سرویس سیاسی جوان آنلاین: ۳۱ روز از آغاز گام سوم جمهوری اسلامی ایران در جهت کاهش تعهدات برجامی میگذرد و کماکان کشورهای اروپایی هیچ علاقه و ارادهای برای اجرایی کردن کف خواستههای طرف ایرانی صورت ندادهاند و همچنان بر نظریه خود دال بر آغاز مذاکرات موشکی و منطقهای میان ایران و غرب تأکید دارند و به اشکال مختلف اجرای کف تعهدات برجامی خود را منوط و مشروط به چنین موضوعی کردهاند.
همانطور که اشاره شد از جمعه ۱۵ شهریورماه (آغاز گام سوم اجرای تعهدات برجامی ایران) نه تنها لحن مقامات سه کشور آلمان، انگلیس و آلمان تغییر نکرده است بلکه بر اساس آنچه گاردین و رویترز نیز گزارش دادهاند، در جلساتی که میان مقامات اروپایی و ایرانی برگزار شده است، طرف اروپایی با تعیین ضربالاجل برای دستگاه سیاست خارجه کشور، از پیامدهای سنگین اجرای گام چهارم توسط ایران سخن به میان آورده است.
در عرف روابط بینالمللی و در هنگامهای که یکی از طرفین یک توافقنامه یا معاهده بینالمللی، برای طرف ثانی یا ثالث اولتیماتوم زمانی تعیین میکند، هدفش تغییر محاسبات و وادار کردن طرف مقابل به اجرای تعهداتی است که به دلایلی اجرایی نشده است. حال این پرسش مطرح میشود که تعیین اولتیماتوم رفتار و رویکرد اروپاییها را دچار کمترین تغییری نکرده و در مقابل روحیه زیادهخواهی و گستاخی آنها را در رویارویی با ایران به طرز محسوسی افزایش داده است، به طوری که بعد از گذشت ۱۸ ماه از خروج دولت ایالات متحده امریکا از برجام، سه کشور اروپایی حتی یک درصد از تعهدات یازدهگانه خود در برجام را نیز اجرایی نکردهاند و در حوزههای مهمی، چون بانکی، تجاری و اقتصادی و پتروشیمی و فروش نفت ایران نیز همانند امریکاییها عمل کردهاند با این توجیه که ایران باید مطالبات آنها در حوزههای موشکی و منطقهای را اجابت کند.
در تمام ایام ۱۸ ماه بسیاری از کارشناسان و مسئولان کشور نسبت به بدون فایده بودن صبوری بیپایان با اروپاییها هشدار داده و از دولتمردان خواستهاند تا نسبت به تغییر رویکرد در قبال اروپا اقدام عاجل صورت بگیرد.
اروپاییها توان حفظ برجام را ندارند
در همین زمینه محمدمهدی برومندی نایبرئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با مهر با تأکید بر ادامه روند کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران، گفت: زمانی که امریکا از برجام خارج شد و اتحادیه اروپا نیز اقدامی عملی انجام نداده است، ایران نیز باید به روند کاهش تعهدات خود را ادامه دهد. اروپاییها، نه عزم و اراده و نه توان لازم برای حفظ برجام را ندارند و با توجه به این شرایط، ایران گام سوم کاهش تعهدات برجامی را با قاطعیت کامل عملی میکند.
برومندی اظهار داشت: گام سوم کاهش تعهدات برجامی جمهوری اسلامی باید محکمتر از دو گام دیگر برداشته شود، زیرا در غیر این صورت اروپاییها و امریکاییها نسبت به فشار حداکثری علیه ایران مصممتر خواهند شد.
اروپاییها تاکنون خلاف تعهداتشان عمل کردهاند و ما نیز باید اقدامات لازم را انجام دهیم، باید شرایط فروش نفت و رفع مسائل و مشکلات بانکی و از سوی دیگر کاهش و بیاثر کردن تحریمها برای ایران در جهت حفظ منافع ملی، محقق شود.
نایبرئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس در پایان با تأکید بر اینکه مسئولیت تمامی عواقب کاهش تعهدات برجامی ایران به عهده اروپاییها و کشورهای آغازگر بدعهدی در اجرای مفاد برجام است، گفت: اروپاییها باید مطمئن باشند ایران در اخطاری که به آنها درباره کاهش تعهدات برجامی داده، جدی است.
افزایش درصد غنیسازی اقدام مناسبی برای «گام چهارم» است
مصطفی انتظاری کارشناس مسائل بینالملل درباره گام چهارم ایران برای کاهش تعهدات هستهای، گفت: ایران تاکنون با توجه به گامهای سهگانهای که در موضوع کاهش تعهدات انجام داده، اروپاییها را در وضعیتی قرار داده است که باید موضع خود را در قبال آینده برجام مشخص کنند. وی با اشاره به تهدیدات اروپاییها در مورد خروج از برجام در صورت برداشته شدن گام چهارم از سوی ایران، تصریح کرد: در صورتی که اروپا پیش از برداشته شدن گام چهارم از برجام خارج شود، این موضوع عملاً ناشیگری آنها را نشان میدهد و به معنی پیروزی ایران محسوب میشود.
انتظاری با تأکید بر اینکه ایران میتواند اعلام کند این طرف غربی بود که زیر میز مذاکره زد و توافق هستهای را خراب کرد، اظهار داشت: ایران تکلیف خود را در قبال اروپاییها دانسته و لازم نیست که بیش از این در حالت تعلیق بمانیم. دیگر برای کشورمان مشخص شده است که اروپا کاری برای انجام تعهدات خود صورت نخواهد داد. فرمایشات مقام معظم رهبری در مشخص شدن اولویتهای مسئله هستهای بسیار راهگشاست. اگر از نظر کارشناسان و متخصصان سازمان انرژی اتمی، بهخصوص افرادی که در ادوار قبلی نیز صاحب پست بودند استفاده شود، گام چهارم متناسب با نیاز کشور و همچنین پاسخی مشخص به طرف مقابل برجام خواهد بود.
کارشناس مسائل بینالملل اضافه کرد: افزایش درصد غنیسازی و رونمایی از نسل جدید سانتریفیوژها اقدام مناسبی به نقض تعهدات غربیها برای گام چهارم است.
انتظاری درباره فرمایش رهبر انقلاب در بحث دستیابی به ظرفیت ۱۹۰هزار سو، گفت: میزان ۱۹۰هزار سو متناسب با نیاز کشور است و حتی در حال حاضر شاید این نیاز بیشتر هم شده باشد. مسئولان باید به طور مشخص نیاز کشور را به رسانهها اعلام و برای دستیابی به آن تلاش کنند.
گام چهارم باید بیشترین بازدارندگی را برای کشور ایجاد کند
همچنین حسن بهشتیپور کارشناس مسائل بینالملل با اشاره به سخنان بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی که از آمادگی کشورمان برای برداشتن گام چهارم خبر داده بود، گفت: باید دید که ایران در گام چهارم چه اقدامی را انجام خواهد داد و بعد بر اساس آن تحلیل کرد، ولی این نکته را باید بگویم که آنچه تاکنون ایران انجام داده، باعث تحرکاتی از سوی دولتهای اروپایی شده تا دست به اقداماتی بزنند و در کنار آن ایران را تهدید به خروج از برجام کنند. به هر حال در این مرحله هر اقدام ایران تاثیر خود را خواهد گذاشت و بازدارندگی ایجاد خواهد کرد. وی در پایان گفت: گام چهارم ایران چیزی خواهد بود که در شرایط موجود بیشترین بازدارندگی را برای کشور ایجاد کند.
نگرش اروپاییها را تغییر دهیم
آنچه بر اساس کنش و واکنشهای کشورهای اروپایی قابل ارزیابی است، ۲۹ روز دیگر طرف ایرانی علیالظاهر گام چهارم کاهش تعهدات هستهای خود را نیز همانند سه گام قبلی که عملاً هیچ فایده و دستاوردی را به همراه نداشت، برمیدارد و در عین حال باید منتظر ماند و دید که کیفیت گام چهارم به گونهای خواهد بود که طرف غربی را به تحرک و تکاپو برای حفظ برجام وادارد یا آنکه همانند سه گام قبلی، اروپاییها آن را شعاری و صرفاً برای مدیریت افکار عمومی داخلی ایران و نه فشار به خود تفسیر و تأویل میکنند.