اُنس سه قسم است! یک قسمت اُنس به خلوت، یک قسمت انس به عبادت و قسم سوم انس به الله. وقتی ما این بحث را شروع کردیم با چین و چروک صورتها و اعتراضها مواجه شدیم چون سخت بود بعضیها بپذیرند که وقتی کسی میرود و در خلوت دعا میکند، نماز میخواند چرا این را یک قسم جدا کردید یا انس به عبادت؟ مگر عبادت برای خدا نیست اما شما آمدید در اینجا یک قسم دیگر تراشیدهاید که انس به الله است، در صورتی که آن کسی که میرود در خلوت برای خدا میرود. معمولا خلوت را انتخاب میکند که حواسشان جمع باشد. یا آن کسی که انس به عبادت دارد باز هم به خاطر الله است. چون عبادت برای خدا میشود چرا شما قسم سوم تراشیدید؟ آخر دیدیم باید مطلب را باز کنیم.
اُنس به خلوت گفتهاند علامتش این است که اگر خلوت را از او بگیرند آن حالی که او داشت از دستش میرود و اصلا به هم میریزد. اُنس به عبادت علامتش این است که اگر عبادتی که همیشه آن را انجام میداد بگیرند و بدل کنند به عبادت دیگر او به هم میریزد و معلوم میشود که انس او انس به عبادت است. یک نفر آمده بود در یک صندوق قرض الحسنه برای کسی ورقهای را امضا کند یکدفعه زد زیر گریه. گفتیم چه شده؟ گفت من این موقع زیارت عاشورا میخواندم. گفتم تو انس به عبادت داری. امام حسین شهید شده تا تو بیایی گره از کار این فرد باز کنی. من حاشیه زدم به این مطلب که در انس بالعباده انتخاب کننده بنده است، در انس بالله انتخاب کننده خداست.
ما مثال می زدیم یک حاج آقایی یا حاج خانمی 20 بار به عمره مشرف شده حال بار دوازدهم که می خواهد برود میگوییم خانم، آقا ما خانوادهای میشناسیم که آبرومند است و خیلی مضطر به این پول هستند و ندارند، آنها را از خانه بیرون میاندازند این دفعه را بدهید به اینها، امسال را مشرف نشوید انشاءالله سال آینده مشرف شوید. میگویند: نه نمیتوانیم. میگوییم ایندفعه عمره نرو و پول عمرهات را بده به مریضی که کسی را ندارد یا دختر آبرومندی که میخواهد شوهر کند. میگوید: نمیتوانم. این انس به عبادت است و انس بالله نیست. پس فرق بین انس به الله و انس به عبادت روشن می شود.
در کتاب .... آمده است: کفی للشیطان نصیبا فیک ان ینقلک من طاعة الی طاعة
اگر صاحب انس به الله نشوی و همتت در عبادت کوتاه باشد، یک خطر تو را تهدید می کند که شیطان تو را از یک طاعت به طاعت دیگر میکشاند و خودت هم متوجه نمیشوی. میخواهی صله رحم کنی، شیطان میگوید: نه حالا بنشین این دعا و زیارت را بخوان، بعدا میروی. نمیگوید: برو دزدی کن و شراب بخور. شیطان بلد است چه کار کند. اگر همت انسان در عبادت عالی باشد، خدا به او بینش میدهد. ان تتقوا الله یجعل لکم فرقانا.