بررسی علت حوادث آتش‌سوزی به انجام بررسی‌های کارشناسی نیاز دارد که همیشه بر اساس مقررات، ارزیابی اولیه در مورد علت ایجاد حریق از سوی کارشناسان سازمان آتش‌نشانی صورت می‌گیرد. اگر آتش‌سوزی به بروز آسیب جانی یا مالی به اشخاص ثالث منجر شود و شاکی وجود داشته باشد، پرونده قضایی تشکیل و موضوع، وارد سیر قضایی می‌شود و مقصر یا مقصران بر اساس کارشناسی، شناسایی می‌شوند که با صدور حکم قضایی ملزم به جبران خسارت هستند. اگر حادثه به خسارت جانی منجر شده باشد، باید دیه پرداخت شود و اگر خسارت مالی باشد، باید جبران خسارت شود. در صورتی هم که مقصران وقوع حادثه، آسیب ببینند، خودشان مقصر هستند.
آنگونه که پس از آتش‌سوزی بیمارستان گاندی هم اعلام شده است، آتش‌نشانی از قبل برای رفع اشکالات خطرساز از بیمارستان، به مسئولان بیمارستان هشدار داده بود. هشدارها، اما وقتی می‌تواند مؤثر باشد که آتش‌نشانی پیگیر باشد و از ضمانت اجرایی قانونی خودش استفاده و از ادامه فعالیت چنین مراکزی جلوگیری کند، اما به خاطر مسائلی نظیر اینکه اگر بیمارستان تعطیل شود، ممکن است تبعاتی به همراه داشته باشد، بعضاً کمی رعایت می‌کنند که این‌ها مسامحه است و نباید انجام شود. در چنین شرایطی آتش‌نشانی باید به دادستانی اعلام کند این ساختمان، ناایمن و پرخطر است و دادستان به لحاظ حفظ حقوق عامه و جلوگیری از آسیب جانی به شهروندان، به قضیه ورود پیدا می‌کند.
به لحاظ پیشگیری از همین خطرات است که همه ساختمان‌هایی که در حال ساخت هستند، ملزم به گرفتن مجوز ایمنی از سازمان آتش‌نشانی شده‌اند و سازمان آتش‌نشانی هم با دقت روی این ساختمانها نظارت و کنترل دارد. این کنترل و نظارت‌ها، مواردی نظیر بررسی وجود و نیز کارایی سیستم‌های اطفای حریق، سیستم‌های اعلام حریق، وجود و در دسترس بودن راه‌های خروج اضطراری، سلامت و استانداردبودن سیستم‌های تأسیسات و سیم‌کشی برق و گاز ساختمان، لوله‌های خروج گاز (لوله‌های بخاری و موتورخانه) و موارد بسیاری از این قبیل در حوزه ایمنی ساختمان را شامل می‌شود. قبلاً و در ساختمان‌هایی که قبل از تصویب این مقررات، ساخته شده‌اند، کنترل لازم روی این موضوعات وجود نداشت و به همین علت، این ساختمانها به صورت ناایمن ساخته شده‌اند و غیرایمن‌بودن آن‌ها همچنان برقرار است و شاهد هستیم سازمان آتش‌نشانی مدام به آن‌ها تذکر می‌دهد که به طور مثال سیستم برق ساختمان ایراد دارد و باید رفع خطر شود. به عنوان مثال باید در نظر داشته باشیم، یکی از بیشترین عوامل آتش‌سوز‌ی‌ها، فرسوده‌بودن سیستم سیم‌کشی برق ساختمان‌هاست. بسیاری از این ساختمانها سیستم اطفای حریق ندارند، راه‌های خروج و دیگر موارد ایمنی، دارای اشکال است و مورد تأیید آتش‌نشانی نیست. ممکن است مالکان به هشدار‌های آتش‌نشانی توجه کنند یا به لحاظ سود‌جویی، اهمال یا بی‌توجهی، به این هشدارها و اخطار‌ها توجه نشان ندهند، در این موارد آتش‌نشانی باید پیگیری و برخورد کند. باید در نظر داشته باشیم تذکری که ضمانت اجرایی در پی نداشته باشد، فایده‌ای ندارد، کمااینکه در حادثه آتش‌سوزی بیمارستان گاندی هم ممکن بود فاجعه‌ای ملی و بزرگ‌تر از آنچه در ساختمان پلاسکو و بیمارستان سینا‌اطهر به وقوع پیوست، اتفاق بیفتد.
خوشبختانه عزیزان آتش‌نشانی در حادثه آتش‌سوزی بیمارستان گاندی عملکرد بسیار موفقی داشتند و با اقدام بموقع توانستند از یک فاجعه جلوگیری کنند. آتش‌نشانی باید به تجهیزات و سیستم‌های مدرن روز دنیا مجهز باشد و اقدامات عملی برای جلوگیری از ادامه فعالیت مراکزی که اصول ایمنی را رعایت نمی‌کنند و به اخطار‌های سازمان آتش‌نشانی توجه نمی‌کنند، صورت گیرد. حتماً نباید منتظر باشیم یک فاجعه بزرگ اتفاق بیفتد و بعد بیاییم خودمان و دیگران را سرزنش کنیم و دنبال مقصر بگردیم. پیدا کردن مقصر، جبران جان‌های ازدست‌رفته را نمی‌کند، ولو اینکه بخواهند خسارت و دیه پرداخت کنند. دادستانی با گزارش‌های سازمان آتش‌نشانی باید با جدیت پیگیر ساختمان‌های پرخطر باشد و جلوی فعالیت این قبیل ابنیه و مراکز را بگیرد. بسیار دیده‌ایم که اگر ساختمانی خلاف ساختمانی داشته باشد یا به شهرداری بدهکار باشد، با گذاشتن بلوک سیمانی از ادامه فعالیت آن جلوگیری می‌شود، اما کمتر دیده شده که از فعالیت ساختمان‌هایی که امکان خطر آتش‌سوزی یا خطرات دیگر در آن‌ها به طور جدی وجود دارد، جلوگیری شود. اگر ساختمان‌هایی که هشدار دریافت می‌کنند با برخورد قاطع مواجه شوند، ساختمان‌های در معرض خطر دیگر هم ترجیح می‌دهند برای مصون‌ماندن از برخورد قاطع، خودشان به فوریت اقدام به رفع خطر کنند.
