه لایه‌به‌لایه قطعه‌ای را که اسلایس زده پرینت می‌کند؛ یعنی لایه رزین را به سطح خاص می‌زند و بعد اشعه یووی می‌تاباند و خشک می‌شود و دوباره لایه بعدی را می‌چسباند و لایه به لایه بالا می‌رود تا قطعه تحویل شود. در اینجا اصطلاحاً لایه به لایه کیور می‌شود، در حالی که در FDM لایه به لایه اکسترود یا ذوب می‌شد.
اینقدر ریزه‌کاری برای کجا‌ها استفاده می‌شود؟
بیشتر استفاده این در لابراتوار‌های دندان‌سازی است که می‌تواند راهنمای جراحی برای ایمپلنت باشد و می‌توانند نمونه اول دندان را تولید کنند تا بیمار بگذارد دهانش و اگر اوکی بود دکتر ریخته‌گری نهایی را انجام دهد و تحویل دهد یا می‌تواند نمونه‌های اولیه دندان باشد که بیمار آنجا بگذارد یا در صنعت طلا و جواهر خیلی استفاده دارد؛ یعنی شما آن طرح انگشتر، النگو یا هر جواهراتی را که هست، می‌دهید پرینتر برای شما با رزین خاص ریخته‌گری پرینت می‌کند بعد قطعه را به شما می‌دهد و می‌روید ریخته‌گری دقیق انجام می‌دهید و آن انگشتر را با هر ظرافتی که باشد به شما تحویل می‌دهد.
هزینه پرینتر‌های رزین نسبت به پرینتر‌های FDM چقدر است؟
خیلی بیشتر است این‌ها حدوداً از ۱۵۰ میلیون تومان شروع می‌شود به بالا، تکنولوژی ما هم برای پرینتر رزینی پروژکتوری است، در حالی که پرینتر‌های دیگری در بازار هستند که قیمت خیلی کمتری دارند، ولی آن‌ها ال سی دی هستند، بعد از مدتی ال سی دی خراب می‌شود یا قسمتی از آن می‌سوزد و هیچ کسی تعمیر نمی‌کند و عملاً دستگاه از رده خارج می‌شود، ولی برای ما یک پروژکتور کوچک دارد که عکس را می‌تاباند بالا و کیور انجام می‌دهد.
شما خدمات پس از فروش هم دارید؟
بله ما یکسال گرانتی و وارانتی داریم ۱۰ سال هم خدمات پس از فروش.
چقدر توانسته اید با رقبای خارجی خود در بازار کشور رقابت کنید؟
در مورد چینی‌ها، دقت دستگاه‌های رزینی ما از آن‌ها خیلی بیشتر است، دقت آن‌ها ۴۷ میکرون است و دقت ما ۲۵ میکرون است و با نمونه‌هایی که در استرالیا ساخته می‌شود، برابری می‌کند.
فروشتان چقدر بوده و کلاً چنین چیز‌هایی در بازار ایران چقدر فروش دارد؟
در مورد رزینی ما به تازگی شروع کرده ایم و کلاً دو تا تولید داریم ولی رو FDM نه، ما روی FDM خیلی کار کرده‌ایم. در مورد رزینی، چون بازار بهتری دارد، فکر می‌کنم خیلی بیشتر پیشرفت کنیم، چون بازار FDM معمولی اشباع شده یعنی حتی هرکسی می‌تواند یک پرینتر FDM برای خودش بسازد، ولی FDM دما صنعتی برای اینکه پلیمر‌های مهندسی را بزند، تکنولوژی خاص و یکی از تولیدات دانش‌بنیان ما روی آن است. الان دیگر پرینتر FDM معمولی دانش بنیان نیست و هر کسی که یک تحقیق و توسعه کمی هم انجام داده‌باشد، می‌تواند یک دستگاه معمولی بسازد، ولی FDM که بتواند پلیمر‌های مهندسی را بزند، دانش بنیان است، یکی دیگر از دانش بنیان‌های ما پرینتر‌های فلزی است که ثبت اختراع جهانی‌شده یکی دیگر از دانش‌بنیان‌ها هم دستگاه رزینی ماست.
در مورد پرینتر بتنی چه؟
چون سه تا دانش بنیان گرفته‌بودیم برای این یکی پرینتر دیگر نگرفتیم.
دنبال صنعتی کردن ساخت پرینتر‌های خود نیستید؟
بله، در مورد پرینتر‌های FDM برای پلیمر‌های صنعتی که کاملاً مهندسی هستند، دنبالش هستیم، البته همین دستگاه‌های FDM معمولی ما نیز صنعتی است.
تمام تولیدات شما در خود دانشگاه است؟
بله، ما در همین دانشگاه تهران هستیم، چون فضای زیادی نیاز ندارد و تیراژ تولید در ماه دستگاه‌های عرف FDM ما دو مدل است که پنج تا ۱۰ تا ساخته و فروخته می‌شود.
بازار چقدر نیاز دارد؟
خیلی بیشتر نیاز دارد، الان کلی پرینتر خارجی مخصوصاً چینی هست که با قیمت پایین‌تر می‌آید، ولی، چون اشباع‌شده بازار ما همین‌قدر است و ما بیشتر با دانشگاه‌ها کار می‌کنیم که دستگاه‌های مختلفی می‌خواهند و برای آن‌ها تولید می‌کنیم.
