سرویس ایران جوان آنلاین: سال‌هاست عادت کرده‌ایم وقتی اسم «جنگل» را می‌شنویم منتظر خبر بد و ناگواری باشیم. از آتش‌سوزی و رانش زمین و آفت گرفته تا قاچاق چوب و تخریب و ویلاسازی‌ها. اتفاقاتی که هر کدام ضربه ناگواری به این منابع طبیعی و ملی وارد کرده و در نهایت زندگی را برای انسان دشوارتر می‌کند.
اما گیلانی‌ها نزدیک به ۱۵ سال است که طرح صیانت از جنگل‌های شمال را در دستور کار دارند و در این مدت حدود ۸ هزار هکتار از جنگل‌ها را زیر پوشش قرار داده‌اند. رقمی که در مقابل کل جنگل‌ها، عدد زیادی نیست، اما به خاطر اهمیت دادن به این طرح و تلاش برای جلوگیری از تخریب این منابع طبیعی، می‌تواند قابل قبول باشد.
حفظ و گسترش جنگل‌ها می‌تواند یکی از مهم‌ترین عوامل نجات انسان‌ها در جلوگیری از اثرات مخرب گرم شدن کره زمین باشد. از بین رفتن این منابع طبیعی چرخه حیات را مختل می‌کند و شرایطی به وجود می‌آورد که محیط‌زیست برای زندگی موجودات دیگر قابل تحمل نباشد.
بر همین اساس سال ۱۳۸۲ هیئت وزیران بنا به پیشنهادی که اواخر سال ۱۳۸۰ از طرف سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ارائه شده بود و به استناد اصل یکصد‌وسی و هشتم قانون اساسی‌جمهوری اسلامی ایران، برنامه‌ریزی جامع صیانت از جنگل‌های شمال کشور (حفظ، نگهداری و توسعه‌جنگل‌های شمال) را تصویب کرد. هر چند این طرح از همان موقع لازم الاجرا بود، اما کم کاری‌ها و بی‌توجهی‌ها آنقدر مشهود بود که می‌شد فهمید هیچ‌کس آن را جدی نمی‌گیرد. حتی بار‌ها از طرف کارشناسان اعلام شد کاهش وسعت جنگل‌ها بیانگر نادیده گرفته شدن این طرح است. اما این هشدار‌ها و حرف‌ها نیز به سرنوشت خود طرح دچار می‌شدند. با این حال در برخی از استان‌ها کار‌هایی انجام می‌شود به طوری که بعد از حدود ۱۵ سال گیلانی‌ها با اجرای این طرح ۸ هزار هکتار از جنگل‌هایشان را نگهداری و توسعه داده‌اند.
مدیرکل منابع طبیعی گیلان، با اشاره به اجرای طرح صیانت از جنگل‌های شمال از اوایل دهه ۸۰ تاکنون می‌گوید: «از زمان اجرای طرح تاکنون ۸ هزار هکتار نگهداری و توسعه جنگل را به مدت ۵ تا ۱۵ سال انجام دادیم و اکنون بسیاری از این مناطق تبدیل به جنگل واقعی شده است.» میرحامد اختری با بیان اینکه این طرح با محوریت حفظ، احیا، غنی‌سازی، نگهداری و توسعه جنگل در قالب طرح‌های جنگل‌کاری اجرایی شده است، ادامه می‌دهد: «طرح‌های جنگل‌کاری در گیلان در بالادست یعنی مرز جنگل و مرتع اجرایی شده است. این طرح در آستارا، تالش، رضوانشهر و چند منطقه دیگر اجرا شده است و در سال‌جاری نیز احیا و غنی سازی ۷۵۰ هکتار از اراضی جنگلی را در دستور کار داریم.»
باز هم پای اعتبارات در میان است
بسیاری از کشور‌های دنیا، به ویژه توسعه یافته، به شدت از جنگل‌های خود که در میان ارزشمندترین ثروت‌های طبیعی آن‌ها محسوب می‌شوند آگاهانه صیانت می‌کنند. کشور‌های توسعه یافته می‌دانند که اگر این ذخایر ارزشمند از بین برود، محیط‌زیست آن‌ها قابلیت حیات را از دست می‌دهد. اما در ایران کار‌ها به اندازه بودجه‌ای که به آن‌ها تعلق می‌گیرد پیش می‌روند و همین یک نکته کافی است تا بدانیم با کم شدن یا قطع اعتبارات، کار‌ها هم زمین می‌مانند. مدیرکل منابع طبیعی گیلان با بیان اینکه طرح صیانت براساس بودجه سالانه همچنان ادامه دارد، می‌گوید: «در مناطقی که با عقب‌نشینی جنگل مواجه هستیم یا حفره‌های خالی در داخل جنگل ایجاد شده، جنگل‌کاری خواهیم کرد. البته فقط کاشت درخت نیست و عملیات نگهداری و مراقبتی نیز انجام می‌شود.»
اختری با اشاره به عملیاتی شدن طرح تنفس از سال ۹۷، تصریح می‌کند: «قبل از سال ۹۷ در یک سوم از جنگل‌های استان طرح‌های جنگل داری اجرا می‌شد، اما بعد از طرح تنفس بهره‌برداری از جنگل‌های طبیعی متوقف شد و فقط حفاظت مطرح است. در این راستا ۴۰۲ قرق بان را برای حفاظت فیزیکی از جنگل‌های هیرکانی استان جذب کردیم.»
۵۶۵ هزار هکتار از جنگل‌های هیرکانی در استان گیلان قرار دارد و با توجه به اینکه در حال حاضر طرح‌های جنگل‌داری متوقف شده و براساس قانون از ابتدای سال ۱۴۰۰ طرح مدیریت پایدار جنگل‌های هیرکانی اجرا خواهد شد، باید دید چطور قرار است از این جنگل‌ها که ثبت جهانی شده‌اند محافظت شود. به گفته مدیرکل منابع طبیعی گیلان، نگهداری و بهره‌برداری از جنگل‌های هیرکانی براساس پتانسیل‌های شناسایی شده در هر منطقه خواهد بود. همچنین حفاظت و نگهداری از جنگل‌ها با اعتبارات دولتی نیز در دستور کار است.
اختری، با بیان اینکه امسال از محل اعتبارات تخصیصی برنامه کاشت نهال ۷۵۰ هکتاری داریم، می‌گوید: «۸۲۰ هزار اصله نهال را در سطح استان در حال کاشت داریم که از این تعداد ۵۰۰ هزار اصله نهال جنگلی، سوزنی برگ و صنوبر رایگان جهت زراعت چوب توزیع می‌شود.» مدیرکل منابع طبیعی گیلان، از اجرای عملیات پایش ماهواره‌ای اراضی ملی با هدف حفاظت بهتر و بیشتر خبرداده و یادآور می‌شود: «این پایش ماهواره‌ای ۲۴ ساعته وضعیت حریق، تخریب، تصرف و تغییر کاربری را مشخص می‌کند.»
به گفته این مسئول، قدرت بازدارندگی احکام صادر شده برای متصرفین اراضی ملی و قاچاقچیان چوب کم است و باید فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی و جنگلی ترویج و ارتقا یابد. هر جنگلی برای خود یک جامعه زنده به حساب می‌آید و اگر این جامعه نباتی تنها از طریق عوامل طبیعی مورد تهدید قرار گیرد بنا‌به طبیعت و سرشت خود، قابلیت ترمیم خرابی و تجدید و احیای را دارد، مگر اینکه انسان دانسته یا ندانسته به کمک عوامل طبیعی تخریب بیاید. باد، گرمای شدید، خشکسالی‌ها، باران‌های شدید و سیلاب، چرای دام، آتش و حریق و بریدن و قطع درختان برای استفاده از چوبشان از مهم‌ترین عوامل در بین تخریب کنندگان جنگل‌ها به شمار می‌آیند.
