"هفت میلیارد رویا، یک سیاره. با احتیاط مصرف کنیم" امسال به عنوان شعار هفته محیط زیست انتخاب شده و در این راستا دبیر کل سازمان ملل متحد در پیامی ضمن هشدار در مورد مصرف بسیار زیاد منابع طبیعی، مردم جهان را نسبت به تفکر در مورد پیامدهای زیست محیطی فعالیتهایشان فراخواند.
این درحالی است که استان خوزستان پس از جنگ هشت ساله و انجام فعالیت های گسترده در بخش های کشاورزی و صنعتی که بعضا در تعارض با خط قرمز های زیست محیطی بوده هم اکنون وضعیت مناسبی از این لحاظ ندارد به طوری که به رغم همه فعالیت های توسعه ای صورت گرفته، مشکلات زیست محیطی ایجاد شده، کام همه ساکنان را تلخ کرده است.
آلودگی هوا و پدیده آزار دهنده ریزگردها، آلودگی رودخانه مهم خوزستان کارون و انتقال آب آن به استانهای دیگر، وضعیت نامناسب تالاب های خوزستان و.. همگی دست به دست هم داده تا محیط زیست در این استان در معرض تهدید قرار گیرد.
بحران رودخانه کارون مهمترین نگرانی مردم و فعالان محیط زیست است به طوری که طرح های متعدد انتقال آب از این رودخانه، سد سازی بی رویه، ورود پساب شرکتها و فاضلاب برخی روستاها و شهرهای استان به این رودخانه حیات آن را به خطر انداخته است.
سد گتوند زخمی بر پیکره کارون
در کنار تمام عوامل تهدید کننده برای این رودخانه، سد گتوند زخمی دیگر بر پیکره این رود خروشان است.سد گتوندعلیا از بزرگترین سدهای کشور است که ساخت آن بر روی رودخانه کارون از سال 76 آغاز شد و از همان ابتدا با توجه به مشکلات زیست محیطی اعتراضهای کارشناسان و فعالان محیطزیست و به ویژه مردم محلی را به دنبال داشت و اکنون به گفته بسیاری از کارشناسان وجود گنبدهای نمکی باعث شد شوری آب کارون 15 تا 25 درصد افزایش یابد.
نگرانی های به وجود آمده از این سد به گونه ای بود که حتی رئیس جمهور دولت یازدهم در سفر خود به خوزستان خواستار رفع مشکل این سد شد اما همچنان گتوند کابوس رودخانه خوزستان است.
کارون فدای بهره برداری های غیر کارشناسی
لاهیجان زاده مدیرکل محیط زیست خوزستان با انتقاد از وضعیت فعلی رودخانه کارون می گوید: پروژه سد گتوند به دلیل یک خطا در مطالعات از یک پروژه با ارزش به یک مشکل تبدیل شد .
وی می افزاید: وضعیت این رودخانه پرآب کشور به دلیل سد سازی های غیر کارشناسی، تخلیه فاضلاب های صنعتی و زهاب های کشاورزی و تغییر در مسیر آبراهه ها دچار مشکل جدی شده است .
کیخسرو چنگلوایی رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان نیز می گوید: احداث سد گتوند باعث شورشدن آب رودخانه کارون شد و تداوم این روند، نابودی کشاورزی منطقه را در پی دارد. باید برای شوری آب سد گتوند علاج اندیشی شود و هر چه سریع تر مشکلات موجود رفع شوند.وی می گوید: جهاد کشاورزی سالانه میلیون ها تومان هزینه زهکشی برای شیرین کردن زمین ها می کند ولی آب شور سد گتوند این هزینه ها را بی اثر می کند.
از سویی سید رسول موسوی مشاور فرهنگی استاندار خوزستان با اشاره به تهدید محیط زیست خوزستان به دلیل تغییر اکوسیستم رودخانه های موجود در خوزستان از جمله، کارون، کرخه، زهره و جراحی می گوید: عدم توجه به حق آبه هورها و باتلاق های مهم که در تلطیف هوای استان نقش مهمی دارند مثل هورالعظیم و هور شادگان و همچنین عدم توجه به وضعیت زیست محیطی احداث سدها از جمله سد گتوند از جمله مسائلی است که باید مورد توجه مسئولان در راستای حفظ محیط زیست قرار گیرد.
وی با تاکید براینکه باید از دنیا یاد بگیریم که برای حفظ محیط زیست سد بر رودخانه ها نسازیم، می گوید: کشور آمریکا برای حفظ محیط زیست خود بیش از 20 سد را که هزینه های بسیاری برای راه اندازی آنها داده اند، تخریب می کند و کشور ما همچنان در تبعات سد سازی دست و پنجه نرم می کند.
مشاور فرهنگی استاندار خوزستان معتقد است؛ حفظ محیط زیست و اکوسیستم بسیار مهمتر و با عظمت تر از هزینه یک سد است.
وی با اشاره به تبعاتی که سد گتوند در زمینه زیست محیطی برای استان خوزستان داشته می افزاید: برای حفظ محیط زیست جز تخریب و از بین بردن سد گتوند راه دیگری وجود ندارد.موسوی تاکید می کند: مسئولان باید جرات و جسارت تخریب سد گتوند و نجات کارون از این شوری مضاعف داشته باشند.
در حال بررسی مشکلات سد هستیم
اما وزیر نیرو هفته گذشته در سفر خود به خوزستان شوری مضاعف آب رودخانه کارون را ناشی از پسابهای کشاورزی و فاضلاب شهری عنوان می کند و می گوید: در خصوص کیفیت آب رودخانه کارون، سازمان حفاظت محیطزیست مسئولیت دارد که مطالعاتی در این زمینه داشته و شورای حفاظت کیفی رودخانه کارون در خوزستان تشکیل شده که امیدواریم در نتیجه این مطالعات رودخانه کارون را به وضعیت مطلوب برگردانیم.
چیتچیان می افزاید: برخی از کارشناسان نظرات متفاوتی درباره این سد ارایه دادهاند اما دولت یازدهم به این نتیجه رسید که مشکل سد توسط وزارت نیرو و با همکاری دانشگاه تهران و چندین سازمان دیگر مورد بررسی قرار گیرد و هماکنون در حال بررسی مشکلات سد هستیم که به زودی نتایج آن اعلام میشود.
معضلات زیست محیطی از معضلاتی است که باید بیش از پیش مورد توجه مسئولان و مردم قرار گیرد. و هفته محیط زیست بهانه ای است برای توجه بیشتر به این مقوله به امید اینکه روزی شاهد توجه بیشتر به بخش محیط زیست و رفع معضلات زیست محیطی در استانمان باشیم.